Η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν προχώρησαν σε μία ιστορική δέσμευση στην Ουάσινγκτον, με στόχο να τερματίσουν οριστικά την πολύχρονη εδαφική τους διαμάχη. Σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, οι δυο χώρες που βρίσκονται σε αντιπαράθεση για δεκαετίες, συμφώνησαν να απαλλαγούν από τις συγκρούσεις και να ανοίξουν νέους δρόμους ειρήνης και συνεργασίας.
Στο πλευρό του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ και ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν αναγνώρισαν τη σημασία της αμερικανικής διαμεσολάβησης. Δήλωσαν, μάλιστα, πως αυτή η προσπάθεια θα άξιζε στον Τραμπ μια υποψηφιότητα για το Νόμπελ Ειρήνης, καθώς όπως υπογράμμισαν, η συνεισφορά του στη διαδικασία «θα πρέπει να του εξασφαλίσει το βραβείο».
Σύμφωνα με τον Τραμπ, οι δύο πρώην σοβιετικές δημοκρατίες επιβεβαίωσαν πως «δεσμεύονται να σταματήσουν οριστικά κάθε σύγκρουση, να ανοίξουν τις εμπορικές και διπλωματικές τους σχέσεις και να σεβαστούν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα» η μία της άλλης. Ωστόσο, ακόμα παραμένει ασαφές κατά πόσο η συμφωνία έχει νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα.
Ο Τραμπ, μιλώντας απευθείας στους ηγέτες των δύο χωρών, διαβεβαίωσε: «Θα έχετε μια πάρα πολύ καλή σχέση. Εάν δεν συμβαίνει αυτό, καλέστε με και θα το κανονίσω».
Η διεθνής κοινότητα ανταποκρίθηκε θετικά στην ανακοίνωση. Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών δήλωσε πως «χαιρετίζει την πρόοδο που σημειώθηκε για τη διαρκή ειρήνη μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας», ενώ η Γαλλία έκανε λόγο για «καθοριστική πρόοδο» με στόχο την ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Γερεβάν και Μπακού.
Στήριξη στην υποψηφιότητα Τραμπ για Νόμπελ
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο Αλίεφ χαρακτήρισε τη μέρα «ιστορική» και πρότεινε, από κοινού με τον Πασινιάν, να σταλεί επιστολή υποστήριξης στην υποψηφιότητα του Τραμπ για το Νόμπελ Ειρήνης. «Ποιος το αξίζει, αν όχι ο πρόεδρος Τραμπ;», αναρωτήθηκε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, ευχαριστώντας παράλληλα τον Τραμπ για την απόφαση να άρει τους πολυετείς περιορισμούς στη στρατιωτική συνεργασία ΗΠΑ–Αζερμπαϊτζάν.
Ανάλογη στήριξη εξέφρασε και ο Πασινιάν, δηλώνοντας: «Θα υπερασπιστούμε» αυτή την υποψηφιότητα.
Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι οι υποψηφιότητες για το Νόμπελ Ειρήνης 2025 έχουν ήδη κλείσει από τις 31 Ιανουαρίου και δεν δημοσιοποιούνται. Παράλληλα, Ισραήλ, Πακιστάν και Καμπότζη ανακοίνωσαν τη δική τους στήριξη στην υποψηφιότητα Τραμπ, με τον ίδιο να θεωρεί ότι την αξίζει λόγω των μεσολαβητικών του παρεμβάσεων.
Συμβολικά, οι Αλίεφ και Πασινιάν έδωσαν τα χέρια ενώπιον του Τραμπ, ενώ υπέγραψαν μαζί του μία «κοινή δήλωση». «Θεμελιώνουμε σήμερα την ειρήνη στον Καύκασο», σημείωσε ο Αλίεφ, με τον Πασινιάν να εκτιμά πως το βήμα αυτό «θα ανοίξει τον δρόμο για να δοθεί τέλος σε δεκαετίες σύγκρουσης».
Διπλωματικός διάδρομος και γεωστρατηγικές εξελίξεις
Η νέα συμφωνία περιλαμβάνει τη δημιουργία διαδρόμου που θα διασχίζει την Αρμενία και θα ενώνει το Αζερμπαϊτζάν με τον δυτικό θύλακά του, το Ναχιτσεβάν. Ο διάδρομος αυτός, ένα πάγιο αίτημα του Μπακού, θα ονομαστεί «Οδός Τραμπ για τη διεθνή ειρήνη και ευημερία», ή αλλιώς TRIPP (Trump Route for International Peace and Prosperity).
Οι ΗΠΑ διασφαλίζουν αναπτυξιακά δικαιώματα στην περιοχή, διευρύνοντας τη δυνατότητά τους να προωθούν τα συμφέροντά τους σε μια στρατηγικά σημαντική ζώνη, πλούσια σε υδρογονάνθρακες.
Υψηλόβαθμος Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε ότι η Αρμενία δεν θα υποστεί ζημία από την εξέλιξη αυτή, καθώς θα διασφαλίσει στενότερη εταιρική σχέση με τις ΗΠΑ.
Το Ναγκόρνο Καραμπάχ και οι νέες ισορροπίες
Παρά τα θετικά μηνύματα, το πολύπλοκο ζήτημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ αναφέρθηκε ελάχιστα στη συνάντηση. Η διαφιλονικούμενη περιοχή αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αλλά για δεκαετίες ελεγχόταν από αρμενικούς αυτονομιστές. Το φθινόπωρο του 2020, το Μπακού επανάκτησε μέρος του θύλακα, ενώ το 2023 προέβη σε πλήρη ανακατάληψη μέσω αιφνιδιαστικής στρατιωτικής επέμβασης.
Το Μάρτιο, οι δύο χώρες συμφώνησαν επί προσχέδιου συνθήκης ειρήνης. Πλέον, το Αζερμπαϊτζάν απαιτεί να τροποποιήσει η Αρμενία το Σύνταγμά της ώστε να αποσύρει κάθε επίσημη διεκδίκηση επί του Καραμπάχ.
