Αναζήτηση
Ηταν σε ανύποπτο χρόνο, το 2020, όταν ο Συνήγορος του Πολίτη απηύθυνε δημόσια έκκληση για την παιδική προστασία στην Ελλάδα, δημοσιεύοντας μια ειδική έκθεση με τίτλο «Από το ίδρυμα στην κοινότητα: εναλλακτική φροντίδα ευάλωτων παιδιών».
Στις 62 σελίδες της έκθεσης πέραν των διαπιστώσεων, η ανεξάρτητη Αρχή κατέθετε συγκεκριμένες προτάσεις για τα παιδιά που αναγκάζονται να απομακρυνθούν από τη βιολογική τους οικογένεια λόγω δυσλειτουργιών στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Υπό το βάρος των καταιγιστικών γεγονότων που έχουν δει το φως της δημοσιότητας το τελευταίο χρονικό διάστημα, το ερώτημα τίθεται πλέον σχεδόν πιεστικά: Πόσες από αυτές τις προτάσεις έχουν υιοθετηθεί από την Πολιτεία, δύο χρόνια μετά;
Οπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, στα θετικά προσμετράται η μεταστροφή του γενικού κλίματος: Για πρώτη φορά γίνεται ανοιχτά λόγος για κακοποιητική φύση των ιδρυμάτων, ενώ διαπιστώνεται μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση ως προς τον θεσμό της επαγγελματικής αναδοχής – για την οποία έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση μέχρι το 2025 – γεγονός που κινείται στο πνεύμα του Συνηγόρου.
Στα αρνητικά συγκαταλέγονται, μεταξύ άλλων, η σοβαρή υποστελέχωση των κοινωνικών υπηρεσιών που διαχειρίζονται κρίσιμα περιστατικά με παιδιά, γεγονός το οποίο έχουν επισημάνει σε κοινή επιστολή τους προς τα αρμόδια υπουργεία η βοηθός συνήγορος του πολίτη για τα δικαιώματα του Παιδιού, Θεώνη Κουφονικολάκη και η πρόεδρος του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας, Τριανταφυλλιά Αθανασίου. Επίσης δεν υπάρχει πρόβλεψη για επιμόρφωση του προσωπικού και για κεντρική εποπτεία των υπηρεσιών.
Πιο αναλυτικά:
1. Δεν έχει θεσπιστεί ένας νόμος – πλαίσιο για την παιδική προστασία, που να συνθέτει τα σχετικά επιμέρους νομοθετήματα. Επίσης, δεν υπάρχει ενιαίο πρωτόκολλο που θα ακολουθούν οι εισαγγελίες και οι κοινωνικές υπηρεσίες της χώρας για περιστατικά παιδιών που βρίσκονται σε κίνδυνο.
2. Δεν έχουν φτιαχτεί Δομές Επείγουσας Φιλοξενίας, για την άμεση υποδοχή και υποστήριξη παιδιών που απομακρύνονται από το οικογενειακό τους περιβάλλον μέχρι την ανεύρεση πιο μακρόχρονης λύσης για τη φροντίδα τους. Τα παιδιά που απομακρύνονται με εισαγγελική εντολή από το περιβάλλον τους εξακολουθούν να κατευθύνονται σε νοσοκομεία Παίδων, χώρους ακατάλληλους για τέτοιες περιπτώσεις, και στη συνέχεια -όταν αδειάσει θέση – να μεταφέρονται σε δομές.
3. Παρότι η υπουργική απόφαση 40494/2022 ορίζει τη δυναμικότητα κάθε μονάδας – ο αριθμός των φιλοξενούμενων παιδιών δεν μπορεί να είναι μικρότερος από 4 και μεγαλύτερες από 20 παιδιά – δεν αποκλείει ρητά την ηλικιακή ομάδα 0-3 ετών από τις δομές, κάτι το οποίο είχε προτείνει ο Συνήγορος του Πολίτη ζητώντας – για ευνόητους λόγους – τα βρέφη να πηγαίνουν απευθείας σε ανάδοχες οικογένειες.
4. Με τον νόμο 4837/2021 ορίζεται για πρώτη φορά υπεύθυνος παιδικής προστασίας ένας κοινωνικός λειτουργός ή ψυχολόγος ανά δομή, ο οποίος έχει την ευθύνη για τη καταγραφή των αναφορών περιστατικών κακοποίησης ανηλίκων στο ίδρυμα και τη διαβίβασή τους στον εισαγγελέα. Η θέση ικανοποιεί τις προτάσεις του Συνηγόρου, παρότι η δημόσια Αρχή θα ήθελε περισσότερες διόδους επικοινωνίας των παιδιών για ενδεχόμενες καταγγελίες.
5. Ορίζονται, για πρώτη φορά μετά το 1995, προδιαγραφές για τις δομές φιλοξενίας.
6. Στις προδιαγραφές προβλέπεται συγκεκριμένη αναλογία παιδιών ανά επιστημονικό και όχι μόνο προσωπικό, για παράδειγμα ένας νηπιαγωγός ή βρεφονηπιοκόμος ανά 10 νήπια ανά 8ωρη βάρδια ή ένας κοινωνικός επιμελητής ανά 15 εφήβους. Ο Συνήγορος ζητούσε να ορίζονται ρητά οι αναλογίες, χωρίς όμως να προτείνει συγκεκριμένα παραδείγματα.
7. Αυξήθηκε το ηλικιακό όριο των γονέων που αναλαμβάνουν την αναδοχή παιδιών, κάτι το οποίο ζητούσε ο Συνήγορος, ώστε να διευρυνθεί η «δεξαμενή» των υποψηφίων.
8. Αναφέρεται για πρώτη φορά γραπτώς ότι θα πρέπει να διασφαλίζεται η επικοινωνία της οικογένειας με τα παιδιά, δεν μνημονεύεται όμως ρητά η νομικά αυτονόητη συμμετοχή των γονέων – εφόσον έχουν την επιμέλεια – στη λήψη αποφάσεων για τα παιδιά.
