Δύο χρόνια πολέμου στην Ουκρανία – Γιατί ο ουκρανικός στρατός δεν είναι και τόσο αθώος

Μέχρι το 2027 θα έχει λάβει σχεδόν 150 δισ. ευρώ από τις Βρυξέλλες και ένα κλείσιμο ματιού για ένταξη στην ΕΕ, ενώ η Ουάσινγκτον τους έχει στείλει ήδη 74 δισ. Δυτικές πηγές όμως αποκαλύπτουν ότι μπορεί να ήταν, έως τώρα, γενναιόδωροι οι δότες, αλλά γνώριζαν τι ήταν οι λήπτες. Ήδη η ΕΕ έχει στείλει και πολεμικό υλικό -με τη σφραγίδα της Ευρωβουλής- ενώ μέχρι το τέλος του 2023 είχε εκπαιδεύσει 30.000 Ουκρανούς. Ας πάμε λίγο στο παρελθόν, πολύ πριν «αποκεφαλιστεί» ο αρχηγός των ουκρανικών δυνάμεων Βάλερι Ζαλούζνι επειδή τόλμησε να ζητήσει νέα στρατεύματα, δηλαδή επιστράτευση ευρείας κλίμακας. Σχεδόν μια δεκαετία πριν, τον Απρίλιο του 2014, όταν Ουκρανοί αυτονομιστές είχαν καταλάβει δημόσια κτήρια στο Χάρκοβο, το ουκρανικό υπουργείο Εσωτερικών παραδέχτηκε πως το 70% της αστυνομικής δύναμης όχι μόνο δεν έκανε απολύτως τίποτα, αλλά ουσιαστικά το… επέτρεψε. Οι 2 στους 3 αστυνομικούς δεν ακολουθούσαν τις διαταγές του Κιέβου! Ήταν ένα πρελούδιο αυτού που θα ακολουθούσε στα ουκρανικά σώματα ασφαλείας και επεσήμαναν οι δυτικοί σύμμαχοι: Μεγάλα τμήματα των σωμάτων ασφαλείας δεν υπάκουαν στις κυβερνήσεις που προέκυψαν μετά τα γεγονότα -πραξικόπημα;-του 2014 ενώ η στρατιωτική μηχανή ήταν αναποτελεσματική. Ας δούμε λοιπόν, αποκλειστικά από δυτικές -και όχι ρωσικές- πηγές, τι συνέβη τα τελευταία χρόνια στον Ουκρανικό Στρατό, οδηγώντας το Κίεβο να πάρει… μοιραίες αποφάσεις. Πριν εισβάλουν οι Ρώσοι στην Ουκρανία, την περίοδο 2014-2018, σύμφωνα με το βρετανικό υπουργείο Εσωτερικών, συνέβαινε κάτι πολύ ανησυχητικό στις Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις. Αιμορραγούσαν με περισσότερους από 33.000 λιποτάκτες. Από τις αρχές του 2019, περίπου 9.300 οπλίτες είχαν εγκαταλείψει τον ουκρανικό στρατό, δηλαδή πάνω από το 4,5% του Στρατού. Σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Άμυνας της Ουκρανίας Ivan Rusnak, ένας τέτοιος αριθμός λιποταξιών οδήγησε σε σοβαρή υποστελέχωση των μονάδων. Όπως είχαν ανακοινώσει οι Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις για τις σειρές του 2017, «υπάρχουν αρκετά προβλήματα με το ποιος αποφεύγει τη στράτευση. Περίπου το 70% των στρατευσίμων δεν εμφανίζονται στη στρατιωτικά επιτροπεία. Σχεδόν το 1/3 από αυτούς αναζητείται».

