Από μικρός, μαθητής στο χωριό μου, αισθανόμουν «Ευρωπαίος»· ασυνείδητα μάλλον. Στην επιστημονική μου πορεία θαύμασα την Αναγέννηση, τον Κολόμβο, τον Μικελάντζελο, τον Βολταίρο και τον Ρουσό, τη Γαλλική και τις άλλες επαναστάσεις της εποχής, της κοινωνίας που μιλούσαν και επέβαλλαν τα Δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη. Οτι πια είμαι φανατικός οπαδός και υποστηρικτής του Διαφωτισμού και του Ορθού Λόγου είναι κοινό μυστικό.

Η Ευρώπη έχει γεννήσει τον πολιτισμό, τον ανθρωπισμό και τον διαφωτισμό· την ευημερία των κοινωνιών και την ευτυχία των ανθρώπων· τη θαύμασα, τη θαύμαζα και ήμουν οπαδός της ως άλλος χούλιγκαν των γηπέδων. Εβλεπα ότι η ευδαιμονία των ανθρώπων, ως Δικαίωμά τους ήταν ο σκοπός των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Και θαύμαζα αυτές τις κοινωνίες που γεννούσαν κάτι «μυαλά» σαν τον Βολταίρο, τον Ρουσό, τον Ανταμ Σμιθ και αργότερα τους άλλους, τον Μποντλέρ, τον Μπαλζάκ, τον Μονέ και τον Μανέ, το Βαν Γκογκ· θαύμαζα που έδιωχναν από τους ανθρώπους τις δεισιδαιμονίες, που μετέτρεπαν τα άτομα σε κοινωνικά υποκείμενα· θαύμαζα την παραγωγή τους, την τεχνολογία τους, την παιδεία τους –τις νοοτροπίες, τις συμπεριφορές.

Στις ημέρες μας θαύμασα και πολιτικούς· τον Σμιτ, τον Μιτεράν, τον Κολ, όλους αυτούς που ώθησαν τις κοινωνίες τους να διεκδικούν και να κερδίζουν πάντοτε την ευδαιμονία τους. Ασφαλώς, είναι αυτές οι ίδιες κοινωνίες που γέννησαν τον Χίτλερ, τον Μουσολίνι, τον Φράνκο, τον Σαλαζάρ· σε στιγμές πολεμικού μίσους, διεθνών ανταγωνισμών· δεν τις θαύμασα γι’ αυτό: οι κοινωνίες παράγουν και τέρατα όταν οι ταξικοί αγώνες χάνονται γι’ αυτές, για την πρόοδο· όταν παύουν να παράγουν αγγελούδια και όταν το ένα κοινωνικό πολιτικό τερατούργημα γεννά ένα άλλο, όταν πείθονται ότι τον Στάλιν μόνον ο Χίτλερ μπορεί να τον νικήσει· σε βάρος του πολιτισμού και των αριστουργημάτων του, σε βάρος κάθε έννοιας ανθρωπισμού· ο καπιταλισμός που πηγαίνει σε νέο άλμα προς τα πάνω θα κάνει τη νέα συσσώρευση διά του πολέμου.

Τώρα; Τώρα τι να θαυμάσω, από πού να πιαστώ; Για ποιο σημαντικό πρόσωπο ή επίτευγμα να γράψω; Μικρύναμε. Μας μίκρυναν οι σημερινές εξουσίες, με τα «μέτρα», με τη λιτότητα, με την πείνα, με την αναχρονιστική και συντηρητική παιδεία που μας προσφέρουν· μας μίκρυναν οι μικροί πολιτικοί· σε όλη την Ευρώπη εννοώ. Πού είναι εκείνες οι γενιές πολιτικών που παρέλαβαν μια κατεστραμμένη Ευρώπη, από τον πόλεμο, και όχι μόνον την ανέστησαν, αλλά άρχισαν και να την ενώνουν.

Είναι πολλά τα χρόνια που οι πολιτικοί δεν έχουν πάει την Ευρώπη ένα βήμα μπροστά· πίσω πάει η Ευρώπη. Από την ανάπτυξη στην ύφεση· από τα πλεονάσματα στα ελλείμματα· από την ευμάρεια στη δυστυχία· από την εργασία και τη δημιουργία στην ανεργία και στην πείνα. Ας δούμε σε ποια τμήματα των κοινωνιών η Ακρα Δεξιά σημείωσε κατακόρυφη άνοδο των εκλογικών ποσοστών της· είναι ακριβώς στα σημεία της μεγάλης ανεργίας, της πείνας και της δυστυχίας, του ευτελισμού της αξιοπρέπειας.

Τελικά, θα μου πει κάποιος, δεν μας είπες γιατί φοβάσαι την Ευρώπη, ποια Ευρώπη φοβάσαι, τι φοβάσαι απ’ αυτήν. Φοβάσαι ότι πάει για πόλεμο; Οχι. Δεν φοβάμαι για πόλεμο. Για την ώρα βλέπω να έχει εγκαθιδρυθεί, παντού, όχι μόνον στην Ευρώπη, μια ισορροπία δυνάμεων που απομακρύνει τον γενικό πόλεμο και δεν επιτρέπει στους τοπικούς πολέμους να γενικευθούν.

Κάτι άλλο φοβάμαι λοιπόν· φοβάμαι τη διάλυση της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της Ευρώπης. Αυτή την ανησυχία, τον φόβο, μου τον προκάλεσε η ανησυχητική άνοδος της Ακρας Δεξιάς στις τελευταίες εκλογές. Είναι γνωστό ότι η Ακρα Δεξιά σε όλη την Ευρώπη είναι αντιευρωπαϊστές. Και αυτόν μου τον φόβο τον ενίσχυσε η ένοχη αδιαφορία των πολιτικών ηγεσιών, οι οποίες, παρά το πολύ μικρό μέγεθός τους, βλέπουν και καταλαβαίνουν· δεν μιλούν καν όμως.

Ο Βασίλης Κρεμμυδάς είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών

Τελευταία Νέα