Η εποχή μας βρίσκεται διαρκώς υπό την πίεση έντονων αλλαγών: τεχνολογικές εξελίξεις, οικονομικές ανάγκες και πολιτικά ρίσκα δημιουργούν την ανάγκη για περισυλλογή, για κατανόηση του τι συμβαίνει στον κόσμο, και πόσο μάλλον στον «κόσμο» μας. Η κατάσταση που περιγράφεται εδώ δεν είναι καινοφανής. Επί παραδείγματι, ο Χρυσός Αιώνας του Περικλή στην αρχαία Ελλάδα αποτέλεσε τη χρονική στιγμή κατά την οποία γεννήθηκε η πολιτική σκέψη, δηλαδή ο τρόπος διαχείρισης των ζητημάτων της πόλης και των πολιτών της. Πόλεις που γεννήθηκαν μετά τον Περσικό Πόλεμο και βρίσκονταν μετέωρες μπροστά στις νέες εξελίξεις, χρειάζονταν σταθερά και γερά θεμέλια για διαυγή σκέψη για τον δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο των ανθρώπων εντός και εκτός της πόλης. Χρειάζονταν τη φιλοσοφία.
Οπως και τότε, έτσι και σήμερα η ανάγκη για στιβαρή και συγκροτημένη φιλοσοφική σκέψη είναι παρούσα και επείγουσα. Πράγματι συναντάμε στο παγκόσμιο στερέωμα μια συνεχόμενη αύξηση του φιλοσοφικού λόγου μέσω παγκόσμιων συνεδρίων για καίρια σύγχρονα προβλήματα, όπως η οικολογική κρίση και οι άμεσες συνέπειες στον καθημερινό βίο μας, μέσω της πυρετώδους ερευνητικής και διδακτικής εργασίας των Πανεπιστημίων, και μέσω εταιρειών και ινστιτούτων φιλοσοφίας για φιλοσοφικές παραδόσεις που δεν έχαιραν της αντάξιας αναγνώρισης τους - ένα τρανό παράδειγμα αποτελεί η Εταιρεία Φιλοσοφίας της Καραϊβικής που αναδεικνύει τη φιλοσοφία της χώρας και τη φέρνει σε διάλογο με άλλες φιλοσοφίες από όλο τον κόσμο.
Μια ευρύτερη δράση παρέχει το IWPR, Institute for World Philosophical Research (Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Φιλοσοφική Ερευνα). To IWPR είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα τα Ιωάννινα, την Αθήνα και τη Νέα Υόρκη, με αποστολή την έρευνα στον χώρο της Φιλοσοφίας, υπηρετώντας κυριότατα την αντίληψη πως η εν λόγω επιστήμη δεν θεραπεύεται μόνο σε ένα ιστορικό και/ή συστηματικό επίπεδο, αλλά ακολούθως και σε ένα τοπικό, ως μελέτη θεωρητικού χώρου. Ετσι για το Ινστιτούτο αποτελεί επιδίωξη η ανάδειξη τοπικών φιλοσοφιών (από διάφορες περιοχές του κόσμου), πέρα από το σύνηθες δίπολο Ανατολής - Δύσεως. Η ελληνική φιλοσοφία, οι Προσωκρατικοί, ο Πλάτων, ο Αριστοτέλης, οι φιλόσοφοι της ελληνιστικής περιόδου, οι διανοητές της ύστερης αρχαιότητας, ανάμεσα σε άλλους, εκπροσωπούν ακριβώς το περίγραμμα εντός του οποίου οι ερευνητές του Ινστιτούτου επιθυμούν να συν-ερευνήσουν, με επιστήμονες από όλο τον κόσμο, έτερες φιλοσοφικές παραδόσεις.
ΚΑΤΑΞΙΩΜΕΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ. Στο Ινστιτούτο συμμετέχουν καταξιωμένοι καθηγητές Πανεπιστημίων από όλο τον κόσμο, ως μέλη του Ινστιτούτου (ήδη είναι εγγεγραμμένα 134 μέλη από χώρες όπως Ελλάδα, ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Κίνα, Ουκρανία, Ισπανία, Σερβία, Ουγγαρία, Ινδία, κ.τ.λ.). Το IWPR συνεχίζει με την ένταξη και νέων μελών, και επιπλέον διαθέτει ήδη προγραμματικές συμφωνίες με άλλα Ινστιτούτα του Εξωτερικού. Μέσω παγκόσμιων συνεδρίων, ημερίδων, σεμιναρίων, επιμορφώσεων, διαλέξεων, εκδοτικών και πολιτιστικών δρωμένων επιθυμεί να σταθεί αφενός αρωγός στην εξωστρέφεια της ελληνικής φιλοσοφικής σκέψης, και αφετέρου να συνδράμει τη δράση των Πανεπιστημίων και των κοινωνιών όπου εδράζονται τα εν λόγω ιδρύματα.
