Αυτή τη χρονιά συμπληρώνονται 30 χρόνια από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την ειρηνική επανάσταση που έφερε την επανένωση της Γερμανίας. Τριάντα χρόνια μετά, η Ανατολική Γερμανία συνεχίζει να έχει τα δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στην οικονομία, στην κοινωνία και στην πολιτική. H διαφορετική διαδρομή και οι συστημικές διαφορές των δύο Γερμανιών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αφήνουν το αποτύπωμά τους στους Ανατολικογερμανούς. Οι διαφορές με τους Δυτικογερμανούς είναι εμφανείς στις αντιλήψεις και στις πολιτικές συμπεριφορές.

Μεγάλη έρευνα του δημοσκοπικού Ινστιτούτου Allensbach που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Φρανκφούρτερ Αλγκεμάινε Τσάιτουνγκ» (FAZ) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι Ανατολικογερμανοί έχουν μικρότερη εμπιστοσύνη στο κράτος και στα πολιτικά κόμματα, έχουν αποστασιοποιημένη σχέση με τη δημοκρατία και την οικονομία της αγοράς. Στο ερώτημα «Είναι η δημοκρατία που έχουμε στη Γερμανία το καλύτερο σύστημα;», οι Δυτικογερμανοί απαντούν με 77% «Ναι» και 10% «Οχι». Τα ποσοστά των Ανατολικογερμανών είναι 42% «Ναι» και 23% «Οχι». Στην ερώτηση «υπάρχει οικονομικό σύστημα καλύτερο από την οικονομία της αγοράς;», με «Ναι» απαντά μόλις 9% των Δυτικογερμανών και 48% δηλώνουν «Οχι», ενώ οι Ανατολικογερμανοί απαντούν με 14% «Ναι» και 30% «Οχι».

Αντίστοιχες διαφορές υπάρχουν και στην αντιμετώπιση των κρατικών θεσμών και της Δικαιοσύνης. Αισθητά λιγότεροι είναι οι Ανατολικογερμανοί οι οποίοι πιστεύουν ότι το κράτος αντιμετωπίζει ισότιμα τους πολίτες.  Ακόμα λιγότεροι, μόνο ένας στους δύο Ανατολικογερμανούς, πιστεύουν ότι στη Γερμανία προστατεύονται τα θεμελιώδη δικαιώματα, η ελευθερία γνώμης και λειτουργεί η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης. Οι διαφορές μεταξύ Ανατολικογερμανών και Δυτικογερμανών αποτυπώνονται και στην κομματική γεωγραφία της Ανατολικής Γερμανίας. Τα παραδοσιακά κόμματα, Σοσιαλδημοκράτες (SPD), Φιλελεύθεροι (FDP), Πράσινοι, παραμένουν οι φτωχοί συγγενείς των δυτικογερμανικών κομματικών οργανώσεων. Αντίθετα, το ακροδεξιό, εθνικολαϊκιστικό, νέο κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) εκπροσωπείται μεν σε όλα τα τοπικά κοινοβούλια αλλά είναι πολύ ισχυρότερο στην Ανατολική Γερμανία, που έχει εξελιχτεί σε θερμοκήπιο ακροδεξιών οργανώσεων και νεοναζιστικών πυρήνων.

Ιδιαίτερα προβλήματα στην Ανατολική Γερμανία έχουν οι Σοσιαλδημοκράτες. Το SPD είχε υποστεί και τις μεγαλύτερες διώξεις από το κομμουνιστικό καθεστώς της DDR, τα γραφεία του έκλεισαν, οι οργανώσεις διαλύθηκαν, η περιουσία του δημεύθηκε για να περάσει στο κομμουνιστικό SED. Είναι και αυτός ένας από τους λόγους που στα 30 χρόνια της επανενωμένης Γερμανίας το SPD παραμένει αδύναμο στα ανατολικά κρατίδια.

