Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Εάν η σημερινή δημοκρατία διδάσκει κάποιο μάθημα είναι να μην υποτιμάμε τον λαϊκισμό. Μπορεί να τον προσβάλουμε, να τον χλευάζουμε, να τον δικαιολογούμε αλλά είναι μια σοβαρή δύναμη στην εκλογική πολιτική. Στη Γαλλία, η Μαρίν Λεπέν διεκδικεί με αξιώσεις την προεδρία.
Νωρίτερα αυτό τον μήνα, ο αυταρχικός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν σάρωσε στις εκλογές. Στη Ρωσία, έστω και υπό δυσάρεστες συνθήκες, ο Βλαντίμιρ Πούτιν διατηρεί μια πατριωτική βιτρίνα. Στις ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ αρνείται να εξαφανιστεί. Αυτά τα άτομα σε καμία περίπτωση δεν είναι ίδια, αλλά εκπέμπουν το ίδιο μήνυμα.
Το μήνυμα είναι ότι το κόμμα αντικαθίσταται από μια προσωπικότητα και από το θέμα της ταυτότητας. Καθώς αυξάνεται η σχετική ευημερία, οι ψηφοφόροι καταφεύγουν σε προκαταλήψεις και συναισθηματική ασφάλεια. Μπορούν να μην εμπιστεύονται τους ξένους. Μπορούν να μισούν τους εκπροσώπους της παγκοσμιοποίησης, τους βουλευτές, τους γραφειοκράτες και τους φιλελεύθερους. Θέλουν να αισθάνονται τον έλεγχο των ζωών τους, όπως τους υποσχέθηκε με γελοίο αλλά επιτυχημένο τρόπο ο Βρετανός Μπόρις Τζόνσον με τη μορφή του Brexit. Θέλουν να συμπαθούν αυτούς που υποτίθεται ότι τους οδηγούν.
Αυτός ο λαϊκισμός διέλυσε το φάσμα Αριστεράς - Δεξιάς. Ο Εμανουέλ Μακρόν κέρδισε την εξουσία πριν από πέντε χρόνια ως αουτσάιντερ, εκφράζοντας κάποιο ριζοσπαστισμό. Εχει συντρίψει το κομματικό σύστημα της Γαλλίας - τα δύο παραδοσιακά μεγάλα κόμματα συγκέντρωσαν κάτω από το 10% σε αυτές τις εκλογές. Εχει αποδειχτεί αποφασιστικός, ακόμη και τολμηρός, μεταρρυθμιστής της αρχαϊκής πολιτικής οικονομίας της Γαλλίας, εκσυγχρονίζοντας το κοινωνικό κράτος της και χαλαρώνοντας τις εργασιακές ακαμψίες εκεί που απέτυχαν οι προκάτοχοί του.
Η υποτιθέμενη δεξιά Λεπέν έχει ταυτιστεί με τους φτωχούς, με απερίσκεπτες υποσχέσεις για φθηνότερη βενζίνη, υψηλότερους φόρους στους πλούσιους και χαμηλότερους για τους φτωχούς. Θέλει να αποκλείσει τους μετανάστες από την πρόνοια και να αψηφήσει την ΕΕ. Περιγράφει τον Μακρόν ως ενσάρκωση της παριζιάνικης αναισθησίας απέναντι στην επαρχιακή Γαλλία, έναν κλασικό ελιτιστή πατρίκιο.
Ενα ελάττωμα των προεδρικών Συνταγμάτων είναι η προώθηση της προσωπικότητας έναντι της πολιτικής. Υπερτιμά την ωμότητα της πολιτικής, τη συμπάθεια, την αφέλεια και τη βραχυπρόθεσμη οπτική. Οπως είπε ο Αλεξις ντε Τοκβίλ, προωθεί τον όχλο πάνω από την ομάδα. Οταν διαλύονται τα κόμματα, διαλύονται και οι πειθαρχίες της κοινοβουλευτικής διακυβέρνησης. Τα μανιφέστα αποδεικνύονται κενά νοήματος. Η ικανότητα δεν είναι κάτι περισσότερο από το να ξεπεράσεις την επόμενη κρίση. Η συλλογική ευθύνη περιορίζεται στην πίστη σε έναν ηγέτη και μια εικόνα - αρκεί να κοιτάξουμε τη Βρετανία του Τζόνσον.
Οι ρομαντικοί μπορούν να βρουν σε όλα αυτά την αναλαμπή μιας νέας πολιτικής, που ανταποκρίνεται περισσότερο στις απαιτήσεις της κοινής γνώμης. Μερικές φορές συνοψίζεται ως το «παγκόσμιο χωριό του Διαδικτύου», η δημοκρατία της μη μετριοπαθούς πλατφόρμας. Από πολλές απόψεις, το Brexit ήταν η πιο κραυγαλέα εκδήλωσή του, μια κραυγή διαμαρτυρίας ενάντια στη συγκεντρωτική κυβερνητική ελίτ της Ευρώπης. Κανένα άλλο κράτος της ΕΕ δεν τόλμησε έκτοτε να διεξαγάγει ένα τέτοιο δημοψήφισμα και ακόμη και η Λεπέν που το είχε αρχικά προτείνει, υπαναχώρησε. Οπως και με τον Τραμπ στις ΗΠΑ, εάν δώσετε στους ψηφοφόρους την ευκαιρία να πουν τη γυμνή αλήθεια για την εξουσία, μπορεί και να το κάνουν.
Εχουν περάσει έξι χρόνια από τότε που η Παγκόσμια Ερευνα Αξιών κατέγραψε την κατακόρυφη πτώση της πίστης στη δημοκρατία. Λιγότεροι από τους μισούς πολίτες κάτω των 50 ετών «πίστευαν ότι ήταν απαραίτητο να ζουν σε μια χώρα που διοικείται δημοκρατικά». Στη Γερμανία, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, μεταξύ 20% και 40% θα επέλεγε έναν «ισχυρό ηγέτη που δεν χρειάζεται να ασχολείται με τα Κοινοβούλια και τις εκλογές». Η συμβατική πολιτική πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις αλήθειες ή να πεθάνει. Η ταυτότητα της ομάδας πρέπει να γίνεται με κάποιο τρόπο σεβαστή, διαφορετικά η παγκόσμια μετανάστευση θα γίνει μαρτύριο. Ο φεντεραλισμός πρέπει να εγκατασταθεί, διαφορετικά τα αυτονομιστικά κινήματα θα αποσταθεροποιήσουν τα κράτη παντού. Τα Κοινοβούλια και τα κόμματα πρέπει να μεταρρυθμίσουν τις διαδικασίες τους διαφορετικά δεν θα εκπροσωπούν σχεδόν τίποτα.
Οι πιθανότητες εξακολουθούν να είναι ότι η Γαλλία θα σωθεί σε μια εβδομάδα, αλλά τα μαθήματα που παίρνουμε από αυτήν είναι ξεκάθαρα για όλους.
