Τον περασμένο Ιούνιο, ο Μπιλ Γκέιτς πέρασε το κατώφλι των «Νιου Γιορκ Τάιμς» για να συναντηθεί με στελέχη και συντάκτες τους οποίους ήθελε να ενημερώσει για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην καταπολέμηση ασθενειών όπως η φυματίωση και η ελονοσία, στο πλαίσιο του έργου του Ιδρύματος Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς που διευθύνει μαζί με τη σύζυγό του.

Ωστόσο, οι ρεπόρτερ της –κατά πολλούς –καλύτερης εφημερίδας στον κόσμο δεν μπορούσαν να χάσουν την ευκαιρία να βγάλουν λαβράκι: περίπου μία ώρα μετά την έναρξη της συνάντησης κάποιος τον ρώτησε για τη Microsoft, την εταιρεία που ίδρυσε και ανέδειξε σε παγκόσμιο κολοσσό της τεχνολογίας –η οποία όμως τα τελευταία χρόνια άρχισε να χάνει το έδαφος κάτω από τα πόδια της, είδε την Apple και την Google να την προσπερνούν και έκανε τους επενδυτές να διαμαρτύρονται για τη στάσιμη τιμή της μετοχής της.

«Θα σκεφτόσασταν να επιστρέψετε στο τιμόνι της εταιρείας;», ρώτησε ευθέως τον Γκέιτς ο συντάκτης των «Τάιμς». Το ίδιο ερώτημα βρίσκεται εδώ και χρόνια στο μυαλό ή στα χείλη όλων των παροικούντων την τεχνολογική Ιερουσαλήμ (βλέπε Σίλικον Βάλεϊ), οι οποίοι έχουν διαπιστώσει ότι η Microsoft έχει χάσει το «στοίχημα της φορητότητας», δηλαδή τη δημιουργία ισχυρής παρουσίας στις αγορές των έξυπνων κινητών τηλεφώνων και των ταμπλετών.

Ο 58χρονος δισεκατομμυριούχος δεν ικανοποίησε τον συνομιλητή του, απορρίπτοντας μετ’ επιτάσεως τα σενάρια περί επιστροφής του στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου (παραμένει πρόεδρος) της εταιρείας. «Δεν εξετάζω μεσσιανικές λύσεις. Εχω προχωρήσει μπροστά», είπε.

ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ. Η ζωή όµως παίζει περίεργα παιχνίδια: δύο µήνες ύστερα από εκείνη τη συνάντηση, το ερώτηµα επανέρχεται επιτακτικά.

Από την περασµένη Παρασκευή η Microsοft βρίσκεται σε αναζήτηση νέου επικεφαλής, καθώς ο Στιβ Μπάλµερ, διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας από το 2000, ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί το αργότερο σε ένα χρόνο.

Την εβδοµάδα που πέρασε δεν ήταν λίγοι εκείνοι που άρχισαν να ψελλίζουν και πάλι το όνοµα του Γκέιτς ως της µόνης λύσης για να επιστρέψει η εταιρεία στην τεχνολογική πρωτοκαθεδρία. Υπάρχει άλλωστε προηγούµενο: ο Στιβ Τζοµπς, ίσως η πιο εµβληµατική φυσιογνωµία του χώρου της τεχνολογίας, επέστρεψε στην Apple το 1997 και τη µετέτρεψε σε ηγέτιδα δύναµη.

