Στο «Λεωφορείο ο Πόθος», ο Τενεσί Ουίλιαμς έβαλε στα χείλη της ηρωίδας του, της εύθραυστης και φαντασιόπληκτης Μπλανς Ντιμπουά, μια παραδοχή που, αν οι άνθρωποι ήμασταν πιο ειλικρινείς, θα κάναμε ευκολότερη και την πραγματική ζωή: «Εγώ δεν θέλω ρεαλισμό, θέλω μαγεία». Γιατί είναι αναντίρρητη η ανάγκη μας για όμορφες ιστορίες.

Ο άνθρωπος από την αρχή του πολιτισμού έφτιαχνε παραμύθια με ήρωες και ηρωίδες, με αδύναμους που επιβάλλονταν σε ισχυρούς, με φτωχούς ιππότες και όμορφες πριγκιποπούλες, με ταξίδια μάταια που κατέληγαν σε θριάμβους. Οσο πιο δύσκολη ήταν η πραγματικότητα, τόσο πιο μαγικές οι αφηγήσεις. Οι πιο ωραίοι μύθοι, οι πιο παραμυθένιες και συγκινητικές ιστορίες γράφτηκαν σε περιόδους δύσκολες, σε χρόνια πολέμων και δυστυχίας, και αγαπήθηκαν με πάθος από το λαϊκό κοινό τους.

Αυτό είναι και η ιστορία της Ελένης Αντωνιάδου. Ενας μύθος πλασμένος γύρω από μια αληθινή ιστορία ενός υπαρκτού προσώπου. Είναι η Ελένη, ένα πραγματικό κορίτσι, κι είναι και η Ελένη η προσωποποίηση των φαντασιώσεων διαφημιστών και δημοσιοσχεσιτών, δημοσιογράφων και όλης της βιομηχανίας προτύπων. Κι είναι πολύ εύκολο να ρίξει κανείς στην «κούκλα – θαύμα» των δημοσιευμάτων όλο το φταίξιμο των υπερβολών όλο στην ίδια, όπως είναι ευκολότερο να ανακουφίσεις το σύμπτωμα παρά να θεραπεύσεις την ασθένεια.

Ποια είναι η πραγματική Ελένη

Η Ελένη Αντωνιάδου γεννήθηκε το 1988 κι είναι Θεσσαλονικιά. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Πληροφορικής με εφαρμογές στη Βιοϊατρική από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ενώ είναι, επίσης, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόι. Τη γνωρίσαμε από τους διθυραμβικούς τίτλους των ΜΜΕ: «Αυτή είναι η νεαρή Ελληνίδα που εκπαιδεύει αστροναύτες!». Το ένα δημοσίευμα έφερνε το άλλο και η όμορφη επιστήμων έγινε το πρόσωπο που ήθελαν όλες οι εκπομπές.

Σε κάθε συνέντευξή της, η Ελένη Αντωνιάδου γινόταν όλο και πιο εντυπωσιακή, λες και προσαρμοζόταν, υποσυνείδητα, στις απαιτήσεις μιας κοινωνίας που διψάει για σαπουνόπερα. Τα πραγματικά επιτεύγματά της (οι τρεις δημοσιεύσεις εργασιών της σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια, η διδακτορικού επιπέδου δουλειά της στον τομέα των βλαστοκυττάρων και της αναγεννητικής ιατρικής) ήταν ήδη πολλά και σημαντικά και περισσότερα από όσα είχαν να επιδείξουν οι περισσότεροι συνομήλικοί της. Δεν ήταν όμως δα και τίποτα παραμυθένιο.

Το camp στη NASA

Η τεχνητή τραχεία πάνω στην οποία εργάστηκε ως μέλος μιας ομάδας, ένα πρότζεκτ που καταγράφηκε σε δημοσιεύματα ως βιοηθικά προβληματικό, στη λαϊκή αφήγηση των ελληνικών πάνελ έγινε τίτλος του τύπου «η ανακάλυψη της Ελληνίδας που σώζει ζωές». Η συμμετοχή της σε ένα καλοκαιρινό camp της NASA, μαζί με αριστούχους, πολλά υποσχόμενους, ανερχόμενους επιστήμονες από όλο τον κόσμο, παρουσιάστηκε ως «η Ελληνίδα της NASA». Σύντομα απέκτησε και μια άλλη ιδιότητα, εξίσου ελκυστική για τη βιομηχανία των προτύπων, της νεοφυούς επιχειρηματία. Η εταιρεία της όμως δεν εμφανίζει δραστηριότητα, πέρα από δημοσιεύματα και βραβεύσεις.