Χιλιάδες λιποτάκτες

Μιλώντας Ουκρανοί αξιωματούχοι σε ένα από τα μεγαλύτερα ΜΜΕ στην Ουκρανία, το New Voice of Ukraine -λίγο μετά τον πόλεμο στο Ντονμπάς- προέβλεπαν το 2015 ότι τα αποτελέσματα της επόμενης σειράς κληρωτών θα ήταν πολύ απαισιόδοξα. «Οι Ουκρανοί δεν βλέπουν κανένα νόημα σε αυτόν τον πόλεμο και δεν θέλουν να ρισκάρουν τη ζωή τους», εξηγούσε ο τότε αναπληρωτής επικεφαλής του διοικητικού συμβουλίου του Κέντρου Στρατιωτικής και Πολιτικής Ασφάλειας. «Δυστυχώς, δίνουμε πολύ φτωχά κίνητρα. Δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο για τον απλό άνθρωπο για ποιον λόγο πολεμούμε, με ποιον παλεύουμε». Έτσι, το 2015, από τις 1000 κλήσεις που είχε στείλει η στρατολογική υπηρεσία μόνο οι 100 ανταποκρίθηκαν. Σημειώνεται ότι λίγο πριν την έναρξη της ρωσικής επίθεσης του 2022, η ουκρανική ελίτ τράπηκε σε φυγή ενόψει της επαπειλούμενης «ρωσικής εισβολής», εξοργίζοντας μάλιστα τον Ζελένσκι, τη στιγμή που πολλοί περισσότεροι πολίτες είχαν ήδη φύγει από τη χώρα.

Στρατιωτικοί παραιτούνται

Πέραν των λιποταξιών, μέχρι το 2018, το Κίεβο έβλεπε χιλιάδες στρατιωτικούς να παραιτούνται. Μόνο το πρώτο 6μηνο έφυγαν 11.000, ενώ άλλοι 18.000 ήταν έτοιμοι να το κάνουν. «Για τον ουκρανικό στρατό, αν σκεφτούμε ότι η πραγματική του σύνθεση είναι λιγότερο από 200.000, ο 1 στους 7 παραιτείται ή θα παραιτηθεί φέτος», είχε δηλώσει στην ουκρανική τηλεόραση ο Γιούρι Μπουτούσοφ, αρχισυντάκτης του ιστότοπου «Censor.net», συμπληρώνοντας πως «οι πιο έμπειροι και με κίνητρα στρατιωτικοί θα παραιτηθούν». Δεδομένου ότι οι Ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις ήταν αναποτελεσματικές το 2014, «σε μια προσπάθεια να σταθεροποιηθεί η κατάσταση στο Ντονμπάς, οι εθελοντές ξεσηκώθηκαν αυθόρμητα και λίγο αργότερα η ουκρανική κυβέρνηση στράφηκε στους πολίτες της Ουκρανίας, απευθύνοντας έκκληση για εθελοντές».

Μετανάστες και αυτόχειρες

Υποφέροντας η Ουκρανία ήδη από φυγόστρατους και λιποτάκτες αντιμετώπιζε και ένα άλλο δομικό πρόβλημα. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας και Άμυνας της Ουκρανίας υπολόγιζε ότι 9 εκατ. πολίτες βρήκαν εργασία στο εξωτερικό, ενώ εντός της χώρας βρίσκονται μόνο 21 εκατομμύρια ηλικίας 20 έως 55 ετών. Τουλάχιστον ένα εκατομμύριο έχει προτιμήσει την Ρωσία. Με άλλα λόγια, ο πληθυσμός παραγωγικής ηλικίας υπολείπεται, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής, του μη παραγωγικού.

Συνεπώς, αναρωτιέται κανείς πόσοι εν τέλει θα απομείνουν στην Ουκρανία να υπερασπιστούν ποιους. Σε αυτές τις ελλείψεις προσωπικού πρέπει να προστεθεί και το μεγάλο πρόβλημα αυτοκτονιών που κατέγραψαν τα προηγούμενα χρόνια οι ουκρανικές αρχές.

Μετά τον πόλεμο του 2014 μέχρι το 2017 εκτιμάται ότι πάνω από 1.000 Ουκρανοί στρατιώτες αυτοκτόνησαν, δείχνοντας την έκταση του «φαινομένου της γενικής καταστροφής της συνείδησης» στην ουκρανική κοινωνία, σύμφωνα με τον Ουκρανό υπουργό Εσωτερικών Arsen Avakov.