Ο Μπιλ Γκέιτς παραιτήθηκε το 2000, έπειτα από µια επώδυνη δικαστική µάχη µε το αµερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης. Τότε το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η Microsoft είχε παραβιάσει επανειληµµένως την αντιµονοπωλιακή νοµοθεσία. «Ο Γκέιτς ένιωθε ότι τιµωρείται για την επιτυχία του», λέει ο Μάικλ Κουσουµάνο, καθηγητής στη Σχολή Μάνατζµεντ του ΜΙΤ. «Εφυγε σε µια κρίσιµη στιγµή, όταν η Microsoft αντιµετώπιζε νέες προκλήσεις, και δεν κοίταξε ποτέ πίσω». Θα το κάνει άραγε τώρα;

Η αλήθεια είναι ότι θεωρείται μάλλον απίθανη η επιστροφή του Γκέιτς στην «ενεργό δράση» 13 χρόνια μετά την αποχώρησή του από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου. Ποιος λοιπόν θα μπορέσει να βγάλει τη Microsoft από το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει; Αν το 2000 ο Μπάλμερ φάνταζε ως αυτονόητη επιλογή για τη διαδοχή του Γκέιτς, σήμερα δεν υπάρχει κανείς προφανής αντικαταστάτης.

Η ΙΣΤΟΡΙΑ. Μπορεί άραγε η Microsoft να ξανακερδίσει το παιχνίδι; Η Ιστορία διδάσκει ότι µπορεί: από το 1980 ένας πάλαι ποτέ ηγέτης της τεχνολογίας, η Intel, αναγεννάται κάθε δεκαετία! Πριν από 30 χρόνια, η εταιρεία κλονιζόταν από την επέλαση της Ιαπωνίας στην αγορά των τσιπ µνήµης. Ωστόσο, η µεγάλη επένδυση που έκανε η IBM αγοράζοντας τα τσιπ της Intel έδωσε στην τελευταία µια σηµαντική οικονοµική ανάσα και της επέτρεψε να κάνει το µεγάλο άλµα στην κατασκευή µικροεπεξεργαστών, των τσιπ µε τα οποία είναι εφοδιασµένοι οι προσωπικοί υπολογιστές (PC).

Τη δεκαετία του 1990 η IBM λίγο έλειψε να καταστραφεί, καθώς τα κέρδη της είχαν μειωθεί δραστικά από τον ανταγωνισμό των χαμηλού κόστους υπολογιστών. Αλλά η εταιρεία δεν το έβαλε κάτω: επανασχεδίασε τα προϊόντα της και μπήκε ξανά στο παιχνίδι.

Το 2000 ήταν η σειρά της Apple. Υπό την καθοδήγηση του Τζομπς, η εταιρεία η οποία βρισκόταν στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, σταθεροποιήθηκε στην αγορά των επιτραπέζιων υπολογιστών. Λίγο αργότερα άλλαξε για πάντα την αγορά της ψηφιακής μουσικής και των smartphones με το iTunes, το iPod και το iPhone, ενώ με το iPad έβαλε στη ζωή μας τις ταμπλέτες.

Η ΔΙΑΦΟΡΑ. Μπορεί η Microsoft να κάνει παρόµοια επιστροφή αυτή τη δεκαετία; Το σίγουρο είναι ότι η δική της περίπτωση διαφέρει από αυτή των άλλων τριών εταιρειών. Η Microsoft διέρχεται µια σηµαντική κρίση ηγεσίας στον τοµέα της τεχνολογίας: το λειτουργικό σύστηµα Windows και η πλατφόρµα Office παραµένουν εξαιρετικά κερδοφόρα.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η εταιρεία έχει περιχαρακωθεί στην αγορά του λογισµικού, µε αποτέλεσµα να χάσει το… τρένο της φορητότητας: ενώ η Apple και η Samsung επελαύνουν στις αγορές των smartphones (µε το iPhone και το Galaxy S αντίστοιχα) και των υπολογιστών tablet (µε το iPad και το Galaxy Tab), και η Google σαρώνει στην αγορά του λογισµικού για φορητές συσκευές (µε το Android), η Microsoft µόλις τον τελευταίο χρόνο άρχισε να ξυπνά δηµιουργώντας µια έκδοση των Windows για φορητές συσκευές και λανσάροντας την –όχι επιτυχηµένη –ταµπλέτα Surface.