Σε όλες αυτές τις υπερβολές η Αντωνιάδου συμμετείχε χαμογελαστή, δίνοντας κάθε φορά στο κοινό της αυτό ακριβώς για το οποίο διψούσε. Το όνειρο. Εγινε ένα poster girl, μια κινούμενη καμπάνια, πλάι στην οποία πόζαραν πολιτικοί και παράγοντες της δημόσιας ζωής που ήθελαν να συσχετίζεται το όνομά τους με έννοιες θετικές, όπως η επιστημοσύνη και η καινοτομία. Και κάπως έτσι κατέρρευσε το όνειρο: με αφορμή μια ακόμη τέτοια φωτογραφία, μια ακόμη τέτοια βράβευση, από την υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως αυτή τη φορά, μιας και η Αντωνιάδου ενσάρκωνε και την αριστεία ως συνθηματολογία.

Εγινε και κούκλα

Είναι κάπως εντυπωσιακό ότι ουδείς έμοιαζε να προβληματίζεται με την ανακοίνωση πως η εταιρεία Mattel θα δημιουργήσει μια κούκλα Μπάρμπι με τη μορφή της, στο πλαίσιο ενός διεθνούς προγράμματος το οποίο προωθεί, υποτίθεται, θετικά πρότυπα στα κορίτσια. Η ευχαριστήρια δήλωσή της ήταν γραμμένη, ξεκάθαρα, από έμπειρο χέρι.

Στο ένα μέρος της μας έλεγε πόσο εξεπλάγη που, ενώ κάνει τα πρώτα της βήματα στην επιστήμη, την τιμούν κάνοντάς την κούκλα, αν και η επίδειξη σεμνότητας τελειώνει όταν σημειώνει πως το ίδιο έχουν κάνει με προσωπικότητες όπως η Αμέλια Ερχαρτ. Το υπόλοιπο της δήλωσης είναι όλο διαφήμιση των Μπάρμπι. Κάπου γράφει μάλιστα, εξ αφορμής της δικής της… κουκλοποίησης, ότι η εταιρεία βγάζει κούκλες σε όλα τα πρότυπα, όχι μόνο τα κλασικά πρότυπα ομορφιάς. Βέβαια δεν έχουμε δει ποτέ στερεοτυπικά άσχημη ή παχύσαρκη Μπάρμπι, δεν θυμόμαστε Μπάρμπι με χοντρά γυαλιά, ενωμένα φρύδια ή πρόβλημα ακμής. Η «Ελληνίδα της NASA» δε είναι μια πανέμορφη νεαρή κοπέλα.

Πολύ σύντομα, οι υπεύθυνοι καλεσμένων των καναλιών και οι δημοσιογράφοι των εφημερίδων που αναζητούσαν την επιστήμονα για μια συνέντευξη, έφτασαν να απευθύνονται σε μια πολύ γνωστή διαφημιστική εταιρεία που είχε αναλάβει να της «κλείνει» τις εμφανίσεις. Ηταν πλέον ένα προϊόν. Μια κούκλα. Ούτε αυτό μας έκανε εντύπωση. Φταίμε κι εμείς.

Η αποκαθήλωση

Κατά την τελετουργική αποκαθήλωση της Αντωνιάδου που συνετελέσθη τη βδομάδα που μας πέρασε, κάποιοι ξέθαψαν παλιές αναρτήσεις της από τα φοιτητικά της χρόνια, στις οποίες εκφράζεται με νεανικό πάθος υπέρ του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου.

Η Ελένη τότε δεν ήταν ακόμη κούκλα ούτε πρότυπο. Στις παλιές φωτογραφίες της μοιάζει πολύ πιο χαρούμενη από ό,τι σε αυτές που διακινούσαν οι διαφημιστικές, με τα τέλεια χαμόγελα και τις στημένες πόζες.

Εκείνη η Ελένη η καθημερινή δεν είναι πλαστική αλλά ένα αληθινά ωραίο κορίτσι, μια καλή φοιτήτρια κι ένα δραστήριο άτομο, με όλη τη ζωή μπροστά της. Γιατί, είπαμε, είναι ωραίο πράγμα τα παραμύθια, αλλά όπως γράφει κάπου και μια από τις ωραιότερες ιστορίες του κόσμου, «η αλήθεια απελευθερώνει».