[Απορίες] Είμαι ενοχική

Οι ενοχές είναι ένα συναίσθημα που, όπως κάθε οικουμενικό συναίσθημα, έχει προσαρμοστικές και δυσλειτουργικές πτυχές. Είναι η προέκταση του ηθικού μας χάρτη που από μικρά παιδιά μαθαίνουμε να ενσωματώνουμε στον τρόπο με τον οποίο αποκωδικοποιούμε τις έννοιες του καλού και του κακού. Μπορούν και λειτουργούν ως ένας άρρητος συναγερμός απέναντι στην πιθανότητα διάπραξης λάθους και μας προστατεύουν από τη σύγκρουση με τις ηθικές μας αξίες. Τα ισχυρότερα συστήματα ηθικής που ενστερνίζονται ορισμένοι γονείς και με τα οποία γαλουχούν τα παιδιά τους ταυτίζονται και με ισχυρότερα αισθήματα ενοχής, όταν τα συστήματα αυτά δεν ακολουθούνται με ευλάβεια. Στις περιπτώσεις αυτές, ένα παιδί με αυστηρό «υπερεγώ» μπορεί να ταυτίζει μέσα του αυτό που είναι με αυτό που πρέπει να κάνει ή που δεν πρέπει να κάνει, με αποτέλεσμα η αυτοαξία του να ορίζεται σχεδόν αποκλειστικά μέσα από τις δυνάμει επικίνδυνες έννοιες του καλού ή του κακού. Φανταζόμαστε πόσο εύκολο είναι ένα παιδί να τα βάλει με τον εαυτό του όταν ο έλεγχος που έχει απέναντι στη ζωή του είναι τόσο μικρός και ορίζεται κατεξοχήν μέσα από τον κόσμο των ενηλίκων. Μια παρενέργεια των «ενοχικών παιδιών» που μεγαλώνουν σε υπερεγωτικές οικογένειες είναι ότι προσπαθούν πάντα να ευχαριστούν τους άλλους και όχι τον εαυτό τους, επειδή ο εαυτός τουςκαι η ικανοποίησή του ταυτίζονται ενδόμυχα με κάτι το απαγορευμένο. Η διεκδίκηση των προσωπικών «θέλω» είναι συνυφασμένη με την ενοχή. Αποτέλεσμα είναι το παιδί να γίνεται έρμαιο των επιθυμιών των άλλων και στην πορεία να εμπλέκεται σε σχέσεις αυτοθυσίας, μέσα από τις οποίες σταματά να διεκδικεί και να ζει τη ζωή του ως αυτόνομο άτομο. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε τις ρίζες της ενοχής σας και να επαναπροσδιορίσετε τον δικό σας ηθικό χάρτη απέναντι στη ζωή.

Γκρίνια στο παιδί

Η κόρη μου είναι τριών ετών και γκρινιάζει συνέχεια. Κλαίει και χτυπιέται για το παραμικρό. Νιώθω πολύ θυμό και κούραση μέσα μου και δεν ξέρω πώς να το χειριστώ.

Η κόρη σας βρίσκεται στην ηλικία όπου είναι συχνό φαινόμενο ένα παιδί να εκδηλώνει επεισόδια συναισθηματικής σύγχυσης, κατά τα οποία χάνει τον έλεγχο των συναισθημάτων του και αντιδρά με φωνές, επιμονή, κλάμα, θυμό, φόβο, γκρίνια, σπασμωδικές σωματικές κινήσεις και αντίσταση στις προσπάθειες να ανακουφιστεί από τον γονιό. Αν είναι πολύ κουρασμένη, άυπνη, δεν έχει φάει, αν εσείς και ο πατέρας της είστε οι ίδιοι εκνευρισμένοι και αν το παιδί περιβάλλεται από ένταση και ενοχλητικά ερεθίσματα (π.χ. έντονος θόρυβος, πολυκοσμία, σουπερμάρκετ), τότε οι εξάρσεις αυτές είναι πιθανότερο να εκδηλωθούν. Η κόρη σας βιώνει έντονα ένα συναίσθημα ματαίωσης, το οποίο δεν μπορεί να το εκφράσει επαρκώς λόγω της μη ολοκληρωμένης γλωσσικής και συναισθηματικής της ανάπτυξης. Σκεφτείτε μήπως η ματαίωση αυτή εντείνεται με το να υπερπροσφέρετε στο παιδί σας συναισθήματα και υλικά δώρα, με αποτέλεσμα να νιώθει έλλειμμα όταν δεν παίρνει. Αναρωτηθείτε επίσης μήπως εκδηλώνετε απέναντί της μια συμπεριφορά απορριπτική την ώρα των κρίσεων, την οποία εισπράττει και εντείνει τη συναισθηματική της απορρύθμιση. Προσπαθήστε να είστε κοντά της καθώς και να ενισχύετε θετικά και ρητά τις στιγμές που δεν γκρινιάζει. Τα όρια φυσικά θα πρέπει πάντα να είναι σαφή ανάμεσά σας.

Στη σκιά του άλλου

Είμαι 25 ετών άνδρας και ο κολλητός μου φίλος, με τον οποίο βγαίνουμε καθημερινά, είναι πολύ εμφανίσιμος, αθλητικός και με ιδιαίτερη επιτυχία στις γυναίκες. Ζηλεύω και νιώθω πως είμαι διαρκώς στη σκιά του.

Θα πρέπει να αναρωτηθείτε γιατί έχετε κάνει μια τέτοια επιλογή φιλίας, όπου ο άλλος σάς επισκιάζει μέσα από αυτό που είναι. Ψάξτε για αντίστοιχα μοτίβα στην ιστορία σας. Τίθενται ζητήματα πληγωμένης αυτοεκτίμησης και ενδεχομένως εξαρτητικών τάσεων. Προσπαθήστε να κάνετε πράγματα ανεξάρτητα από εκείνον, τα οποία σας κάνουν να νιώθετε καλά και σας τονώνουν την αυτοεκτίμηση. Σκεφτείτε αν από εδώ και πέρα η εμπλοκή σας σε ισότιμες σχέσεις είναι η λύση στο πρόβλημά σας.