Το λάθος αυτό πιστώνεται στον Στιβ Μπάλµερ, ο οποίος –ειρωνεία –πριν από ένα µήνα είχε ανακοινώσει ότι θα ηγηθεί της «εκστρατείας» µετατροπής της Microsoft σε εταιρεία παραγωγής συσκευών και ψηφιακών υπηρεσιών, από εταιρεία λογισµικού που είναι τώρα. Η βασιλεία των υπολογιστών desktop φαίνεται ότι βρίσκεται στη δύση της. Σύµφωνα µε την εταιρεία ερευνών IDC, έως το 2015 οι ταµπλέτες θα ξεπεράσουν σε πωλήσεις τόσο τους φορητούς όσο και τους επιτραπέζιους υπολογιστές.

Μεγάλο μέρος του έργου που θα κληθεί να φέρει εις πέρας ο νέος διευθύνων σύμβουλος (ο οποίος θα επιλεγεί από επιτροπή που συστάθηκε για αυτό τον σκοπό) είναι ο επανασχεδιασμός των Windows και του Office, έτσι ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες της νέας εποχής.

Σήμερα όλος ο κόσμος (πλην των αμετανόητων οπαδών της Apple) λέει «υπολογιστής» και το μυαλό του πάει στα Windows. Το στοίχημα για τη Microsoft θα είναι στο άκουσμα των λέξεων «ταμπλέτες» και «κινητά» το μυαλό των καταναλωτών να πηγαίνει πάλι στα Windows και όχι στο Android ή στις συσκευές της Apple και της Samsung.

Η ΑΞΙΑ. Γιατί φεύγει ο Στιβ Μπάλµερ από τη Microsoft; Πολλοί του καταλογίζουν αδυναµία κατανόησης του νέου περιβάλλοντος που έχει διαµορφωθεί στον χώρο της τεχνολογίας.

Οπως το έθεσε –κάπως άκοµψα, είναι η αλήθεια –η «Ουάσιγκτον Ποστ», ο Μπάλµερ «δεν καταλάβαινε τις ταµπλέτες», το πιο καυτό γκάτζετ των ηµερών µας, η κυριαρχία στις πωλήσεις του οποίου είναι αρκετή για να ανακηρύξει µια εταιρεία (την Apple, εν προκειµένω) σε βασιλιά της χάι-τεκ εποχής.

Το 2007 ο Μπάλµερ είχε φτάσει στο σηµείο να… προβλέψει ότι «δεν υπάρχει πιθανότητα το iPhone να κατακτήσει σηµαντικό µερίδιο της αγοράς»! Η πραγµατικότητα τον διέψευσε. Ο υπό προθεσµία διευθύνων σύµβουλος της εταιρείας αναγνώρισε το σφάλµα του, έστω εκ των υστέρων. «Ενα από τα µεγαλύτερα λάθη που έχω κάνει είναι ότι δεν θέλησα να εστιάσω στην καινοτοµία σε τοµείς που είτε δεν κατανοούσα είτε δεν είχαµε ασχοληθεί µαζί τους», είχε πει στο παρελθόν.

Ο 57χρονος Μπάλμερ, ο οποίος βοήθησε τον Μπιλ Γκέιτς να μετατρέψει την εταιρεία από μικρή βιοτεχνία στην επιχείρηση με τη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή αξία στον κόσμο, θα εγκαταλείψει σύντομα τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Microsoft –κίνηση που αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη πρόκληση στην ιστορία της εταιρείας, η οποία μάχεται να ξεκολλήσει από την εποχή των επιτραπέζιων υπολογιστών και να επιβιώσει στην αγορά των smartphones και των tablets.
Ο Μπάλμερ γνώρισε τον ιδρυτή της Microsoft Μπιλ Γκέιτς το 1973, ενώ αμφότεροι διέμεναν στη φοιτητική εστία του Χάρβαρντ. Αρχισε να εργάζεται στην εταιρεία το 1980 και 20 χρόνια αργότερα διαδέχθηκε τον Γκέιτς στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου. Το 2000, η αξία της εταιρείας έφτανε τα 604 δισ. δολάρια. Σήμερα, μετά βίας φτάνει τα 270 δισ. δολάρια.