Η τελική λύση… επιστρατεύστε ακραίους

Για να μπορούσε οι ουκρανικές κυβερνήσεις μετά το 2014 να αντισταθμίσουν τα τεράστια κενά στον Στρατό, προσέλαβαν «κάθε καρυδιάς καρύδι», ακόμα και εθελοντές με ναζιστική δράση, σε σημείο που το 2020, το 40% (102.000) των Ουκρανικών Ενόπλων Δυνάμεων να αποτελείται από «εθελοντές». Οι περισσότεροι σχηματισμοί δημιουργήθηκαν ή τέθηκαν υπό τη διοίκηση του υπουργείου Εσωτερικών (ως «Αστυνομικές Περίπολοι Ειδικών Καθηκόντων») και του υπουργείου Άμυνας (ως «Τάγματα Εθνοφυλακής»). Σε ρεπορτάζ του Upherd επιβεβαιώνεται ότι το αδύναμο ουκρανικό κράτος βρέθηκε αναγκασμένο να στηρίζεται στους «πειθαρχημένους» και «αφοσιωμένους» ακροδεξιούς μαχητές –όπως το Azov- τις ώρες της μεγαλύτερης ανάγκης του: στη διάρκεια του «Μαϊντάν» και του πολέμου από το 2014 και μετά. Πριν τη ρωσική εισβολή, πολλοί εξ’ αυτών των εθελοντών είχαν στραφεί στο έγκλημα, όπως αναφέρεται σε έκθεση του γνωστού αμερικανικού Ιδρύματος Κάρνεγκι. «Από τη μια, [οι εθελοντές] είναι σεβαστοί βετεράνοι που έσωσαν την πατρίδα, από την άλλη παραβιάζουν το νόμο και βλάπτουν την οικονομία της χώρας σε καιρό πολέμου και αποτελούν πηγή έλξης για τυχοδιώκτες και ληστές» αναφέρει. «Με 5 εκατ. παράνομα φορητά όπλα στην Ουκρανία, από 3 εκατ. που υπολογίζονται πριν το 2014, αυτή η στροφή προς την εγκληματικότητα είναι μια προφανής αιτία ανησυχίας» προσθέτει. Οι ουκρανικές κυβερνήσεις μάλιστα ανέθεσαν σε αυτές τις ομάδες να στρατολογήσουν οι ίδιες ανθρώπους, με αποτέλεσμα να δίνεται όπλο σε ανθρώπους που δεν πληρούσαν τα κριτήρια. Η SITE, μια αμερικανική ειδική ιδιωτική υπηρεσία εντοπισμού εξτρεμιστών, από την αρχή του πολέμου παρατήρησε αύξηση της διαδικτυακής δραστηριότητας από λευκούς εθνικιστές και νεοναζί σε συνδυασμό με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Όπως είχε αναφέρει η διευθύντρια της SITE, Rita Katz «μεταξύ των εκατοντάδων ατόμων που έχουν ανακοινώσει την πρόθεσή τους να ενταχθούν στο Azov τις τελευταίες εβδομάδες είναι και αρκετοί γνωστοί νεοναζί», μέλη μερικών από τις «πιο σαδιστικές ακροδεξιές συνομιλίες στο Telegram, όπου πρότεινε τη δημιουργία μιας νεοναζιστικής πολιτοφυλακής στις ΗΠΑ».

Μεσαιωνικά βασανιστήρια

Υπενθυμίζεται ότι το επίσημο ουκρανικό κράτος θεωρεί ότι διεξάγει αντιτρομοκρατικό πόλεμο και ως εκ τούτου το Κίεβο εφαρμόζει τη νομιμότητα. Η μεταχείριση, όμως, που επιφυλάσσει αυτός ο ουκρανικός στρατός σε αιχμαλώτους –πολλοί εξ αυτών είναι απλοί πολίτες του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ- σύμφωνα με Έκθεση που δημοσίευσε ο OΑΣΕ του 2016, αλλά και πρόσφατη έκθεση του 2023, είναι θηριώδης για ένα κράτος δικαίου. Οι κρατούμενοι υπέστησαν ηλεκτροπληξία, βάναυσο ξυλοδαρμό και μάλιστα με χρήση σιδερένιων ράβδων, ροπάλων του μπέιζμπολ, κοντακίων [όπλων], ξιφολογχών και λαστιχένιων ροπάλων. Συνήθεις πρακτικές, σύμφωνα πάντα με την έκθεση είναι και το waterboarding και ο στραγγαλισμός (μέθοδος «Banderist garrote»). Σε ορισμένες περιπτώσεις οι κρατούμενοι, για λόγους εκφοβισμού, στέλνονταν σε ναρκοπέδια και πολλοί πέθαιναν. Στις μεθόδους των ουκρανικών σωμάτων ασφαλείας συμπεριλαμβάνονται συντριβή οστών, κοπή με μαχαίρι, μαρκάρισμα με πυρωμένα αντικείμενα και πυροβολισμός σημείων του σώματος. Οι κρατούμενοι των ουκρανικών δυνάμεων κρατούνται για μέρες σε χαμηλές θερμοκρασίες, χωρίς πρόσβαση σε τρόφιμα ή περίθαλψη και συχνά αναγκάζονται να πάρουν ψυχοτρόπες ουσίες που προκαλούν αγωνία. Οι περισσότεροι υφίστανται εικονικές εκτελέσεις, απειλές θανάτου και βιασμού των οικογενειών τους. Δηλαδή, το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει πεταχτεί στα σκουπίδια από την ουκρανική διοίκηση.

