Κάθεται πάνω σε ένα πλαστικό κουτί μπροστά σε ένα φαρμακείο, στο κέντρο του Εσκιλστούνα, μιας πάλαι ποτέ βιομηχανικής και νυν φοιτητικής πόλης 105.000 κατοίκων σε απόσταση 110 χλμ. από τη Στοκχόλμη. Είναι γέρος άνθρωπος, με πρόσωπο χαρακωμένο και δόντια χαλασμένα. Τείνει το χέρι στους περαστικούς. Είναι ένας από τους 50 – 70 Ρομά από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία που ζουν από την επαιτεία σε αυτή τη σουηδική πόλη. Το Εσκιλστούνα κυβερνάται εδώ και έναν αιώνα από τους Σοσιαλδημοκράτες. Από το 1995 έως το 2014, συγκυβερνούσαν με τη ριζοσπαστική Αριστερά. Το 2014, συμμάχησαν με τους συντηρητικούς και τους κεντρώους. Μόλις πρόσφατα, μέσα Ιουνίου, η πλειοψηφία στον δήμο πέρασε –με τη στήριξη της Ακροδεξιάς –ψήφισμα που επιβάλλει ως προϋπόθεση της «παθητικής συλλογής χρημάτων» σε δημόσιο χώρο την εξασφάλιση ειδικής άδειας, από την αστυνομία –και μάλιστα έναντι ειδικού τέλους.

Η Σουηδία είναι, κατά γενική ομολογία, η επόμενη μεγάλη εκλογική δοκιμασία της Ευρώπης. Με τις επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές να έχουν προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο, οι δημοσκοπήσεις θέλουν τους ακροδεξιούς Σουηδούς Δημοκράτες να εξασφαλίζουν στην κάλπη 20%, επτά και πλέον μονάδες περισσότερες από το ποσοστό που απέσπασαν το 2014, σχεδόν 14 μονάδες περισσότερες από το ποσοστό που είχαν αποσπάσει το 2010, τη χρονιά που κατάφεραν, για πρώτη φορά, να μπουν στο σουηδικό Κοινοβούλιο. Αλλες φορές εμφανίζονται ως δεύτερο και άλλοτε ως τρίτο κόμμα. Η άνοδός τους, όμως, και η απειλή που εκπροσωπούν είναι αδιαμφισβήτητες. Οσο αδιαμφισβήτητη είναι και η αντιμεταναστευτική στροφή που κάνουν οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες, σε μια προσπάθεια να κερδίσουν τους ψηφοφόρους που έχουν χάσει.

Επικεφαλής της δημοτικής αρχής στο Εσκιλστούνα από το 2011, ο 40χρονος Τζίμι Γιάνσον ενσαρκώνει εκείνη ακριβώς την απενοχοποιημένη πτέρυγα του κόμματος που κρατούνταν για χρόνια στο περιθώριο, από φόβο μήπως καταλήξει να παίζει το παιχνίδι της Ακροδεξιάς. Ο ίδιος προτάσσει τις εργατικές του ρίζες, δηλώνει «σοσιαλιστής από καρδιάς», τοποθετεί την «αλληλεγγύη» στην καρδιά της ιδεολογίας του κόμματός του. Επιμένει ωστόσο πως οι Σοσιαλδημοκράτες παρέμεναν για υπερβολικά πολύ καιρό «τυφλοί» στα προβλήματα του κοινωνικού περιθωρίου: «τον αποκλεισμό, την ανεργία, την εγκληματικότητα». Από φόβο μην αναγνωρίσουν τα αίτια: «τη μετανάστευση!». «Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως σχεδόν όλοι οι νέοι που δέχονται πυροβολισμούς, ανατινάσσονται και δίνουν μάχη για την αγορά των ναρκωτικών είναι αλλοδαπής προέλευσης» δηλώνει. Και όχι, η αποδοχή 163.000 αιτούντων άσυλο το 2015 δεν ήταν λάθος «από ανθρωπιστική πλευρά». Ηταν όμως λάθος «για τη συνοχή της κοινωνίας» και για «τον εργάτη, τον εργαζόμενο, τον καθηγητή, που εργάζεται, που πληρώνει τους φόρους του, που βλέπει την κοινωνία να πλουτίζει αλλά δεν λαμβάνει τα επιδόματα τα οποία χορηγούνται στο 35% των ανθρώπων που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό και είναι άνεργοι στο Εσκιλστούνα».

Τα λόγια του, επισημαίνει η ανταποκρίτρια της «Monde», εκπλήσσουν –τόσο πολύ διαφέρουν από τη ρητορική που συνήθιζε το κόμμα πριν από λίγα χρόνια. Η 33χρονη Μαρία Αλιάς, που γεννήθηκε στο Ιράκ και έφτασε στη Σουηδία σε ηλικία 6 χρόνων, δέχεται τη διαφορά και αναλαμβάνει την ευθύνη της: «Ξυπνήσαμε» λέει η υποψήφια βουλευτής. «Συνειδητοποιήσαμε τα προβλήματα. Είμαστε ένα κόμμα που προωθεί την τάξη. Δεν είμαστε ρατσιστές, είμαστε ρεαλιστές!».

Στις 4 Μαΐου, το Εσκιλστούνα, που δίνει συχνά ιδέες στην ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών στη Στοκχόλμη, βρέθηκε στο επίκεντρο ενός ψυχοδράματος: η βουλευτής του Σάρα Κάρλσον, πρώην σύζυγος του Τζίμι Γιάνσον, υπερασπίστρια μιας γενναιόδωρης πολιτικής ασύλου, εγκατέλειψε την έδρα της στο Κοινοβούλιο. Ο Σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός Στεφάν Λεβέν είχε μόλις ανακοινώσει πως οι περιορισμοί που είχαν επιβληθεί προσωρινά το 2015 στο δικαίωμα ασύλου γίνονταν πλέον μόνιμοι.