Είμαι σκεπτικός με την επί του παρόντος επικρατούσα στην Αθήνα – εδώ και μία τριετία τουλάχιστον – όχι πλήρως επεξεργασμένη θέση που συνοψίζεται ως εξής: «Εφόσον το Κόσοβο και η Σερβία συμφωνήσουν εμείς δεν έχουμε πρόβλημα». Αυτό πιθανόν να ισχύει για κάποιους στις Βρυξέλλες (όχι όλους) και στην Ουάσιγκτον ενώ εξυπηρετεί και τις εθνικές εκτός της περιοχής των Βαλκανίων επιδιώξεις και τα προβαλλόμενα ως ζωτικά συμφέροντα της Μόσχας… Αντιτίθεσαι ή αντιθέτως στηρίζεις και αποδέχεσαι μία απόφαση και μία εξέλιξη εφόσον θεωρείς ότι εξυπηρετεί ή έστω δεν αντιστρατεύεται το εθνικό σου συμφέρον.
Επιπλέον, στο πλαίσιο των υφισταμένων δυνατοτήτων σου παρεμβαίνεις και θέτεις τους δικούς σου στόχους και προϋποθέσεις εξαργυρώνοντας και ανταλλάσσοντας την ενδεχόμενη έγκρισή σου ή την άρση των επιφυλάξεών σου εκεί που διαθέτεις τη δυνατότητα (ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ενωση) με την ικανοποίηση δικών σου στόχων. Ιδίως στα ζητήματα αναμφίβολα που σε ανησυχούν, σε αφορούν και σε ενδιαφέρουν, διεκδικώντας θετική και ενεργητική παρουσία… Εάν η σιωπή και η έλλειψη ενδιαφέροντος είναι δεδομένες δεν δικαιούσαι να ζητάς ανταλλάγματα.
Οι δύσκολες αλλά προβλέψιμες εξελίξεις και τα εδαφικά τετελεσμένα που επιχειρούνται με σταθερά βήματα με την απειλή πολέμου να οικοδομηθούν από την Τουρκία στην περιοχή των ζωτικών συμφερόντων εθνικής ασφάλειας της Ελλάδος (Αιγαίο Πέλαγος και Ανατολική Μεσόγειος) μας υποχρεώνουν να διπλοζυγίζουμε τις παράπλευρες συνέπειες και επιπτώσεις των όσων ξετυλίγονται ήδη στην Βαλκανική μας γειτονιά…
H ανταλλαγή εδαφών και η αλλαγή συνόρων (μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου) αποτελεί ένα νέο ιδιόμορφο και συνάμα επικίνδυνο πείραμα. Οπως και άλλα εγχειρήματα, ξεκινά και αυτό ως συνήθως από τη δική μας βαλκανική γειτονιά. Η εκτίμησή μου είναι ότι είναι δυνατό και πιθανό να αποτελέσει τη θρυαλλίδα για μία γενικευμένη σύμφωνα με συγκεκριμένες εθνικές επιδιώξεις ανατροπή του ήδη πολυ-αναθεωρημένου εδαφικού status quo. Θα επηρεάσει αρνητικά και θα αποτελέσει προηγούμενο και επικίνδυνο «πρότυπο». Η Ελλάδα και οι εταίροι μας στην Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχουμε κανέναν λόγο ή κίνητρο να είμαστε αποστασιοποιημένοι ή να περιοριστούμε κοιτάζοντας αφ’ υψηλού στον ρόλο του παθητικού παρατηρητή…
Οπου υπάρχουν ή μπορούν να προκληθούν εντάσεις λόγω εδαφικών διεκδικήσεων, ερμηνειών και επιδίωξης αναθεώρησης συνθηκών ή αμφισβητήσεων εθνικής κυριαρχίας, θα μπορούσε να προβάλλεται μελλοντικά και η σερβο-κοσοβαρική συνταγή προκειμένου να αποφευχθούν νέες ή μεγαλύτερης εκτάσεως πολεμικές συγκρούσεις. Κυρίως δε, όπως έχω ήδη αναφέρει, αυτές που έχουν εμφανή εδαφικό χαρακτήρα και σύγκρουση ερμηνειών για την κυριαρχία συγκεκριμένων περιοχών (χερσαίων και νησιωτικών). Δύσκολα, υφιστάμενη Συμφωνία ή Συνθήκη που περιέχει εδαφικές διευθετήσεις ή ρήτρες θα μπορούσε εφεξής να χαρακτηριστεί ως οριστική ή μη αναθεωρήσιμη. Ιδίως αυτές για τις οποίες έχει ανοίξει μονομερής συζήτηση για ερμηνεία ή αναθεώρησή τους. Ας προσέξουμε κάπως καλύτερα και αυτή την παράμετρο. Σχετίζεται άμεσα αναμφίβολα και με τη σταθερή και ολοένα πιο επίμονη τουρκική θέση για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης, με την αυθαίρετη ερμηνεία των Συνθηκών της Λωζάννης και των Παρισίων (1947) και με την αμφισβήτηση της εδαφικής μας ακεραιότητας και ολοκλήρωσης…
Η πρόσφατη 30ετής βαλκανική εμπειρία μάς διδάσκει ότι η αναθεώρηση συνόρων με την πρόφαση της πολιτικής «τακτοποίησης» εκκρεμοτήτων δεν συνιστά το τέλος. Δεν αποτελεί καν την αρχή του τέλους. Σηματοδοτεί κατά κανόνα την αφετηρία μιας νέας με άγνωστο τέλος διαδρομής. Ανοίγει για μία φορά ακόμη το Κουτί της Πανδώρας. Εντός και εκτός του βαλκανικού μας περίγυρου.
