Αν και το σχέδιο συμφωνίας Ηνωμένου Βασιλείου (ΗΒ) με την Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι η τελική συμφωνία που θα καθορίζει τη μελλοντική σχέση μεταξύ των δύο, εντούτοις δίνει τον τόνο για τα όρια της όποιας μελλοντικής βασικής συμφωνίας τουλάχιστον από πλευράς της ΕΕ.

Ενας αστάθμητος ακόμη παράγοντας των εξελίξεων είναι η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) στο προδικαστικό ερώτημα του Ανώτατου Δικαστηρίου της Σκωτίας για το αν είναι δυνατή η μονομερής ανάκληση της γνωστοποίησης της πρόθεσης κράτους – μέλους να αποχωρήσει από την ΕΕ. Η εκδίκαση της υπόθεσης θα γίνει στις 27 Νοεμβρίου και το ΔΕΕ αναμένεται να εκδώσει την απόφασή του σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, το ΗΒ θα έχει έναν επιπλέον τρόπο για να αποφύγει την άτακτη έξοδο, ακόμη και αν το σχέδιο συμφωνίας δεν υπερψηφιστεί από το Κοινοβούλιο. Αν όμως το ΔΕΕ απαντήσει αρνητικά και δεν περάσει το σχέδιο, τότε το ΗΒ δεν θα μπορεί να αποφύγει την «άτακτη» έξοδο «ιδίαις χερσίν» αλλά μόνο με τη σύμπραξη των ευρωπαίων εταίρων. Οποια και αν είναι η απόφαση του ΔΕΕ, θα έχει άμεσο αντίκτυπο στις επιλογές συμπεριφοράς όλων των εμπλεκομένων (συμπεριλαμβανομένων και των αγορών).

Το σχέδιο συμφωνίας ως έχει είναι ιδιαίτερα δύσκολο να περάσει λόγω της τεράστιας πόλωσης που έχει διχάσει τα κόμματα εξουσίας εσωτερικά αλλά και όλη τη χώρα. Ωστόσο, δεν είναι εντελώς απίθανο.

Υπάρχουν δύο σχετικά σενάρια. Σύμφωνα με το πρώτο, το σχέδιο συμφωνίας θα μπορούσε να υπερψηφιστεί από τον κυβερνητικό συνασπισμό αν η διατύπωση της Πολιτικής Διακήρυξης για τη μελλοντική συμφωνία – το δεύτερο μέρος του σχεδίου συμφωνίας – είναι τέτοια που να δείχνει ότι κινείται στην κατεύθυνση μιας ενισχυμένης συμφωνίας ελεύθερης αγοράς μεταξύ ΗΒ – ΕΕ που αποτελεί την επιδίωξη των οπαδών της «καθαρής» εξόδου. Κάτι τέτοιο θα τους επέτρεπε να κάνουν μία επικοινωνιακή κυβίστηση δεδομένης της δημοσιοποίησης των επιστολών δυσπιστίας στο πρόσωπο της Πρωθυπουργού που έχουν καταθέσει αρκετοί από αυτούς. Η πίεση θα μπορούσε να αυξηθεί στους συντηρητικούς βουλευτές, οπαδούς της καθαρής εξόδου, αν διέβλεπαν ως πιθανή την υπερψήφιση τροπολογίας (με ψήφους της αντιπολίτευσης) που θα αναφέρεται ή θα ανοίγει τον δρόμο στη διενέργεια νέου δημοψηφίσματος στο τέλος της μεταβατικής περιόδου ή όταν τεθεί η τελική συμφωνία για τη σχέση ΗΒ – ΕΕ προς ψήφιση στο Κοινοβούλιο. Η πρωθυπουργός αναφερόταν μέχρι πρότινος σε δύο πιθανές εκβάσεις: στην υπερψήφιση του σχεδίου συμφωνίας ή την άτακτη έξοδο. Εδώ και λίγες μέρες η κυβερνητική επωδός συμπεριλαμβάνει και τρίτη έκβαση: την ανατροπή του Brexit.

Το δεύτερο σενάριο είναι να υπερψηφισθεί το σχέδιο συμφωνίας με την υποστήριξη των φιλευρωπαίων βουλευτών της συμπολίτευσης και της μεγάλης μερίδας των βουλευτών της αντιπολίτευσης αν υπάρξει τροπολογία που να ανοίγει τον δρόμο για νέο δημοψήφισμα. Μολονότι προς το παρόν η κομματική γραμμή των Εργατικών είναι υπέρ της καταψήφισης του σχεδίου συμφωνίας, αν η τροπολογία προταθεί από τους ίδιους τους Εργατικούς τότε θα μπορούσε να δικαιολογήσει και αλλαγή της στάσης τους. Από την πλευρά της συμπολίτευσης το σύνθημα υποστήριξης του σχεδίου συμφωνίας από τους φιλευρωπαίους συντηρητικούς έχει δοθεί από τον Νέστορα του Κοινοβουλίου, Κεν Κλαρκ, ο οποίος ήδη έχει δηλώσει ότι θα υπερψηφίσει το σχέδιο ακόμη και στην παρούσα μορφή του.

Ο δρ Αρης Γεωργόπουλος είναι επίκουρος καθηγητής Δημόσιου και Ευρωπαϊκού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