[Πισω από τη βιτρίνα] O Πολ, ο Κέβιν κι ο Γιάνης

Το πόνημα του Γιάνη Βαρουφάκη «Adults in the room» («Ενήλικοι στο δωμάτιο») που κυκλοφόρησε στο εξωτερικό απασχόλησε τις στήλες βιβλιοκριτικής έγκριτων βρετανικών εφημερίδων. Στην «Γκάρντιαν», την εφημερίδα του αστικού κομματιού των Εργατικών, την κριτική έγραψε ο δημοσιογράφος Πολ Μέισον, που έγινε γνωστός στην Ελλάδα από το ντοκιμαντέρ του «This is a coup», μια σειρά αποκλειστικών συνεντεύξεων με τους πρωταγωνιστές του δραματικού πρώτου εξαμήνου του 2015. Στους «Φαινάνσιαλ Τάιμς», την εφημερίδα που διαβάζει το Σίτι –κι όλος ο υπόλοιπος κόσμος –έγραψε ο Κέβιν Φεδερστόουν, επικεφαλής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου στο LSE. Για τον καθηγητή Φεδερστόουν, το βιβλίο προσφέρεται ως μάθημα για το «πώς να μη διαπραγματευτείς με τους ευρωπαίους ηγέτες». Για τον Πολ Μέισον, πάλι, τα πολιτικά απομνημονεύματα Βαρουφάκη είναι «ένα από τα σημαντικότερα έργα όλων των εποχών».

Η καταγραφή Βαρουφάκη είναι σίγουρα χρήσιμη –αποτελεί ένα πρόπλασμα μιας ιστορικής αποτίμησης για όσα δραματικά ζήσαμε εμείς ως χώρα και η Ευρώπη ως κοινό εγχείρημα το καλοκαίρι του 2015. Προσφέρει επίσης και μια εσωτερική ματιά στον κόσμο που περιβάλλει τον σημερινό Πρωθυπουργό, ενώ φωτίζει την επιπολαιότητα, τη μελαγχολία και την αναποφασιστικότητά του. Οπως όμως ορθά παρατηρεί ο Φεδερστόουν, η προσπάθεια του Βαρουφάκη να αποδείξει το πώς το ευρωπαϊκό διευθυντήριο συνασπίστηκε ενάντια στη στρατηγική της δικής του διαπραγμάτευσης σκοντάφτει επάνω στην αποτυχία και της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ να χτυπήσει τα εγχώρια κατεστημένα συμφέροντα, που δεν περιορίζονται σε αυτό που αποκαλούμε «ολιγαρχία», αλλά το συναντάμε σε όλο το φάσμα της οικονομικής ζωής –Δημόσιο, κλειστά επαγγέλματα, διαφθορά, φοροδιαφυγή κ.λπ. Η κριτική του συνοψίζεται στο ότι η αποτυχία των άλλων δεν μετατράπηκε σε επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ.

Για τον Μέισον πάλι, που παρουσιάζει τον Βαρουφάκη σαν διανοητή και άνθρωπο της πράξης, η παράδοση και η ήττα του 2015 διαβάζεται ως ένας απαραίτητος συμβιβασμός ώστε να αποφευχθεί μια επανάληψη του ελληνικού εμφυλίου και καταλήγει εκφράζοντας έναν θαυμασμό για την κυβέρνηση Τσίπρα, που χάρη στην ευαισθησία της οι σύροι πρόσφυγες έτυχαν καλύτερης αντιμετώπισης από ό,τι εάν κυβερνούσαν οι Δεξιοί που θα φέρονταν με σκληρότητα. Απουσιάζει προφανώς η οποιαδήποτε κριτική για την προβοκατόρικη, συγκρουσιακή και έντονα ναρκισιστική συμπεριφορά του υπουργού Οικονομικών κι εκφράζει την ελπίδα ηγέτες όπως ο Τσίπρας να αναζητήσουν ανθρώπους όπως ο Βαρουφάκης και να τους δώσουν την απαραίτητη ώθηση.

Ο Μέισον είναι ίσως ο τελευταίος ξένος δημοσιογράφος που εξακολουθεί να αποθεώνει τον Βαρουφάκη και τις πρακτικές του. Τέσσερα χρόνια πριν, όταν η προοπτική ανόδου στην εξουσία του ΣΥΡΙΖΑ φάνταζε για μερίδα του αγγλοσαξονικού Τύπου ως μια λύση απέναντι στην αυστηρή γερμανική συνταγή, πολλά ξένα ΜΜΕ αντιμετώπιζαν τον Αλέξη Τσίπρα και την ομάδα του ως τη λύση απέναντι στο πρόβλημα. Σήμερα που λαϊκιστές ηγέτες έχουν ξεφυτρώσει σε ολόκληρη την Ευρώπη, φαίνεται ότι αποτελούν το πρόβλημα για το οποίο αναζητείται λύση.