Οι γαλλόφωνοι το αποκαλούσαν «μονόδρομη σκέψη» (pensée unique). Οι αγγλόφωνοι, πάλι, προτιμούσαν το ΤΙΝΑ (There Is No Alternative, Δεν υπάρχει εναλλακτικός δρόμος). Η ουσία ήταν η ίδια: οι όροι αυτοί περιέγραφαν τον ισχυρισμό ότι η μάχη ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό έληξε οριστικά υπέρ του πρώτου. Ο καλύτερος τρόπος να οικοδομείται ο πλούτος, να κατανέμονται οι υπηρεσίες και να αναπτύσσεται μια οικονομία είναι ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός, οι ελεύθερες αγορές και το ελεύθερο εμπόριο.

Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος αυτής της σχολής –και η νονά του ΤΙΝΑ – ήταν βέβαια η Μάργκαρετ Θάτσερ. Οταν πέθανε, τον περασμένο Απρίλιο, πολλοί ήταν εκείνοι που ευχήθηκαν να πεθάνει μαζί της και το πνευματικό της παιδί. Η εμμονή της στην τυφλή εφαρμογή του νεοφιλελεύθερου μοντέλου δεν ήταν εκείνη που οδήγησε την Αγγλία σε εκτόξευση της ανεργίας, διπλασιασμό της φτώχειας και διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς; Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 δεν μας δίδαξε πόσο λάθος είναι η πλήρης απελευθέρωση των αγορών;

Η ευχή δεν έπιασε. Και ο λόγος είναι ότι ήταν πολύ αόριστη. Μπορεί ασφαλώς να δοκιμάσει κανείς πολλούς δρόμους για να φτάσει σε ένα αποτέλεσμα. Το θέμα είναι ποιος από αυτούς είναι ο πιο ρεαλιστικός, ο πιο αποτελεσματικός και ο λιγότερο επώδυνος. Ο Φρανσουά Ολάντ δεν έκανε πολλά πειράματα στον πρώτο χρόνο της θητείας του, μερικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι ήταν πολύ απασχολημένος με το να κυνηγάει τις σκιές του Σαρκοζί. Στο μεταξύ, η ανεργία μεγάλωνε και η ανταγωνιστικότητα μειωνόταν. Την περασμένη Τρίτη ήρθε η ώρα να αναλάβει δράση. Διευκρινίζοντας ότι παραμένει σοσιαλδημοκράτης, ανακοίνωσε δύο μειώσεις: του φόρου που πληρώνουν οι επιχειρήσεις και των δημοσίων δαπανών. Και κατηγορήθηκε αμέσως ότι έγινε το νέο μέλος της σχολής ΤΙΝΑ.

Κάποτε, για να λέγεσαι αριστερός έπρεπε να είσαι εναντίον των επιχειρήσεων και υπέρ του κράτους. Ηταν κι αυτή μια «μονόδρομη σκέψη», η οποία κατέρρευσε. Ο ρόλος του κράτους είναι σημαντικός, το ίδιο ισχύει όμως και για την ιδιωτική πρωτοβουλία. Η ανεργία δεν μειώνεται με προεδρικά διατάγματα, αλλά με παροχή κινήτρων για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Το κοινωνικό κράτος είναι το καμάρι της Ευρώπης, αλλά δεν μπορεί να χρηματοδοτείται συνεχώς από ελλείμματα. Η παγκοσμιοποίηση έχει αλλάξει ριζικά τα δεδομένα. Ο Ολάντ τα γνωρίζει όλα αυτά και αναζητά τον δικό του «τρίτο δρόμο». Μακάρι να πετύχει.

Είναι και οι ελληνικές κυβερνήσεις αιχμάλωτες του ΤΙΝΑ; Ο ΣΥΡΙΖΑ απαντά καταφατικά, και προαναγγέλλει ένα δικό του, ριζικά διαφορετικό μοντέλο: επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, αναστολή της πληρωμής των τόκων, επαναφορά των εργασιακών σχέσεων στα επίπεδα πριν από την κρίση. Μόνο που αυτό δεν είναι τρίτος ούτε τέταρτος δρόμος, είναι μάλλον ένα άλμα στο κενό.

Τελευταία Νέα