Βράδυ 25ης Ιανουαρίου, εκλογικό κέντρο ΣΥΡΙΖΑ, Νάουσα. Οσοι είναι εκεί φωνάζουν ρυθμικά «Αγώνας, ρήξη, ανατροπή / Η ιστορία γράφεται με ανυπακοή». Ο νεοεκλεγείς εθνοπατέρας του κόμματος στην Ημαθία Κώστας Λαπαβίτσας σκουπίζει τα δάκρυά του. Παίρνει το μικρόφωνο και λέει διστακτικά: «Το ξέρετε εκείνο που λέει τρία γράμματα μόνο φωτίζουν την ελληνική μας τη γενιά». Φυσικά και το ξέρουν. Είναι ο ύμνος του ΕΑΜ και σπεύδουν όλοι να τον συνοδεύσουν στο τραγούδι.
Η «παραγγελιά» τη νύχτα του εκλογικού θριάμβου –όπου έλαβε 13.364 ψήφους, 6.761 περισσότερες από τη δεύτερη συριζαία που εξελέγη –συνοψίζει με τον πιο περιεκτικό τρόπο την κοσμοθεωρία του οικονομολόγου, που το Αριστερό Ρεύμα πλασάρει ως αντι-Βαρουφάκη. Ως αντίπαλον δέος, δηλαδή, στον υπουργό Οικονομικών –γι’ αυτό ίσως ο τελευταίος ένιωσε τη Δευτέρα την ανάγκη να επισημάνει πως ο Λαπαβίτσας έχτισε καριέρα πάνω στη δραχμή. Βέβαια, ο ένας χρωστά στον άλλο την πολιτική του καριέρα. Η υποψηφιότητα Λαπαβίτσα στις εκλογές ήταν το αντάλλαγμα που πήρε η πλευρά Λαφαζάνη για να μην μπλοκάρει αυτήν του Βαρουφάκη. Ενα εσωκομματικό ντιλ που δεν είχε ευοδωθεί στις ευρωεκλογές.
«Το ΕΑΜ μάς έσωσε απ’ την πείνα, θα μας σώσει κι από τη σκλαβιά. Κι έχει πρόγραμμα λαοκρατία» σιγοτραγουδά ο Λαπαβίτσας, που αρκετές φορές έχει επιχειρηματολογήσει υπέρ της πλήρους κρατικοποίησης των τραπεζών προκειμένου οι πολιτικοί να κατορθώσουν να ελέγξουν εγχώριο και διεθνές κεφαλαίο. Αυτή, άλλωστε, η προσαρμοσμένη στα δεδομένα της εποχής λαοκρατία είναι και η βασική πρόταση πολιτικής στρατηγικής που παραθέτει στο προτελευταίο πόνημά του «Κέρδος χωρίς παραγωγή», στο οποίο προσπαθεί να αναλύσει από τη μαρξιστική, φυσικά, σκοπιά την παγκόσμια κρίση που ξεκίνησε το 2008.
Η βασική υπόθεση του 54χρονου καθηγητή Οικονομικών της Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών του Λονδίνου, όπου εργάζεται 23 χρόνια, είναι ότι για όλα φταίει η «χρηματικοποίηση». Η κυριαρχία δηλαδή του χρηματοοικονομικού τομέα στις σύγχρονες οικονομίες. Το αντίδοτο είναι –κατά την άποψή του –ένα: να καθιερωθεί η ιδεολογική πρωτοκαθεδρία του συλλογικού έναντι του ατομικού και του δημόσιου έναντι του ιδιωτικού.
Με δυο λόγια, ο σοσιαλισμός. Στη βιβλιοκριτική του ο συντάκτης των «Financial Times» Ραλφ Ατκινς τού είχε απαντήσει: «Η χρηματικοποίηση δεν επεβλήθη στους πληθυσμούς. Ηταν το αποτέλεσμα των δημοκρατιών που πάλευαν για ένα καλύτερο επίπεδο ζωής, για να αποφύγουν το νεκρό χέρι του κρατικού ελέγχου».
Οι «FT» βέβαια τον είχαν κριτικάρει και για έναν ακόμη λόγο.
