Να ανατραπεί ο νεοφιλελεύθερος μονόδρομος

Επί πολλά χρόνια, ο νεοφιλελευθερισμός εμφανιζόταν ως ο μονόδρομος που όφειλαν όλοι να ακολουθήσουν: ιδιωτικοποιήσεις παντού,  συρρίκνωση μέχρις εξαφανίσεως του κοινωνικού κράτους, εξαφάνιση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Με τα απαραίτητα συμπληρώματα: διαρκής λιτότητα, συρρίκνωση μισθών και συντάξεων, εκτίναξη της ανεργίας, κατάργηση όλων των μέσων προστασίας της εργασίας, ανενδοίαστη λεηλασία των χωρών του λεγόμενου κάποτε «τρίτου κόσμου».

Αυτά δεν συνέβαιναν επειδή εκείνοι που προωθούσαν την αντίστοιχη πολιτική ήταν υποχρεωτικά κακοί άνθρωποι. Αλλά γιατί στην εποχή όπου κυριαρχεί ο χρηματοπιστωτικός τομέας και ο τζόγος των χρηματιστηρίων, οι επενδύσεις στη λεγόμενη «πραγματική οικονομία» απαιτούν ζωτικό χώρο (Lebensraum γερμανιστί) προκειμένου να αποφέρουν το επαρκές κέρδος. Ιδού ο «ζωτικός χώρος» για την εποχή της κεφαλαιακής υπερσυσσώρευσης και της παγκοσμιοποίησης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και η ριζοσπαστική Αριστερά παντού, στρατεύθηκε από την αρχή ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό και τις πολιτικές δυνάμεις που τον στήριζαν. Ανάμεσά τους και την ιστορική σοσιαλδημοκρατία που είχε προσδεθεί άκριτα στο άρμα του.

Ομως τα τελευταία χρόνια άρχισε να γίνεται φανερό ότι ο «εφαρμοσμένος νεοφιλελευθερισμός» παράγει όχι μόνον φτώχεια, τοπικούς πολέμους, ανασφάλεια παντού, καταστροφή πλούτου, μεταναστευτικά και προσφυγικά ρεύματα και γενικευμένη απόγνωση. Αλλά και μεγάλους πολιτικούς κινδύνους για τις χώρες του οικονομικού κέντρου. Γιατί η απουσία αποφασιστικής πολιτικής αντίστασης στα παραπάνω είχε ως αποτέλεσμα την ανάδυση ισχυρών ακροδεξιών, φασιστικών και ναζιστικών δυνάμεων που εκμεταλλεύονται ανενδοίαστα την προϊούσα απόγνωση για να αναπτύξουν την ξενοφοβία, τον ρατσισμό και την τυφλή δήθεν «αντισυστημικότητα», δηλαδή τις «ιδέες» που οδήγησαν στον εφιάλτη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Απέναντι σε αυτή την κατάσταση, κάποιες πτέρυγες της ιστορικής σοσιαλδημοκρατίας άρχισαν να ανησυχούν. Με τρόπους που επέτρεπαν το να αρχίσουν να προσεγγίζουν, όχι μόνον τους Πράσινους, αλλά και τη ριζοσπαστική Αριστερά. Στα καθ' ημάς, η «προοδευτική συμμαχία» αυτήν την προσέγγιση παραδειγματίζει. Υπό όλες, βέβαια, τις ιδιαιτερότητες της χώρας και της συγκυρίας. Οπου η Συμφωνία των Πρεσπών αποτέλεσε τον καταλύτη που διέρρηξε το συμπαγές αντισυριζαϊκό μέτωπο που είχε συγκροτηθεί ήδη πριν από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015.

Αλλά συμμαχία δεν σημαίνει καθόλου ταύτιση άνευ όρων των μερών της. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τη δική του ιστορικότητα, το δικό του ήθος συγκρότησης, τη δική του φυσιογνωμία, τους δικούς του ιδρυτικούς στόχους. Με όσα αυτά συνεπάγονται. Οι άλλες δυνάμεις της συμμαχίας έχουν να παρουσιάσουν τη δική τους πορεία, τις δικές τους ιδρυτικές αναφορές, τους δικούς τους λόγους που τις έφεραν εδώ.

Οπου το «εδώ» αποσαφηνίζεται πλέον σε μια πολιτική συμφωνία, με αιτούμενο το να ανατραπεί ο νεοφιλελεύθερος μονόδρομος, να ανασυγκροτηθεί παραγωγικά η Ελλάδα και να μετασχηματιστεί το κράτος της.

Από την πλευρά του, ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι ο δικός του στρατηγικός στόχος είναι να ανατραπεί ο νεοφιλελεύθερος μονόδρομος από τη ρίζα του. Γιατί θεωρεί εν επιγνώσει ότι «ο άνθρωπος» και πρέπει και μπορεί να λογίζεται πάντοτε «πάνω από τα κέρδη» ενώ ο «άλλος κόσμος» που κάνει πράξη αυτό το αίτημα είναι κόσμος εφικτός. «Κόσμος» που δεν τοποθετείται στο απροσδιόριστο μέλλον, αλλά είναι διεκδικήσιμος σήμερα και από σήμερα, παντού και καθημερινά. Η κρίση που βαθαίνει πολύπλευρα το πιστοποιεί εξ αντιθέτου. Πρόκειται για τον δημοκρατικό σοσιαλισμό του 21^ου αιώνα που έχει εγγράψει ως στρατηγικό στόχο του ο ΣΥΡΙΖΑ στην ιδρυτική του διακήρυξη, στις συνεδριακές αποφάσεις του και στο πρόγραμμά του.

Ο Αριστείδης Μπαλτάς είναι πρώην υπουργός Πολιτισμού - Αθλητισμού και Παιδείας