Νέες φωτιές βάζει στην – ήδη βεβαρημένη – σχέση της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες ο τέως διευθυντής της CIA και υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο. Δικαίως, σε μεγάλο βαθμό, καθώς όσα περιγράφει στο νέο του βιβλίο – ανάμεσά τους και την προσπάθειά του να… σπάσει την πόρτα και να μπει στο δωμάτιο όπου γινόταν συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον τότε αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Μάικ Πενς το 2019 – είναι άκρως επικριτικά και απαξιωτικά για την πάλαι ποτέ στενή και πιστή σύμμαχο των ΗΠΑ. Την οποία, ανάμεσα στα άλλα, χαρακτηρίζει πρακτικά αφερέγγυα και ανίκανη να υπερασπίσει τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή και ειδικά στη Συρία.
Οπως αναμενόταν, το περιεχόμενο του βιβλίου, που έχει τον τίτλο «Ποτέ δεν εκχώρησα ούτε ίντσα: Πολεμώντας για την Αμερική που αγαπώ», έφερε τη σφοδρή αντίδραση της Αγκυρας. Τόσο ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου όσο και ο προεδρικός σύμβουλος Ιμπραήμ Καλίν έκαναν λόγο για «ψέματα, υπερβολές και παραπληροφόρηση», ενώ ο πρώτος κατηγόρησε τον πρώην συνάδελφό του ότι επινόησε όσα έγραψε προκειμένου να υπηρετήσει τον στόχο του να διεκδικήσει την προεδρία των ΗΠΑ.
Τι ισχυρίζεται, όμως, ο Πομπέο που ενόχλησε τόσο; Οπως συνάγεται, «κλειδί» είναι η οργή που προκάλεσε στην Ουάσιγκτον η στρατιωτική εισβολή της Τουρκίας στη Βόρεια Συρία το 2019, με την οποία προσπάθησε να αποκτήσει τον έλεγχο περιοχών από τις οποίες είχαν πρόσφατα αποχωρήσει τα αμερικανικά στρατεύματα, εκδιώκοντας από αυτά τους κούρδους συμμάχους τους. Η κίνηση αυτή, πάντα σύμφωνα με το βιβλίο, ανάγκασε τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να στείλει εσπευσμένα στην Τουρκία τον Πενς και τον Πομπέο, με στόχο να προειδοποιήσουν τον Ερντογάν να μην τραβήξει το σκοινί και να δεχθεί εκεχειρία.
Μαινόμενος ταύρος
Κατά την άφιξή τους στο προεδρικό μέγαρο, ωστόσο, ζητήθηκε να προηγηθεί μια ολιγόλεπτη κατ’ ιδίαν συνάντηση Ερντογάν και Πενς, με τον Πομπέο να περιμένει σε διπλανή αίθουσα, μαζί με τον Τσαβούσογλου και άλλους αξιωματούχους. Οπως γράφει ο ίδιος, όταν πέρασε μισή ώρα, απαίτησε να εισέλθει στην αίθουσα, ενώ ύστερα από άλλο ένα 20λεπτο το επιχείρησε σπρώχνοντας βίαια την πόρτα – με το θερμό επεισόδιο να αποτρέπεται επειδή οι τούρκοι υπεύθυνοι για την ασφάλεια την άνοιξαν.
«Του είπα ότι ο ένας είναι ο πρόεδρος και ο άλλος ο αντιπρόεδρος και θα μας φωνάξουν όταν μας χρειαστούν. Επικαλούμενος δε το πρωτόκολλο, του επισήμανα πως δεν θα είναι σωστό να εισέλθουμε χωρίς να μας καλέσουν», είπε ο Τσαβούσογλου. Ο δε Καλίν, ο οποίος ήταν παρών στη συνάντηση Ερντογάν – Πενς και χθες έκανε λόγο και για μεροληψία της Ουάσιγκτον υπέρ της Ελλάδας εις βάρος της Τουρκίας, με αφορμή άλλα γραφόμενα στο βιβλίο, ισχυρίστηκε πως κανείς από τους παρευρισκομένους δεν ζήτησε τον Πομπέο και τη βοήθειά του και πως στη συνέχεια έμαθαν πως «κατέρρευσε πλήρως».
Η προπαγάνδα
Η εκδοχή που παρουσιάζει ο τελευταίος είναι ότι καθώς η συνάντηση κρατούσε περισσότερο από ό,τι είχε προβλεφθεί, φοβήθηκε πως ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ θα υποχρεούνταν να παρακολουθήσει ένα τρίωρο προπαγανδιστικό βίντεο των Τούρκων για το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016. Οπως είχε συμβεί και με τον ίδιο το 2017, όταν είχε βρεθεί στην Αγκυρα με την ιδιότητα του διευθυντή της CIA – μια εμπειρία για την οποία γράφει χαρακτηριστικά: «Το βίντεο ήταν τόσο μεγάλο και τόσο αντιπαθητικό που το θεώρησα κακό για την ψυχική υγεία!». Η συγκεκριμένη στάση, μάλιστα, έκανε τον Τσαβούσογλου να κατηγορήσει τον Πομπέο ότι υποστήριζε τους πραξικοπηματίες, παραπέμποντας σε μια ανάρτησή του στο Twitter (η οποία στη συνέχεια σβήστηκε), όπου παρομοιάζει το καθεστώς Ερντογάν με «ισλαμική δικτατορία, όπως στο Ιράν».
Το σίγουρο είναι ότι οι πάντες συμφωνούν πως εκείνη η επίσκεψη, το 2017, αποκάλυψε ξεκάθαρα το χάσμα ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Αγκυρα, ειδικά αναφορικά με τη Συρία. Κι αυτό διότι, με βάση όσα γράφει ο Πομπέο, οι ΗΠΑ είχαν καταλήξει στην εκτίμηση πως οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και οι σύμμαχοί τους στη χώρα δεν μπορούσαν (ή δεν ήθελαν;) να αντιμετωπίσουν τον ISIS. Σημειώνει δε πως όταν μετέφερε αυτή την άποψη στον Καλίν και τον έτερο συνομιλητή του, τον επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών Χακάν Φιντάν, αυτοί αποχώρησαν… τρέχοντας και εκτός εαυτού από την αίθουσα.
