Η απομάκρυνση του υπουργού Αμυνας της Ουκρανίας έπειτα από μια σειρά καταγγελιών για δωροδοκία και οικονομική κακοδιαχείριση στον τομέα του υπογραμμίζει μια κομβική πρόκληση για την ηγεσία του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι εν καιρώ πολέμου: την εξάλειψη της διαφθοράς που είναι ευρέως διαδεδομένη στην Ουκρανία εδώ και χρόνια.
Η κρατική διαφθορά, που ταλανίζει την Ουκρανία επί μακρόν, ήταν ένα θέμα ως επί το πλείστον ταμπού κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους του πολέμου, γράφουν οι «New York Times», καθώς οι Ουκρανοί συσπειρώθηκαν γύρω από την κυβέρνησή τους στον αγώνα για εθνική επιβίωση. Αλλά η ανακοίνωση του Ζελένσκι την Κυριακή το βράδυ ότι αντικαθιστά τον υπουργό Αμυνας Ολέξι Ρέζνικοφ έφερε και πάλι το θέμα στο προσκήνιο.
Αυτό συνέβη σε μια κομβική στιγμή του πολέμου, καθώς η Ουκρανία έχει εξαπολύσει αντεπίθεση στα νότια και τα ανατολικά της χώρας που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους δυτικούς συμμάχους για στρατιωτική βοήθεια. Αυτοί οι σύμμαχοι πίεσαν, από την αρχή του πολέμου, την κυβέρνηση του Ζελένσκι να διασφαλίσει ότι οι ουκρανοί αξιωματούχοι δεν θα αποσπούσαν κάποια από τα δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια που εισέρρευσαν στο Κίεβο.
Καταιγίδα πρωτοβουλιών
Μόλις την περασμένη εβδομάδα ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των Ηνωμένων Πολιτειών Τζέικ Σάλιβαν συναντήθηκε με τρεις υψηλόβαθμους ουκρανούς αξιωματούχους για να συζητήσουν τις προσπάθειες εξάλειψης της διαφθοράς εν καιρώ πολέμου. Την ίδια ώρα ορισμένοι αμερικανοί νομοθέτες χρησιμοποιούν τη δωροδοκία ως επιχείρημα για τον περιορισμό της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία.
Ο Ζελένσκι απάντησε στην πίεση των συμμάχων και στην κριτική στο εσωτερικό με μια καταιγίδα πρωτοβουλιών κατά της διαφθοράς, που δεν έγιναν όλες ευπρόσδεκτες από ειδικούς σε θέματα κυβερνητικής διαφάνειας. Η πιο αμφιλεγόμενη ήταν μια πρόταση για χρήση εξουσιών στρατιωτικού νόμου προκειμένου να τιμωρείται η διαφθορά ως προδοσία.
Ο Ρέζνικοφ δεν έχει εμπλακεί προσωπικά στις καταγγελίες για κακοδιαχείριση στρατιωτικών συμβάσεων. Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό πλήθυναν οι έρευνες για κατάχρηση χρημάτων από το υπουργείο, για υπερτιμολογήσεις αγορών για τους στρατιώτες και για πληρωμές χωρίς παράδοση όπλων.
«Το ερώτημα εδώ είναι: Πού βρίσκονται τα χρήματα;» λέει η Ντάρια Καλενιούκ, εκτελεστική διευθύντρια του Κέντρου Δράσης κατά της Διαφθοράς στην Ουκρανία, μιας ομάδας που τώρα επικεντρώνεται στην κερδοσκοπία στη διάρκεια του πολέμου. «Η διαφθορά μπορεί να σκοτώσει» συνεχίζει. «Ανάλογα με το πόσο αποτελεσματικοί είμαστε στη φύλαξη των δημόσιων πόρων, ο στρατιώτης είτε θα έχει όπλο είτε δεν θα έχει όπλο».
Οι συλλήψεις
Δύο αξιωματούχοι του υπουργείου Αμυνας – ένας αναπληρωτής υπουργός και ο επικεφαλής των προμηθειών – συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια του χειμώνα με κατηγορίες κακοδιαχείρισης. Ο Ζελένσκι απέλυσε τον περασμένο μήνα τους επικεφαλής των γραφείων στρατολόγησης, αφού προέκυψαν καταγγελίες ότι κάποιοι λάμβαναν δωροδοκίες από άτομα που προσπαθούσαν να αποφύγουν τον στρατό. Οι στρατιωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν πλέον σχεδόν το ήμισυ του εθνικού προϋπολογισμού της Ουκρανίας και οι αναφορές για σκάνδαλα συμβάσεων δείχνουν μια αλλαγή στις πηγές της δημόσιας διαφθοράς – πριν από τον πόλεμο ήταν οι κρατικές εταιρείες. Ουκρανοί δημοσιογράφοι έχουν επισημάνει την υπερχρέωση για βασικές προμήθειες για τον στρατό, όπως αβγά σε τριπλάσια τιμή από το κανονικό. Τα κονσερβοποιημένα φασόλια αγοράστηκαν από την Τουρκία σε τιμή μεγαλύτερη από την τιμή που βρίσκει κάποιος στα ουκρανικά σουπερμάρκετ, παρόλο που ο στρατός μπορούσε να αγοράσει σε πολύ χαμηλότερες τιμές από τη λιανική. Το υπουργείο αγόρασε επίσης χιλιάδες παλτά που αποδείχθηκαν ανεπαρκώς μονωμένα για τους σκληρούς χειμώνες της Ουκρανίας.