Το ερχόμενο φθινόπωρο πραγματοποιούνται περιφερειακές εκλογές σε τρεις ομόσπονδες χώρες της Ανατολικής Γερμανίας – Σαξονία, Θουριγγία, Βραδεμβούργο. Και στις τρεις, η προοπτική που προδιαγράφουν οι δημοσκοπήσεις για το SPD είναι δραματική. Στη Σαξονία βρίσκονται στο 10%, στη Θουριγγία στο 12% και στο Βραδεμβούργο με Σοσιαλδημοκράτη πρωθυπουργό βρίσκονται στο 21%-23%, ακριβώς όσο και το AfD. Στα άλλα δύο κρατίδια το AfD έχει σχεδόν διπλάσιο ποσοστό από το SPD. «Στην Ανατολική Γερμανία το ΑfD απειλεί να υποκαταστήσει το δεξιό CDU ως κόμμα ευρείας λαϊκής βάσης, ενώ έχει ξεπεράσει προ πολλού το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα SPD» διαπιστώνει ο ερευνητής Τόρστεν Σνάιντερ-Χάαζε του δημοσκοπικού ινστιτούτου Emnid.

Οι ακροδεξιοί σε απόσταση αναπνοής

Παρά τις δομικές οργανωτικές αδυναμίες του στην Ανατολική Γερμανία – μόνο 20.000 μέλη σε σύνολο 440.000 μελών του SPD παγγερμανικά -, τo Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα συμμετέχει σε όλες τις τοπικές κυβερνήσεις, και μάλιστα με πρωθυπουργούς σε δύο από τα επτά κρατίδια, το Βρανδεμβούργο και το Μεκλεμβούργο-Πομερανία. Ειδικά στο Βρανδεμβούργο – προπύργιο των Σοσιαλδημοκρατών από το 1990 στην Ανατολική Γερμανία – το SPD βρίσκεται 10 μονάδες κάτω από το 34% που είχε στις προηγούμενες εκλογές. Στις εκλογές που θα διεξαχθούν το ερχόμενο φθινόπωρο, οι Σοσιαλδημοκράτες θα πρέπει να δώσουν σκληρή μάχη για να κρατήσουν την πρωτιά από το AfD που στις δημοσκοπήσεις βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής.

Στη Θουριγγία το SPD έχει να αντιμετωπίσει ένα ιδιαίτερο πρόβλημα με το AfD. Ηγέτης της Εναλλακτικής εκεί είναι ο ηγέτης της ακροδεξιάς πτέρυγας, Μπιερν Χέκε, τον οποίο παρακολουθούν στο μεταξύ οι μυστικές υπηρεσίες για αντισυνταγματική συμπεριφορά. Πολιτικά όμως μπαίνει στα χωράφια των Σοσιαλδημοκρατών και της Αριστεράς, παίζοντας ψηλά το χαρτί των κοινωνικών θεμάτων και της κοινωνικής πολιτικής.

Στη Σαξονία, το τρίτο κρατίδιο στο οποίο γίνονται εκλογές το φθινόπωρο, το AfD φιλοδοξεί να είναι πρώτο κόμμα. Το SPD, με 12,4% στις προηγούμενες εκλογές, συγκυβερνά ως μικρότερος εταίρος με τους Χριστιανοδημοκράτες, εμφανίζεται ως σταθεροποιητικός παράγοντας που διασφαλίζει τη συνέχιση της συνεργασίας.

Τα κοινά προβλήματα οδηγούν τους ανατολικογερμανούς Σοσιαλδημοκράτες και σε κοινή στάση έναντι των δυτικογερμανών συντρόφων. Οργανώνονται και διεκδικούν διακριτό ρόλο για να έχουν και μεγαλύτερη επιρροή στις αποφάσεις του ομοσπονδιακού κόμματος. Αλλωστε το SPD παγγερμανικά κινείται στο 16%, ποσοστά γνώριμα στους ανατολικογερμανούς συντρόφους.