Η ανάλυσή του μοιάζει να αγνοεί τις αιτίες που οδήγησαν, έπειτα από δύο παγκόσμιους πολέμους, στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, του οποίου, όπως έλεγε ο Χέλμουτ Κολ, το κοινό νόμισμα είναι το έμβλημα. Αυτά όμως δεν έχουν σημασία. Ο ίδιος άλλωστε δεν έκρυψε ποτέ τον ευρωσκεπτικισμό του. Το επιχείρημα του; Τόσο απλό όσο πολλών από αυτούς που αναθεματίζουν την Ευρώπη. Ευθύνεται για όλα τα δεινά μας.
«Η Ελλάδα αποβιομηχανοποιείται τα τελευταία 30 χρόνια, από τότε που μπήκε στην ΕΕ. Η περίοδος της “διάσωσης” βασικά αποτελείωσε αυτή τη διαδικασία» έχει δηλώσει στη «Wall Street Journal». Σε προεκλογική του ομιλία θα πει ότι «η Ευρώπη είναι μια ήπειρος οικονομικής ασφυξίας». Από το 2010 μάλιστα έχει προφητεύσει, ως άλλος Ρουμπινί, δεκάδες φορές τη διάλυση της ευρωζώνης. Πότε στις σελίδες της «Guardian» και της «Ελευθεροτυπίας», πότε στα παράθυρα του αμερικανικού CNBC. Τι κι αν το πλήθος –81% τάσσεται υπέρ της παραμονής στο ευρώ σε πρόσφατη δημοσκόπηση –φαίνεται να μη συμμερίζεται ακόμη τη διαπίστωση του ότι «το μέλλον μας είναι η δραχμή όσο κι αν την ξορκίζουμε»; Εκείνος επιμένει. Μέχρι και στο τελευταίο, προ ημερών, άρθρο του στην «Guardian» γράφει ότι «το πιο ζωτικής σημασίας βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε πως η στρατηγική της προσδοκίας ριζοσπαστικών αλλαγών εντός της καθορισμένης δομής του κοινού νομίσματος έχει τελειώσει».
Ολα αυτά θα είχαν μόνο θεωρητικό ενδιαφέρον αν παρέμενε ένας συμπαθών τον ΣΥΡΙΖΑ οικονομολόγος, όπως όταν συνόδευε τον Αλέξη Τσίπρα στο Μπουένος Αϊρες το 2012. Τώρα όμως είναι δραστήριο μέλος της εσωκομματικής αντιπολίτευσης και δεν διστάζει να ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση από το αριστερότερο μετερίζι. Από την πρώτη κιόλας απόφαση, για την υποψηφιότητα Παυλόπουλου, διαφώνησε δημόσια αλλά δεν καταψήφισε. Μετά το Eurogroup εξέδωσε ένα μίνι πολιτικό μανιφέστο εμφανίζοντας εαυτόν περίπου ως θεματοφύλακα του προγράμματος Θεσσαλονίκης.
Πέντε μήνες πριν ο Πάνος Σκουρλέτης στην τηλεόραση είχε διαχωρίσει το κόμμα από τον Λαπαβίτσα. Η αποδόμηση έγινε σε τέσσερις προτάσεις: Δεν είναι στέλεχος. «Διαφωνεί με όλη την ανάλυση που κάνουμε στο ζήτημα της κρίσης». «Είχε υποστηρίξει τον Αλαβάνο». «Εχει μια άλλη αντίληψη για την Ευρώπη». Αυτός όμως πλέον περιβάλλει, χάρη στον ακαδημαϊκό του τίτλο και το διαφορετικό από τους ομοϊδεάτες του στο κόμμα ύφος, με κύρος το επιχείρημα της δραχμής. Ο γιος του γιατρού, που άφησε τα πάτρια το 1978 για να σπουδάσει στην LSE, μοιάζει να μένει προσηλωμένος στον δρόμο που χάραξε η Αργεντινή. Μόνο που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει αφήσει στα έδρανα της αντιπολίτευσης τη ρητορική του τύπου «μακάρι να είχαμε γίνει Αργεντινή». Η συμβίωση προβλέπεται δύσκολη.
Σχόλια