Η διοίκηση του Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Φιλοσοφική Ερευνα δεν μεριμνά μονάχα για την ερευνητική εργασία, αλλά και για τους τόπους φιλοξενίας των δράσεών του. Ετσι, το Ινστιτούτο επιδιώκει τη συνεργασία με τους φορείς των τοπικών κοινωνιών για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στις δράσεις του, με απώτερο σκοπό την προώθηση αφενός του ελληνικού πολιτισμού, και αφετέρου του πολιτισμού της κοινωνίας που φιλοξενεί ένα συνέδριο του ή ημερίδα του. Για παράδειγμα, μια δράση στην πόλη των Ιωαννίνων, η οποία είναι μία από τις τρεις έδρες του Ινστιτούτου, θα έχει άμεσα οφέλη για τον τόπο, λόγω της ομορφιάς, της ιστορίας, και του πολιτισμού, όσο και οριζόντια για την ίδια την πόλη, διότι θα ενισχυθεί η εξωστρέφεια της. Μια τέτοια δράση δυνητικά διαχέεται στον νομό και στην Ηπειρο εν γένει, διότι μπορεί να προσελκύσει καθηγητές και ερευνητές από πολλές χώρες του κόσμου, καθώς και φοιτητές ή άλλους συμμετέχοντες.
Στις επιδιώξεις του Ινστιτούτου ανήκει η αφοσίωση στην αρχή ότι δεν θα πρέπει να γίνεται λόγος για τη φιλοσοφία γενικά και αόριστα, αλλά για φιλοσοφίες, οι οποίες απορρέουν από διαφορετικές ζωές, πολιτισμούς, σκέψεις, επιθυμίες, κ.τ.λ., εντός συγκεκριμένων ιστορικών στιγμών. Η φιλοσοφία προσδιορίζεται ιστορικά, δηλαδή αυτό σημαίνει ότι επηρεάζεται άμεσα από τις ιστορικές συνθήκες, τα προβλήματα της εκάστοτε εποχής και αποτελεί τον νοηματικό ορίζοντά της εποχής. Με άλλα λόγια η φιλοσοφία προσανατολίζει τη σκέψη και τη δράση, αποτελεί προπάντων μια βιωματική εμπειρία που έχει ως στόχο την ευδαιμονία του ανθρώπου σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο - δύο επίπεδα τα οποία είναι αλληλεξαρτώμενα. Και αυτή η ευδαιμονία εμπεριέχει τους όρους μιας συμφιλίωσης, η οποία επιτυγχάνεται χάρη στη φιλοσοφική σκέψη, που σύμφωνα με τον ελβετό ψυχαναλυτή, Λούντβιχ Μπινσβάνγκερ, μπορεί να φανερώσει τον δρόμο για τη ώριμη σοφία και την απροϋπόθετη αγάπη για τον εαυτό μας και για τους Αλλους.
Αυτό προσπαθεί να κάνει το IWPR: να διανοίξει τη φιλοσοφική σκέψη, να φέρει σε διάλογο τις κοινωνίες, ώστε να καταστεί πρόδηλη η παραπάνω δυνατότητα, και αυτό γίνεται εφικτό με την έρευνα, την τεχνολογία, τις εξελίξεις στις ανθρωπιστικές επιστήμες, αλλά και με μια συνεχή διαλεκτική γύρω από τον άνθρωπο και τους ιστορικούς προβληματισμούς του. Γιατί και η ίδια η νόηση, ο στοχασμός, μένουν ζωντανά, μόνο όταν βρίσκονται σε μια αέναη διάδραση.
Ο Γιώργος Κ. Μιχαηλίδης είναι υπεύθυνος της οργανωτικής επιτροπής του Institute for World Philosophical Research
Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
