Η μάχη για τις τριεδρικές

Ο ανταγωνισμός για την κατάκτηση της τρίτης θέσης στις εκλογές, με τη συμβολική και θεσμική σημασία της, διαθέτει επίσης μια ενδιαφέρουσα τοπική διάσταση, η οποία αποτυπώνεται έντονα στις 12 τριεδρικές εκλογικές περιφέρειες της χώρας. Παρότι η έκβαση των 12 αυτών τοπικών αναμετρήσεων δεν επηρεάζει το εθνικό αποτέλεσμα –αφού ο συνολικός αριθμός των εδρών κάθε κόμματος προσδιορίζεται αποκλειστικά και μόνο από το πανελλήνιο ποσοστό του -, για τις τοπικές κοινωνίες η εκλογή ενός βουλευτή έχει συμβολική σημασία, ιδιαίτερα αν η επιλογή αφορά ένα τόσο ευρύ και διαφορετικό φάσμα κομμάτων (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, Ποτάμι ή Χρυσή Αυγή).

Πράγματι, σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο που θεσπίστηκε το 2004 και εφαρμόζεται από το 2007, οι τριεδρικές περιφέρειες αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία, όπου η εκλογή των βουλευτών προσδιορίζεται αποκλειστικά από το τοπικό αποτέλεσμα, όπως εξάλλου συμβαίνει με τις μονοεδρικές και διεδρικές περιφέρειες. Συγκεκριμένα, στις τριεδρικές περιφέρειες τις δύο πρώτες έδρες καταλαμβάνουν ανά μία τα δύο τοπικά μεγαλύτερα κόμματα (δηλαδή με τα σημερινά δεδομένα ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ), ενώ η τρίτη έδρα περιέρχεται στο τοπικά ισχυρότερο τρίτο κόμμα (με ορισμένες οριακές εξαιρέσεις και υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι το κόμμα αυτό έχει υπερβεί το 3%).

Οταν το τρίτο κόμμα, σε εθνικό επίπεδο, υπερέχει σημαντικά σε σύγκριση με τα μικρότερα, τότε το πιθανότερο είναι το κόμμα αυτό να αναδειχθεί και τοπικά τρίτο σε όλες τις τριεδρικές περιφέρειες, όπως συνέβη π.χ. τον Ιούνιο του 2012 με το ΠΑΣΟΚ. Στη σημερινή όμως συγκυρία η κατάσταση είναι τελείως διαφορετική, αφού η δημοσκοπική απόσταση μεταξύ των τεσσάρων κομμάτων που διεκδικούν την τρίτη θέση είναι ιδιαίτερα περιορισμένη.

Εξι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ διεκδικούν την επανεκλογή τους

Από τους 12 βουλευτές που είχε εκλέξει το ΠΑΣΟΚ σε τριεδρικές περιφέρειες τον Ιούνιο του 2012 μόνο έξι πολιτεύονται και πάλι στις ίδιες ενώ ένας, ο Παναγιώτης Ρήγας, τοποθετήθηκε στη δεύτερη θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας, αφού η αναβάθμιση των Κυκλάδων σε τετραεδρική περιφέρεια καθιστά σχεδόν αδύνατη την εκλογή βουλευτή εκτός ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ. Από τους υπόλοιπους, δύο δεν πολιτεύονται (ο Νίκος Σηφουνάκης στη Λέσβο και ο Αχμέτ Χατζηοσμάν στη Ροδόπη), ενώ τρεις έχουν μεταπηδήσει σε άλλα κόμματα με τα οποία είναι πάλι υποψήφιοι. Η Αντζελα Γκερέκου στην Κέρκυρα με τη ΝΔ, ο Θεόδωρος Παραστατίδης στο Κιλκίς με τον ΣΥΡΙΖΑ και ο Χρήστος Αηδόνης στο Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών, με το οποίο κατέρχεται στην Α’ Αθηνών.

Στη Λακωνία και στην Αργολίδα, οι τοπικοί βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και σημερινοί υπουργοί (ο Λεωνίδας Γρηγοράκος και ο Γιάννης Μανιάτης, αντίστοιχα) καλούνται να αντιμετωπίσουν την απειλή της ΧΑ, η οποία στις ευρωεκλογές αναδείχθηκε τοπικά τρίτο κόμμα με ποσοστά 15,5% στη Λακωνία (έναντι 9,5% για το ΠΑΣΟΚ) και 11,7% στην Αργολίδα (έναντι 8,9% για το ΠΑΣΟΚ). Σε αντίστοιχο, αν και ελαφρώς ευνοϊκότερο, ανταγωνισμό καλείται να αντεπεξέλθει και ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ στη Χαλκιδική Γιάννης Δριβελέγκας, αφού στις ευρωεκλογές η ΧΑ συγκέντρωσε 9,8% (έναντι 8,7% για το ΠΑΣΟΚ).