Επικίνδυνος νόμος για λιποτάκτες

Υπάρχουν εκείνοι, όπως κατέγραψε το Politico, που έχουν δείξει ανυπακοή στους διοικητές, έχουν μεθύσει ή έχουν επιδείξει κακή συμπεριφορά, ενώ άλλοι δίχως πυρομαχικά και πεσμένο ηθικό, εγκατέλειψαν τις θέσεις τους. Γι΄αυτό και ο Ζελένσκι υπέγραψε τον Ιανουάριο 2023 ειδικό νόμο που τιμωρεί σκληρά τους λιποτάκτες και τους δύστροπους στρατιώτες, αφαιρώντας τους το δικαίωμα να ασκήσουν έφεση. Ωστόσο, ο νόμος αυτός «μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους τόσο για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και για την αμυντική ικανότητα του κράτους» προειδοποιούν θορυβημένες οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Υπ. Εσωτερικών: «Θέλουμε στρατιώτες, ας είναι και νέο-ναζιστές»

Τό αμερικανικό NBC έχει επιβεβαιώσει ότι θα ήταν επικίνδυνο να αρνηθούμε την αντισημιτική ιστορία της Ουκρανίας και τη συνεργασία της με τους Ναζί του Χίτλερ, καθώς και τον εναγκαλισμό των νεοναζιστικών φατριών σε ορισμένες περιοχές σήμερα. «Από τις αρχές του πολέμου οι νεοναζί αποτελούν μέρος ορισμένων ομάδων εθελοντών στην Ουκρανία» σημειώνει. Αναρωτιέται κανείς μήπως απασχολεί καθόλου την ουκρανική διοίκηση ο εξτρεμισμός αυτών των στρατιωτών; Την απάντηση, είχε δώσει στην βρετανική Telegraph από το 2014, ο Αντόν Χερατσένκο o σύμβουλος του Ουκρανού υπουργού Εσωτερικών τονίζοντας ότι «το πιο σημαντικό πράγμα είναι το πνεύμα τους και η επιθυμία τους να κάνουν την Ουκρανία ελεύθερη και ανεξάρτητη» προσθέτοντας πως «ένας που παίρνει όπλο στα χέρια του και πηγαίνει να υπερασπιστεί την πατρίδα του είναι ήρωας. Και οι πολιτικές του απόψεις είναι δική του υπόθεση». Η ουκρανική κυβέρνηση, είναι αμετανόητη για την «αξιοποίηση» των νεοναζί έγραφε η Telegraph. Είναι άλλο πράγμα να υποστηρίζεις το δίκαιο του αμυνόμενου σε μια σύγκρουση και άλλο να τον εντάσεις στους κόλπους σου, ανεξαρτήτως αν καταστρατηγεί τα «στάνταρ» σου. Έτσι, οι Ευρωβουλευτές θέλουν στην ΕΕ μια χώρα που “αμνηστεύει” τάγματα όπως:

• Karpatska Sich, που υποστηρίζει την Χρυσή Αυγή,
• Right Sector, που ο εκπρόσωπός του έχει δηλώσει πως «δεν μπορούμε να νικήσουμε τους αδύναμους ανθρώπους, όπως οι γκέι – Είναι ντροπή!»,
• Τάγμα Azov, του οποίου ο ιδρυτής ονειρεύεται ένα ουκρανικό έθνος που θα «ηγηθεί των λευκών φυλών του κόσμου σε μια τελική σταυροφορία… εναντίον των υπανθρώπων που ηγούνται από τους Σημίτες» (The Guardian, Telegraph),
• Svoboda, του οποίου βουλευτής έχει χαρακτηρίσει το ολοκαύτωμα “λαμπρή περίοδο της ιστορίας”,
• Ταγμα Aidar, του οποίου ο διοικητή της έχει τονίσει πως «εδώ δεν είναι Ευρώπη, είναι λίγο διαφορετικά.. Εάν θέλω, μπορώ να σε συλλάβω τώρα, να σου βάλω μια σακούλα στο κεφάλι, να σε κλειδώσω σε ένα κελάρι για 30 μέρες με την υποψία ότι βοηθάς τους αυτονομιστές».

Ευρωπαϊκός «τρόπος ζωής» με… νεοναζιστές;

Θέλοντας οι ουκρανικές Ένοπλες Δυνάμεις να διαψεύσουν τις κατηγορίες περί ύπαρξης ναζιστικών στοιχείων στο Σώμα, διέρρευσαν στους New York Times δήθεν υποκλοπές κλήσεων Ρώσων στρατιωτών. Σε μια εξ αυτών ένας Ρώσος στρατιώτης αναφέρει στην μητέρα του «μαμά, δεν έχουμε δει ούτε έναν φασίστα εδώ… Ο πόλεμος βασίζεται σε ψευδή προσχήματα». Αλήθεια όμως, για ποια άλλη χώρα διαβάζει κανείς σε εκθέσεις και ρεπορτάζ από Στρατιωτική Ακαδημία West Point, Foreign Policy, Carnegie, NBC μέχρι τις Guardian, Telegraph, New York Times κτλ. ότι οι ένοπλες δυνάμεις της περιλαμβάνουν τόσο μαζικά νεοναζιστικά και ακροδεξιά στοιχεία; Αξίζει να αναλογιστούμε ότι ακόμα και το αμερικανικό Foreign Policy, ήδη από το 2014 είχε παραδεχτεί ότι «ενώ οι δυτικές κυβερνήσεις και οι ειδικοί έχουν δίκιο να απορρίπτουν τα προσχήματα του Πούτιν για εισβολή στην Ουκρανία, είναι λάθος να υποθέτουν ότι οι Ουκρανοί αντίπαλοί του έχουν αναγκαστικά δίκιο». «Η δυσάρεστη αλήθεια είναι ότι ένα σημαντικό μέρος της σημερινής κυβέρνησης του Κιέβου -και των διαδηλωτών που την έφεραν στην εξουσία- είναι πράγματι φασίστες» επεσήμανε το περιοδικό. Στο Κέντρο Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας στη Στρατιωτική Ακαδημία Ουέστ Πόιντ (ΗΠΑ) και τους Times of Israel γίνεται ξεκάθαρα αναφορά για νεοναζιστικά στοιχεία σε αυτές τις ομάδες. Οργανώσεις απαίτησαν από το Ισραήλ το 2018 να σταματήσει να προμηθεύει όπλα την Ουκρανία καθώς κατέληγαν στα χέρια εξτρεμιστών του Τάγματος Αζόφ. Μπορεί η εισβολή των Ρώσων να ενεργοποίησε πολύ περισσότερους -υγιείς πολιτικά- Ουκρανούς να στρατευτούν, αλλά η στρατιωτική μηχανή της Ουκρανίας έχει ήδη μπολιαστεί. Με τον Ζελένσκι να δηλώνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι η Ρωσία «αποτελεί σοβαρή απειλή για τον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» και τους Ευρωβουλευτές να φωνάζουν για ένταξη της Ουκρανίας, φαίνεται πως στρώνεται το χαλί στο όραμα της υπεύθυνης του διεθνούς Τμήματος του διαβόητου νεοναζιστικού National Corps Ολένα Σεμενιάκα «οι συνεργασίες με εθνικιστικές ομάδες στην Ευρώπη μπορούν να αποτελέσουν ένα είδος πλατφόρμας για την είσοδό μας στην ΕE».