Λάθος επιλογές

Για αρκετά χρόνια οι επενδυτές ζητούσαν από τη Microsoft να εστιάσει τις δραστηριότητές της στα ιδιαιτέρως κερδοφόρα λογισμικά Windows και Office και να εγκαταλείψει τα προβληματικά προϊόντα της. Μόνο τα δύο τελευταία χρόνια η Microsoft έχασε σχεδόν τρία δισ. δολάρια από τη μηχανή αναζήτησης Bing και άλλα εγχειρήματά της στο Διαδίκτυο, χωρίς να υπολογίζονται τα έξι δισ. δολάρια που ξόδεψε για την αποτυχημένη εξαγορά της εταιρείας aQuantive, η οποία δραστηριοποιείται στην online διαφήμιση. Παράλληλα, οι φτωχές πωλήσεις της ταμπλέτας Surface αποτέλεσαν ένα ακόμη πλήγμα.

Βίος και πολιτεία του Στιβ Μπάλμερ

1980: Αρχίζει να εργάζεται στην εταιρεία που ιδρύθηκε το 1975 από τον Μπιλ Γκέιτς και τον Πολ Αλεν

Ιούλιος 1998: Θεωρούμενος ευρέως ως ο διάδοχος του Γκέιτς, ο Μπάλμερ ορίζεται πρόεδρος της Microsoft. Προηγουμένως ήταν επικεφαλής των τμημάτων πωλήσεων και μάρκετινγκ

Ιανουάριος 2000: Ο Γκέιτς προωθεί τον Μπάλμερ στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου της Microsoft, κρατώντας για τον ίδιο τις θέσεις του προέδρου και του επικεφαλής σχεδιαστή λογισμικού

Νοέμβριος 2001: Η Microsoft λανσάρει την κονσόλα βιντεοπαιχνιδιών Xbox, ένα από τα πιο επιτυχημένα προϊόντα της εταιρείας

Μάρτιος 2004: Ο Μπάλμερ λέει ότι το μεγαλύτερο λάθος της Microsoft είναι ότι δεν έχει δική της μηχανή αναζήτησης. Λίγο αργότερα, η κακή πορεία της μηχανής αναζήτησης Bing θα τον διαψεύσει

Νοέμβριος 2006: Η Microsoft λανσάρει το πρόγραμμα αναπαραγωγής μουσικής Zune ως απάντηση στο iPod της Apple. Πέντε χρόνια αργότερα, η εταιρεία το αποσύρει

Φεβρουάριος 2008: Η Microsoft προσφέρεται να εξαγοράσει τη Yahoo! προς 44,6 δισ. δολάρια. Λίγους μήνες αργότερα αποσύρει την προσφορά

Απρίλιος 2010: Η Microsoft λανσάρει το τηλέφωνο Kin, με στόχο να ανταγωνιστεί το iPhone της Apple. Το τηλέφωνο αποσύρεται δύο μήνες αργότερα

Οκτώβριος 2012: Η Microsoft παρουσιάζει τα Windows 8, μια σημαντική αναμόρφωση του διάσημου λειτουργικού συστήματός της

Μάιος 2013: Η εταιρεία ανακοινώνει ότι θα ανασχεδιάσει τα Windows 8 για να αντιμετωπίσει τα παράπονα και τη σύγχυση των καταναλωτών

Ιούλιος 2013: Ο Μπάλμερ εξαγγέλλει σαρωτική αναδιάρθρωση της Microsoft για να αντιμετωπίσει τις τεχνολογικές προκλήσεις και τον ανταγωνισμό από την Apple και την Google

Αύγουστος 2013: Η Microsoft ανακοινώνει ότι ο Μπάλμερ θα αποχωρήσει εντός 12 μηνών ύστερα από 33 χρόνια στην εταιρεία