Οι κοινωνίες μας έχουν ξεχάσει ότι τις δυσκολίες τις παλεύεις. Με κάθε νέο πρόβλημα πολλοί δυσφορούν – λογικό -, ψάχνουν ευθύνες σε «άλλους» και σωτήρες από οπουδήποτε.  Κουρασμένοι από τόσα χρόνια κρίσης, ζούμε ξανά ένα διάχυτο κλίμα έωλης υπεραισιοδοξίας και προσδοκιών.

Συνήθως, στο παρελθόν είχαμε ένα δυο σοβαρά προβλήματα κάθε φορά. Η διαφορά σήμερα είναι, ότι με την αδιαφορία δεκαετιών και με την οικονομία κάτω – στο επίπεδο του 2003 -,  έχουμε πλέον πολλές απειλές μαζί, σε πολλαπλούς συνδυασμούς: κλιματική αλλαγή,  υπερχρέωση, δημογραφικό-ασφαλιστικό, αναπτυξιακό, ανισότητες, νομισματικές φούσκες, εκπαιδευτικό. Το χρέος μας προς το ΑΕΠ ήταν το 2020 206% – το τρίτο υψηλότερο στον κόσμο. Περίπου γιορτάζουμε γι’ αυτό. Ολα αυτά όμως σημαίνουν έναν πιο σύνθετο κίνδυνο. O,τι κάνουμε στη δεκαετία αυτή για όλα αυτά, θα κρίνει το αύριο της χώρας για δεκαετίες. Μετά  το 2030 τα προβλήματα θα είναι πιο έντονα και οι βαθμοί ελευθερίας μας λιγότεροι.

Οταν κοινωνία και κυβερνήσεις εγκαταλείπουν στο κενό την ευθύνη τους από την παράλληλη συσσώρευση μεγάλων απειλών, μετατρέπονται σε δευτερογενή πηγή απειλής που επιδεινώνει το μέλλον. Τότε εμφανίζονται οι «μαύροι κύκνοι». Είναι το σημείο όπου η απειλή γίνεται πραγματικότητα και πιέζει για πολιτικά επικίνδυνες διαδικασίες: ποιος θα χρεωθεί το κόστος, ποιος θα πληρώσει, ποιος θα προστατευθεί και ποιος όχι. Ο μεγάλος κίνδυνος δεν είναι καν οι παραπάνω απειλές. Είναι η κοντόφθαλμη αδιαφορία και απληστία που παραβλέπει το ίδιο της το συμφέρον και το κόστος που έχουν οι επιλογές της την επόμενη μέρα: οι μεγάλες αναστατώσεις και η κοινωνική – πολιτική αποσταθεροποίηση – η ιστορία μας μετά το 2010.

Ο Τάσος Γιαννίτσης είναι ομότιμος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών, πρώην υπουργός