Ας μη χρησιμοποιήσουμε τον όρο «επιχειρείν» που για κάποιον ακατανόητο λόγο έχει αρνητική χροιά. Ας πούμε ότι για να κάνει ένας άνθρωπος μια δουλειά ή –με πιο πιασάρικο μελοδραματισμό –για να ζήσει από τον μόχθο του πρέπει να πάρει άδεια από έντεκα ολόκληρα υπουργεία. Με άλλα λόγια, στην αδειοδότηση μιας επιχείρησης εμπλέκεται το μισό κράτος. Από το υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και το Πολιτισμού έως το Ναυτιλίας, το Εσωτερικών και του Περιβάλλοντος. Το πλαίσιο ρυθμίζεται από 66 νόμους, 32 προεδρικά διατάγματα, 82 υπουργικές αποφάσεις και 31 εγκυκλίους. Συνολικά 205 νομοθετήματα. Ενας κυκεώνας γραφειοκρατίας, ικανός να μετατρέψει οποιαδήποτε απόπειρα επιβίωσης ή αυτοπραγμάτωσης σε κάτι που θα μοιάζει με ένα είδος ανεκπλήρωτης φαντασίωσης.

Σύμφωνα με την ηλεκτρονική έκδοση του «Βήματος», το υπουργείο Ανάπτυξης προτίθεται να «ξεσκαρτάρει» το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο. Το «ξεσκαρτάρισμα» δεν θα ολοκληρωθεί πριν από τον Μάρτιο του 2015. Πάντως, «τουλάχιστον 60 νομοθετήματα θα μπορούσαν να καταργηθούν αύριο το πρωί χωρίς δεύτερη σκέψη». Αλλά θα έπρεπε να ζήσει η κοινωνία μια σκληρή οικονομική κρίση για να βγει αυτή η θηλιά και άλλες πολλές από τον λαιμό της; Ηταν απαραίτητο να γονατίσει μια οικονομία για να καταλάβουμε ότι δεν ήταν δυνατόν να τρέφεται αιωνίως με δανεικά; Ηταν αναγκαίο να εκτοξευθεί η ανεργία στα ύψη για να αντιληφθούμε ότι ένα παραγωγικό μοντέλο που στηρίζεται σε έναν υπερτροφικό δημόσιο τομέα και έναν ιδιωτικό σχεδόν ποινικοποιημένο θα μας οδηγούσε νομοτελειακά στο χείλος της αβύσσου;

Πραγματικά, θα έπρεπε να ζήσουμε την κρίση για να τοποθετηθεί στα πρατήρια καυσίμων σύστημα εισροών εκροών ή για να κάνουν οι εφορίες τη δουλειά που κάνουν στον υπόλοιπο κόσμο και όχι να εξυπηρετούν ουρές απελπισμένων στο καφκικό τους περιβάλλον; Ηταν τόσο δύσκολο να αφιερωθούν, έστω και για λίγο, στον εξορθολογισμό της δημόσιας διοίκησης εκείνοι οι προμνημονιακοί υπουργοί που διέπρεψαν στη διακόσμηση αλλάζοντας κουρτίνες στα γραφεία τους ή θεωρούσαν ότι δεν νοείται επαγγελματικό ταξίδι στο Παρίσι χωρίς διαμονή σε πανάκριβα ξενοδοχεία και βόλτα με λιμουζίνες συνοδεία συγγενών και φίλων;

Μπορεί όλοι αυτοί να πίστευαν ότι αυτό είναι το μέτρο της ακτινοβολίας. Μπορεί να τους καθοδηγούσε το ένστικτο πολιτικής αυτοσυντήρησης, η αβεβαιότητα της επόμενης ημέρας, η αίσθηση του εφήμερου, η αδιαφορία ή ο κυνισμός. Μπορεί να ήταν ο φόβος, μπορεί όλα αυτά μαζί ή μπορεί και τίποτε. Σημασία έχει ότι σε κάθε έναν από αυτούς τους υπουργούς, σε πολλούς ακόμη πριν και μετά, αντιστοιχούσαν χιλιάδες πολίτες στους οποίους η μόνη φιλοδοξία που επιτρεπόταν ήταν να τη βολέψουν κάπου. Κι ύστερα, ήρθε η κρίση.