Οι υπόλοιποι τρεις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που διεκδικούν την επανεκλογή τους (ο Οδυσσέας Κωνσταντινόπουλος στην Αρκαδία, ο Χρήστος Γκόκας στην Αρτα και Δημήτρης Σαλτούρος στην Ξάνθη) βρίσκονται θεωρητικά σε καλύτερη θέση, αφού στις ευρωεκλογές το ΠΑΣΟΚ διατήρησε τοπικά την τρίτη θέση, έστω και με μικρή διαφορά. Στην Ξάνθη όμως έχουν αποχωρήσει από το ΠΑΣΟΚ και οι τρεις κατά καιρούς εκλεγμένοι βουλευτές του την περίοδο 2004-2012: ο Παναγιώτης Σγουρίδης έχει ενταχθεί στους ΑΝΕΛ, ενώ και οι δύο εκλεγμένοι βουλευτές το 2009 (ο Τσετίν Μαντατζή και ο Σωκράτης Ξυνίδης) πολιτεύονται σήμερα με το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών. Ιδιαίτερα ο Τσετίν Μαντατζή, που δεν πολιτεύτηκε το 2012, είχε εκλεγεί πανηγυρικά το 2007 και το 2009 με πάνω από 15.000 σταυρούς (περίπου όσες ψήφους συγκέντρωσε στις ευρωεκλογές το μειονοτικό κόμμα ΚΙΕΦ). Η δύναμη αυτή μετατοπίστηκε στη συνέχεια προς τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος εξέλεξε τον Ζεϊμπέκ Χουσεΐν, αποσπώντας τον Ιούνιο του 2012 περίπου το 65% των ψήφων της μειονότητας, τις οποίες όμως απώλεσε στις ευρωεκλογές (οι ψήφοι του στην Ξάνθη μειώθηκαν σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2012 περίπου κατά 14.000).

Η κρίσιμη παράμετρος της μειονοτικής ψήφου έχει ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα στην Περιφέρεια της Ροδόπης, όπου οι μουσουλμάνοι αποτελούν το ήμισυ σχεδόν του εκλογικού σώματος (το μειονοτικό ΚΙΕΦ συγκέντρωσε στις ευρωεκλογές 42%).

Στις εκλογές του 2012 οι ψήφοι της μειονότητας τριχοτομήθηκαν: το ΠΑΣΟΚ (με τον μόνιμο βουλευτή του από το 2004 Αχμέτ Χατζηοσμάν, ηγετικό στέλεχος του ΚΙΕΦ) συγκέντρωσε περίπου 40%, ένα αντίστοιχο ποσοστό απέσπασε ο πρώην βουλευτής της ΝΔ Αχμέτ Ιλχάν (τον Μάιο με τη Δημοκρατική Συμμαχία της Ντόρας Μπακογιάννη και τον Ιούνιο με τη ΔΗΜΑΡ), ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ, με περίπου 20%, εξέλεξε τον Αϊχάν Καραγιουσούφ.

Σήμερα τις ψήφους του Αχμέτ Χατζηοσμάν θα διεκδικήσει ο πολιτευόμενος με το Κίνημα Δημοκρατών Σοσιαλιστών Ιμπραήμ Σερίφ, πρώην δήμαρχος Αρριανών. Αλλά και ο Αχμέτ Ιλχάν θα διεκδικήσει και πάλι την εκλογή του, αυτή τη φορά με Το Ποτάμι. Ενισχυμένος εμφανίζεται πάντως και ο συνδυασμός του ΣΥΡΙΖΑ με την εκ νέου υποψηφιότητα του πρώην βουλευτή του Συνασπισμού Μουσταφά Μουσταφά.

