Η διαχρονική γοητεία του μύθου της Ατλαντίδας φαίνεται πως βρίσκει νέα αντανάκλαση στην πραγματική αρχαιολογία. Κάτω από τα νερά της λίμνης Ισσίκ Κουλ στο Κιργιζιστάν, της όγδοης βαθύτερης λίμνης στον κόσμο, αρχαιολόγοι της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών εντόπισαν τα ίχνη μιας ολόκληρης βυθισμένης πόλης. Η ανακάλυψη έγινε στο συγκρότημα Toru-Aygyr, κοντά στη βορειοδυτική ακτή της λίμνης, όπου χαρτογραφήθηκαν τέσσερις υποβρύχιες ζώνες σε βάθη από 1 έως 4 μέτρα.
Τα ευρήματα δείχνουν πως πρόκειται για ένα σημαντικό εμπορικό κέντρο της εποχής του Δρόμου του Μεταξιού. Οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως καθημερινά αντικείμενα που αποκαλύπτουν μια πλούσια και ακμάζουσα μητρόπολη: κτιριακές δομές από ψημένα τούβλα, πέτρινα κατάλοιπα, ξύλινες δοκούς και μια μυλόπετρα – ένδειξη οργανωμένης γεωργικής και εμπορικής δραστηριότητας.
Σε μία από τις ζώνες των ερευνών εντοπίστηκε το περίγραμμα δημόσιου κτιρίου που, σύμφωνα με τους ερευνητές, θα μπορούσε να ήταν τζαμί, χαμάμ ή μαντράσα, δηλαδή σχολή ισλαμικής διδασκαλίας. Εξίσου σημαντικά είναι και τα υπόλοιπα ευρήματα: τμήματα νεκροταφείου του 13ου αιώνα, ενδείξεις μουσουλμανικής νεκρόπολης και δομές από πλίνθους σε κυκλικό ή ορθογώνιο σχήμα.
Αποκαλύψεις για μια χαμένη πόλη
Οι ταφές που εντοπίστηκαν φέρουν όλα τα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών ισλαμικών τελετουργιών, με τους σκελετούς στραμμένους προς τον βορρά και τα πρόσωπα προς την κιμπλά, την κατεύθυνση της προσευχής των μουσουλμάνων. «Όλα αυτά επιβεβαιώνουν ότι εδώ υπήρχε κάποτε μια πραγματική πόλη», ανέφερε εκπρόσωπος της Ρωσικής Γεωγραφικής Εταιρείας, που χρηματοδότησε την αποστολή.
Το Toru-Aygyr βρισκόταν σε κομβικό σημείο του Δρόμου του Μεταξιού, από όπου περνούσαν καραβάνια μεταφέροντας μετάξι, μπαχαρικά, πολύτιμα μέταλλα αλλά και γνώσεις και πολιτισμικές επιρροές από την Κίνα έως τη Μεσόγειο. Ήταν ένας ζωντανός κόμβος εμπορίου και αλληλεπίδρασης, που συνέβαλε στην άνθηση της περιοχής.
Η καταστροφή και τα νέα δεδομένα
Η ακμή της πόλης φαίνεται πως έλαβε τέλος απότομα στις αρχές του 15ου αιώνα. Σύμφωνα με τον επικεφαλής της αποστολής, Βαλέρι Κόλτσενκο, η καταστροφή οφείλεται σε ισχυρό σεισμό που συγκλόνισε την περιοχή. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι οι κάτοικοι είχαν ήδη εγκαταλείψει την πόλη πριν από το γεγονός, γεγονός που πιθανόν απέτρεψε μεγάλες ανθρώπινες απώλειες.
Μετά τη βύθιση του οικισμού, νομαδικές φυλές εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, ενώ σήμερα μικρά χωριά εκτείνονται κατά μήκος της ακτής. Τα ευρήματα έχουν σταλεί για ανάλυση και θα υποβληθούν σε ραδιοχρονολόγηση μέσω φασματομετρίας μάζας επιταχυντή, μια από τις πιο αξιόπιστες μεθόδους καθορισμού ηλικίας οργανικών υλικών.
Μνήμες από την Ατλαντίδα
Αν και ο μύθος της Ατλαντίδας του Πλάτωνα θεωρείται από τους περισσότερους δημιούργημα της φαντασίας, η ανακάλυψη στη λίμνη Ισσίκ Κουλ υπενθυμίζει πως κάτω από τα νερά του κόσμου μπορεί να κρύβονται αληθινές χαμένες πόλεις. Κατάλοιπα πολιτισμών που χάθηκαν ξαφνικά, αφήνοντας πίσω τους σιωπηλά μνημεία μιας εποχής που κάποτε έσφυζε από ζωή.
