Το Σάββατο 12 Ιουλίου βρέθηκα ανάμεσα στους τυχερούς θεατές που παρακολούθησαν την περιβαλλοντική performance μιας ομάδας κατοίκων της Βόρειας Εύβοιας, την οποία εμψύχωσε η Αννα Τζάκου με τίτλο «Η γη των κρίνων». Η παραγωγή αυτή των εκπαιδευτικών και κοινωνικών δράσεων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ήταν ο τελευταίος κρίκος μιας μεγάλης αλυσίδας δράσεων που πραγματοποιούνται τα τελευταία τρία χρόνια από το πρώτο μουσικό θέατρο της χώρας – με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού – στις περιοχές της Βόρειας Εύβοιας που επλήγησαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές το 2021. Στόχος των δράσεων αυτών δεν είναι η παραγωγή εκδηλώσεων προς τέρψιν των κατοίκων, αλλά η δημιουργία in situ δημιουργικών κοινοτήτων με τη συμμετοχή των ανθρώπων της περιοχής. Οι παραστάσεις δεν ήταν παρά η κατάληξη μιας μακράς διαδικασίας που διαρκούσε έναν ολόκληρο χρόνο. Στη φετινή εκδοχή του προγράμματος, περίπου 100 κάτοικοι της Βόρειας Εύβοιας συμμετείχαν, με τα εργαλεία των σύγχρονων παραστατικών τεχνών, σε μια δημιουργική διαδικασία που συγγενεύει βαθιά με αυτό που φανταζόταν ο Μπρεχτ όταν συνέλαβε την ιδέα των διδακτικών έργων του: ένα θέατρο που αφηγείται τις ιστορίες της κοινότητας και που προσπαθεί να επιλύσει τα ζητήματά της καταργώντας την απόσταση ανάμεσα σε ερμηνευτές και θεατές.
Βιωματική περιήγηση
Η εμπειρία της «Γης των κρίνων» ήταν βαθιά συγκινητική, αλλά και στοχαστική. Ηταν μια περιπατητική/περιβαλλοντική περφόρμανς που ξετυλίχθηκε σε διάφορα σημεία του χωριού Κρύα Βρύση (πλατεία, αρχοντικά, αλάνες, παραλία). Η σκηνοθέτρια της παράστασης, Αννα Τζάκου, και μια δημιουργική ομάδα καλλιτεχνών και εμψυχωτών άκουσαν τις αφηγήσεις, μελέτησαν την ιστορία, αφουγκράστηκαν το πανέμορφο περιβάλλον και πρότειναν στο κοινό (αλλά και τους συμμετέχοντες) μια βιωματική περιήγηση στα τοπία και τα ηχοτοπία του χωριού. Το ζωντάνεμα παλιών φωτογραφιών ήταν η πρώτη στάση της πορείας, που συνεχίστηκε με μια λιτανεία στους δρόμους του χωριού, που κατέληξε στον δρόμο προς τη θάλασσα. Εκεί ένας έξοχος ερασιτέχνης ηθοποιός, που προειδοποιούσε το κοινό να μην πατήσει τα κρινάκια της θάλασσας, ερμήνευσε έναν ποιητικό μονόλογο (σε δραματουργική επεξεργασία του Μάριου Χατζηπροκοπίου) για το παρελθόν του τόπου, τους τσιφλικάδες, την καταπίεση των χωρικών, αλλά και τους αγωνιστές του τόπου (στο άκουσμα του ονόματος των οποίων χειροκρότησαν οι κάτοικοι του χωριού). Ισως η πιο ποιητική στιγμή της περφόρμανς ήρθε όταν το κοινό κλήθηκε να σταθεί σε ένα υπέροχο τοπίο, ανάμεσα στη θάλασσα και μια μικρή λιμνοθάλασσα, ατενίζοντας έναν υπέροχο βράχο που κάλυπτε τον ήλιο που βασίλευε. Από μακριά ομάδες ερμηνευτών κρατώντας κουδούνια ζώων δημιούργησαν ένα υπέροχο ηχοτοπίο φωνών και ήχων του περιβάλλοντος.
Οι μεγάλοι αργαλειοί
Οι δύο τελευταίες στάσεις πραγματοποιήθηκαν σε αλάνες δίπλα στη θάλασσα, με το τελευταίο φως της ημέρας. Στην πρώτη, που είχε το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μουσικά αναδεικνύοντας την εξαιρετική συνθετική δουλειά του Σταμάτη Πασόπουλου, τρεις υπερμεγέθεις αργαλειοί ήταν στημένοι και δούλευαν, επιβάλλοντας μια ρυθμική αγωγή, ενώ μια χορωδία από παιδιά και νέους της περιοχής τραγουδούσε ένα όμορφο (και απαιτητικό) χορωδιακό.
Η δεύτερη ήταν η αναβίωση μιας συνθήκης πανηγυριού (με ένα έξοχο ψευδο-παραδοσιακό τραγούδι του Πασόπουλου που οδηγούσε τον κυκλικό χορό) την οποία έσπασαν τα παιδιά της περιοχής που φώναξαν μια σειρά από ερωτήματα που συνδέονταν με την τοπική, αλλά και την παγκόσμια απειλή της καταστροφής. Από τα καμένα της Εύβοιας, στη γενοκτονία της Γάζας και την κλιματική κρίση, τα παιδιά έθεσαν, με την αφέλεια που έχει η αλήθεια, τα αναπάντητα ερωτήματα της εποχής μας. Και μετά, όλοι μαζί, βγήκαμε στην παραλία για να αντικρίσουμε από εκεί το τελευταίο φως, ολοκληρώνοντας μια εμπειρία που δύσκολα χωράει σε λόγια και περιγραφές.