Το ΚΚΕ, συγκεντρώνοντας στις 6 Μαΐου 2012 το υψηλότερο εθνικό ποσοστό του (8,4%) από το 1993, απέσπασε από το ΠΑΣΟΚ την τρίτη έδρα στη Λέσβο και στην Κέρκυρα, τις οποίες όμως απώλεσε λόγω της πτώσης του τον Ιούνιο. Από τις δύο αυτές περιφέρειες που επαναδιεκδικεί σήμερα, περισσότερο εμβληματική είναι φυσικά η Λέσβος, όπου το ΚΚΕ διατηρούσε ανελλιπώς μία έδρα από το 1977, ενώ οι ιστορικές ρίζες της επιρροής του ανάγονται στη δεκαετία του 1930. Την έδρα αυτή ελπίζει να ανακτήσει στις 25 Ιανουαρίου, αφού στις ευρωεκλογές αναδείχθηκε τρίτο κόμμα και στις περιφερειακές συγκέντρωσε 14,1%. Στόχος που διευκολύνεται επίσης από τη διάσπαση του τοπικού ΠΑΣΟΚ και την αποχώρηση του βουλευτή του και πρώην υπουργού Νίκου Σηφουνάκη.

Περισσότερο αμφίρροπη εμφανίζεται πάντως η αναμέτρηση στην Κέρκυρα, όπου η ΧΑ αναδείχθηκε τρίτο κόμμα στις ευρωεκλογές (με 8,7% έναντι 6,9% για το ΚΚΕ που ήταν τέταρτο). Βέβαια, στις περιφερειακές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν μία εβδομάδα νωρίτερα ο συνδυασμός του ΚΚΕ συγκέντρωσε 12,0%, ενώ ο αντίστοιχος της ΧΑ μόνο 5,3%. Επιπλέον, κύριος διεκδικητής της έδρας εκ μέρους του ΚΚΕ είναι ο πρώην βουλευτής του (το 2007 και το 2009) Χαράλαμπος Χαραλάμπους, ο οποίος είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στο νησί, ενώ και η προσχώρηση της Αντζελας Γκερέκου στη ΝΔ έχει αποδυναμώσει το τοπικό ΠΑΣΟΚ. Το πιθανότερο επομένως είναι η τρίτη έδρα να κριθεί μεταξύ του ΚΚΕ και του τοπικά ισχυρού ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος όμως για να τη διεκδικήσει θα πρέπει να υπερβεί αισθητά το 40%.

Τρεις αβέβαιες αναμετρήσεις: Κιλκίς, Δράμα, Βοιωτία

Στο Κιλκίς και στη Δράμα οι εκλεγμένοι με το ΠΑΣΟΚ βουλευτές το 2012 (ο Θεόδωρος Παραστατίδης και ο Χρήστος Αηδόνης αντίστοιχα) έχουν σήμερα ενταχθεί σε άλλα κόμματα. Εν τούτοις το ΠΑΣΟΚ έχει ενισχυθεί στο Κιλκίς με την επανάκαμψη του πρώην υπουργού Γιώργου Φλωρίδη, ως επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας, ενώ στη Δράμα, όπου το ΠΑΣΟΚ διατήρησε στις ευρωεκλογές την τρίτη θέση, πολιτεύεται εκ νέου η πρώην βουλευτής του (το 2009) Χαρά Κεφαλίδου, κόρη του πρώην βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Δημήτρη Κεφαλίδη.

Ιδιαίτερα κρίσιμη και ανταγωνιστική εμφανίζεται πάντως η αναμέτρηση στο Κιλκίς, όπου η ΧΑ στις ευρωεκλογές, με 13% (έναντι μόλις 8,2% για το ΠΑΣΟΚ), κατέγραψε το δεύτερο καλύτερο αποτέλεσμά της μετά τη Λακωνία. Η ΧΑ διπλασίασε σχεδόν τη δύναμή της σε σύγκριση με το 2012, και κυρίως μπόρεσε να διεμβολίσει την εκλογική βάση της Δεξιάς, ξεπερνώντας μάλιστα το 25% σε αρκετά παραδοσιακά σκληροπυρηνικά της προπύργια (Νέο Αγιονέρι κ.λπ.).

Τέλος στη Βοιωτία, η οποία για πρώτη φορά γίνεται τριεδρική (από τετραδική που ήταν έως και το 2012), οι εκλογές απέκτησαν μια ιδιαίτερη συμβολική χροιά, με την υποψηφιότητα του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα. Με το ΠΑΣΟΚ, που ήταν παλαιότερα το κυρίαρχο κόμμα στην περιοχή, σε συνεχή κάμψη (7,1% στις ευρωεκλογές) και Το Ποτάμι σχετικά αδύναμο (5,4% στις ευρωεκλογές), κύριος αντίπαλος του ΚΚΕ εμφανίζεται η ΧΑ, η οποία έχει διαμορφώσει μια σχετικώς συμπαγή επιρροή μεταξύ 8% και 10%, όταν το ΚΚΕ τον Μάιο του 2012 συγκέντρωσε 9,1%.