Αναζήτηση
Λόγω της παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου αλλά και των δύο γύρων, αυξήθηκε εκ των πραγμάτων η μέση ημερήσια επαφή μου με τα ΜΜΕ. Από επαγγελματική διαστροφή ίσως –μιας και εδώ και σαράντα πέντε χρόνια έχω μπροστά μου κατά κανόνα ένα κείμενο που προσπαθώ να το αποδώσω ελληνικά ή να το βελτιώσω γλωσσικά -, έχω την τάση και τη συνήθεια να παρακολουθώ με προσοχή, και ενίοτε να σχολιάζω, όχι μόνο το περιεχόμενο αλλά και τον τρόπο διατύπωσης όσων ακούγονται στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο. Αξονας αλλά και στόχος των σχετικών σχολίων, να επιτυγχάνεται «το [δημοσιογραφικά] τερπνόν μετά του [γλωσσικά] ωφελίμου», όπως χαρακτηριστικά είχε επισημάνει γνωστός κριτικός πριν από αρκετά χρόνια, όταν έγραφα τη στήλη «Υπογλώσσια» στο «Βήμα της Κυριακής».
Αυτή λοιπόν τη φορά, από μια πρόχειρη καταγραφή –υπάρχουν, ασφαλώς, και αρκετά άλλα άξια σχολιασμού, που όμως τα ακούω και τα ξεχνάω, ιδιαίτερα όταν δεν έχω μαζί μου ή δίπλα μου το μπλοκάκι μου -, θα έλεγα ότι τα αποτελέσματα, με βάση την αξία του «μαργαριταριού» αλλά και την πρωτοτυπία του ευρήματος, διαμορφώθηκαν ως εξής:
– Στην πρώτη θέση ένα νεοεμφανιζόμενο κόμμα (συγγνώμη, φαινόμενο ήθελα να πω). Από νεαρή και ευειδή παρουσιάστρια της αρτιγέννητης ΝΕΡΙΤ άκουσα ότι «όπως πληροφορηθήκαμε από τον διευθύνων σύμβουλο της εταιρείας δημοσκοπήσεων Χ…». Ακλιτος, λοιπόν, ο προσδιορισμός διευθύνων, σαν επίρρημα κάπως (ο διευθύνων, του διευθύνων, τον διευθύνων).
– Στη δεύτερη θέση ένα φαινόμενο που εντοπίζεται σταθερά τα τελευταία χρόνια, σε εκλογικές και όχι μόνο συζητήσεις: ανεξαρτήτου αποτελέσματος (ανεξαρτήτων καιρικών συνθηκών, ανεξαρτήτου τυχόν διαφωνίας κ.ο.κ.), με το επίρρημα ανεξαρτήτως να μετατρέπεται έτσι σε κλινόμενο επίθετο.
– Στην τρίτη θέση ένας άλλος παλιός γνώριμος: «στις 25 Μάη ο λαός θα αποφασίσει», «το μήνυμα που έστειλαν οι πολίτες στις 25 Μάη» κ.ο.κ. Με κίνδυνο να έχω επισημάνει το φάλτσο και παλαιότερα, ας το διευκρινίσω λοιπόν για μια ακόμα φορά. Ή στις 25 Μαΐου (παραδοσιακά), ή στις 25 του Μάη, όπως πρότεινε εναλλακτικά ο δόλιος ο Τριανταφυλλίδης. Διατυπώσεις του τύπου «στις 25 Μάη» είναι απλώς λάθος, κατάλοιπα της ηρωικής εποχής και της παιδικής ηλικίας του δημοτικισμού (όπως η πλέρια ολομέλεια, η οδός Σόλωνα, η αστικοτσιφλικάδικη τάξη κ.λπ.).
– Στην τέταρτη θέση ένας σχετικά πρόσφατος ρηματικός τύπος, γέννημα-θρέμμα αν όχι της πασοκικής νομενκλατούρας πάντως της περιόδου της παλαιοπασοκικής ηγεμονίας: «θα παράξουμε πλούτο», «το κόμμα καλείται να παράξει πολιτική» κ.ο.κ. Για να γίνει σαφές περί ποίου βαρβαρισμού πρόκειται, δεν έχει κανείς παρά να δοκιμάσει ανάλογη διατύπωση στον αόριστο άλλων ρημάτων σύνθετων με το άγω. Κατ’ αναλογία λοιπόν, θα έπρεπε να λέμε «περιμένει να τον προάξουν», «φοβάται μήπως απάξουν το παιδί του», «ελπίζει να εξάξει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής του», «κοντεύει να το ανάξει σε μείζον ζήτημα» κ.ο.κ. Να παραγάγουμε λοιπόν, και όχι να παράξουμε, όπως να τον προαγάγουν, να απαγάγουν, να εξαγάγει, να αναγάγει κ.λπ.
– Στην πέμπτη θέση… των αποτελεσμάτων συναντάμε έναν ακόμη παλιό γνώριμο. Μπορεί η συγκεκριμένη διατύπωση να μη βγάζει μάτι, αλλά είναι από εκείνες που κάνουν να ξεχωρίζουν οι ημιμαθείς από τους πραγματικά επαρκείς χειριστές της γλώσσας. Ακουσα, λοιπόν, να γίνεται λόγος για «απευθείας σύνδεση με τα εκλογικά κέντρα που ψηφίζουν οι πολιτικοί αρχηγοί». Ομως, έτσι όπως διατυπώνεται η φράση, είναι σαν οι πολιτικοί αρχηγοί να ψηφίζουν κάποια (και όχι, σε κάποια) εκλογικά κέντρα. Η σωστή διατύπωση είναι, βέβαια, «τα εκλογικά κέντρα όπου ψηφίζουν οι πολιτικοί αρχηγοί». Πρόκειται για κλασικό όσο και κοινότατο λάθος στον γραπτό και τον προφορικό λόγο («σύνδεση τώρα με την Κέρκυρα που έβρεξε καταρρακτωδώς», αντί για «όπου έβρεξε»· δεν έβρεξε η Κέρκυρα, έβρεξε στην Κέρκυρα). Με την ευκαιρία, μπορεί το ιστορικό «Βιβλιοπωλείον της Εστίας» να έκλεισε, αλλά στην κολόνα μπροστά του μένει πάντοτε η σε τρισβάρβαρα ελληνικά αναμνηστική πλάκα που τοποθετήθηκε εκεί επί δημαρχίας Αβραμόπουλου: «Ο Φρέντυ Γερμανός είχε δύο εστίες στην οδό Σόλωνος: την εστία που έμενε και την Εστία που σύχναζε» (αντί όπου έμενε και όπου σύχναζε). Ετσι όμως, η εστία και η Εστία γίνονται υποκείμενα, με τη μία να… μένει και την άλλη… να συχνάζει.
Ο Ανδρέας Παππάς είναι επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής
