Παρόλο που ο Άρης έχει εξαιρετικά λεπτή ατμόσφαιρα, εξακολουθεί να βιώνει ισχυρούς ανέμους που παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του κλίματος του πλανήτη και στην κατανομή της πάντα παρούσας σκόνης του. Αυτοί οι άνεμοι αναδεύουν τη σκόνη σε στροβιλιζόμενες στήλες που ονομάζονται «διάβολοι σκόνης» – περιστρεφόμενα ρεύματα αέρα και λεπτά σωματίδια που σαρώνουν την επιφάνεια του Άρη. Ενώ οι ίδιοι οι άνεμοι είναι αόρατοι, οι «διάβολοι σκόνης» που σηκώνουν μπορούν να φανούν καθαρά στις εικόνες των διαστημοπλοίων. Επειδή εντοπίζουν τη ροή του κινούμενου αέρα, οι επιστήμονες τους χρησιμοποιούν ως φυσικούς δείκτες για να μελετήσουν τη συμπεριφορά του ανέμου που διαφορετικά θα παρέμενε αόρατη.
Μια νέα μελέτη με επικεφαλής τον Δρ. Βαλεντίν Μπίκελ από το Κέντρο Διαστήματος και Κατοικησιμότητας στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης αποκαλύπτει ότι τόσο οι «διάβολοι σκόνης» όσο και οι άνεμοι που τους προκαλούν είναι πολύ ταχύτεροι από ό,τι πίστευαν προηγουμένως οι επιστήμονες. Αυτοί οι ισχυρότεροι άνεμοι μπορεί να ευθύνονται για μεγάλο μέρος της σκόνης που εκτοξεύεται στην ατμόσφαιρα του Άρη, η οποία έχει σημαντικό αντίκτυπο στον καιρό και το μακροπρόθεσμο κλίμα του πλανήτη. Η έρευνα, που διεξήχθη σε συνεργασία με το Τμήμα Διαστημικής Έρευνας και Πλανητολογίας του Πανεπιστημίου της Βέρνης, το Ανοικτό Πανεπιστήμιο στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Γερμανικό Αεροδιαστημικό Κέντρο (DLR), δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο Science Advances .
«Χρησιμοποιώντας μια προηγμένη προσέγγιση βαθιάς μάθησης, καταφέραμε να εντοπίσουμε «διαβόλους σκόνης» σε πάνω από 50.000 δορυφορικές εικόνες», εξηγεί ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης, Βαλεντίν Μπίκελ. Η ομάδα χρησιμοποίησε εικόνες από την κάμερα CaSSIS (Color and Stereo Surface Imaging System) με έδρα τη Βέρνη και την στερεοσκοπική κάμερα HRSC (High Resolution Stereo Camera). Το CaSSIS βρίσκεται στο διαστημόπλοιο ExoMars Trace Gas Orbiter του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), ενώ η κάμερα HRSC βρίσκεται στο διαστημόπλοιο Mars Express του ESA σε τροχιά. «Η μελέτη μας βασίζεται επομένως αποκλειστικά σε δεδομένα από την ευρωπαϊκή εξερεύνηση του Άρη», συνεχίζει ο Μπίκελ.
Στη συνέχεια, η ομάδα μελέτησε στερεοσκοπικές εικόνες περίπου 300 από αυτούς τους «διαβόλους σκόνης» για να προσδιορίσει την κίνηση και την ταχύτητά τους. Ο συν-συγγραφέας Nicolas Thomas, ο οποίος ηγήθηκε της ανάπτυξης του συστήματος κάμερας CaSSIS στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης και του οποίου το έργο χρηματοδοτείται από το Ελβετικό Γραφείο Διαστήματος του SERI μέσω του προγράμματος PRODEX της ESA, εξηγεί: «Οι στερεοσκοπικές εικόνες είναι εικόνες του ίδιου σημείου στην επιφάνεια του Άρη, αλλά λαμβάνονται με διαφορά λίγων δευτερολέπτων. Αυτές οι εικόνες μπορούν επομένως να χρησιμοποιηθούν για τη μέτρηση της κίνησης των «διαβόλων σκόνης».
Ο Μπίκελ τονίζει: «Αν συνδυάσετε τις στερεοσκοπικές εικόνες σε μια ακολουθία, μπορείτε να παρατηρήσετε πόσο δυναμικά κινούνται οι «διάβολοι» της σκόνης στην επιφάνεια».
Οι άνεμοι στον Άρη είναι ισχυρότεροι από ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι «διάβολοι σκόνης» και οι άνεμοι που τους περιβάλλουν στον Άρη μπορούν να φτάσουν ταχύτητες έως και 44 m/s, δηλαδή περίπου 160 km/h, σε ολόκληρο τον πλανήτη, η οποία είναι πολύ ταχύτερη από ό,τι είχε υποτεθεί προηγουμένως (προηγούμενες μετρήσεις στην επιφάνεια είχαν δείξει ότι οι άνεμοι παραμένουν ως επί το πλείστον κάτω από 50 km/h και – σε σπάνιες περιπτώσεις – μπορούν να φτάσουν το μέγιστο των 100 km/h).
Η υψηλή ταχύτητα του ανέμου επηρεάζει με τη σειρά της τον κύκλο της σκόνης στον Κόκκινο Πλανήτη: «Αυτοί οι ισχυροί, ευθύγραμμοι άνεμοι είναι πολύ πιθανό να φέρουν σημαντική ποσότητα σκόνης στην ατμόσφαιρα του Άρη – πολύ περισσότερη από ό,τι είχε υποτεθεί προηγουμένως», λέει ο Μπίκελ. Συνεχίζει: «Τα δεδομένα μας δείχνουν πού και πότε οι άνεμοι στον Άρη φαίνεται να είναι αρκετά ισχυροί για να σηκώσουν σκόνη από την επιφάνεια. Αυτή είναι η πρώτη φορά που τέτοια ευρήματα είναι διαθέσιμα σε παγκόσμια κλίμακα για μια περίοδο περίπου δύο δεκαετιών».
Πηγή: sciencedaily.com
