Αναζήτηση
Στις περίπου 1.300 λέξεις του άρθρου του για τις πιέσεις που δεχόταν επί δύο μήνες να παραδώσει το υλικό του Εντουαρντ Σνόουντεν –οι οποίες ολοκληρώθηκαν με την εισβολή στα γραφεία της εφημερίδας και την καταστροφή των σκληρών δίσκων των υπολογιστών της -, ο Αλαν Ράσμπριτζερ δεν υποδύεται τον ήρωα, τον ανυπότακτο αντιστασιακό, τον μαχόμενο δημοσιογράφο που είναι έτοιμος να υπερασπιστεί με κάθε τρόπο τα ιερά και τα όσια της δουλειάς του. Το κύριο μέλημα του Ράσμπριτζερ, του ανθρώπου που κρατά το τιμόνι της «Γκάρντιαν» από το 1995, είναι να διατηρήσει αλώβητη την ψυχή της εφημερίδας του. Αλλά ο ενδεδειγμένος τρόπος δεν είναι η επικολυρική υστερία. Αντίθετα, είναι η ψύχραιμη ματιά, η εμπεριστατωμένη ανάλυση, η ακριβής περιγραφή. Ακόμη και το χιούμορ. «Τουλάχιστον τώρα ξέρουμε ότι δεν πρέπει να περνάμε τράνζιτ από το αεροδρόμιο του Χίθροου», έγραψε σε κάποιο σημείο.
ΚΟΚΚΙΝΗ ΓΡΑΜΜΗ. Στο Χίθροου, πάντως, βρίσκεται ο λόγος που έκανε τον Ράσμπριτζερ να αποκαλύψει στο κοινό της εφημερίδας του τις επαφές που είχε με τους απεσταλμένους τού Ντέιβιντ Κάμερον, τις απειλές του τύπου «αρκετά παίξατε, τώρα θέλουμε το υλικό πίσω», τις παραινέσεις του είδους «ό,τι γράψατε, γράψατε, φτάνει τώρα». Η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει ήταν η κράτηση στο διεθνές αεροδρόμιο του Λονδίνου του Νταβίντ Μιράντα, συντρόφου του δημοσιογράφου της «Γκάρντιαν» Γκλεν Γκρίνγουολντ που διαχειρίζεται το υλικό του Εντουαρντ Σνόουντεν για τα προγράμματα παρακολούθησης της αμερικανικής Εθνικής Υπηρεσίας Ασφάλειας. Η ανάκριση στην οποία υποβλήθηκε ο νεαρός Βραζιλιάνος και η κατάσχεση των ηλεκτρονικών συσκευών που είχε μαζί του λειτούργησαν σαν ένα είδος κόκκινης γραμμής για τον Ράσμπριτζερ.
Ο διευθυντής της «Γκάρντιαν» δεν προσπάθησε να κάνει ταμείο από αυτή την «περίεργη στιγμή». Ακούγεται κι αυτή η επιλογή σαν μια «περίεργη στιγμή», δεδομένου ότι ο όμιλος που εκδίδει την εφημερίδα στην έντυπη και στην ηλεκτρονική της μορφή είναι ελλειμματικός. Η ιστοσελίδα της «Γκάρντιαν» είναι πέμπτη σε επισκεψιμότητα σε ολόκληρο τον κόσμο. Αλλά η πρόσβαση στο υλικό είναι δωρεάν και τα κέρδη λίγα. Το 75% των κερδών της εφημερίδας προέρχεται από την έντυπη μορφή, η οποία όμως χάνει συνεχώς φύλλα. Σε 4-5 χρόνια, λένε οι προβλέψεις, μία από τις πλέον έγκυρες εφημερίδες στον κόσμο δεν θα μπορεί να συντηρηθεί οικονομικά.
Υπάρχει συνεπώς ένα πρόβλημα επιβίωσης που σύντομα μπορεί να αποκτήσει τεράστιες διαστάσεις. Οπως, όμως, εξηγούσε ένας συνάδελφός του που τον ξέρει καλά, ο Αλαν Ράσμπριτζερ ενδιαφέρεται περισσότερο για την ψυχή της εφημερίδας και λιγότερο για το κέρδος. Μοιάζει περισσότερο με αρχηγό θρησκευτικού δόγματος και λιγότερο με διευθυντή. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα κάπως ιδιαίτερο είδος ανθρώπου. Ευγενικός και γενναιόδωρος αλλά συγχρόνως απόμακρος ή ακόμη και ψυχρός. «Τον θαυμάζεις αλλά δεν τον αγαπάς πολύ», όπως το θέτει ένας παλιός συνάδελφός του στην εφημερίδα «Ομπζέρβερ», την κυριακάτικη αδελφή της «Γκάρντιαν». Φαίνεται σχεδόν εξωπραγματικά ήρεμος και σπάνια εκφράζει τα συναισθήματά του. Αρνείται ότι είναι «υπερβολικά φιλόδοξος», μολονότι θα ορκίζονταν γι’ αυτό οι δυο του κόρες.
Αυτός είναι ο άνθρωπος, πάντως, που αισθάνθηκε σαν «την πάπια μέσα στο νερό» όταν πάτησε για πρώτη φορά το πόδι του στα γραφεία μιας εφημερίδας. Εκεί έφτασε από μια ασυνήθιστη διαδρομή κι εξίσου ασυνήθιστη ήταν η καριέρα του στη δημοσιογραφία. Γεννήθηκε πριν από 59 χρόνια στη Ζάμπια, τότε που η αφρικανική χώρα λεγόταν Ροδεσία και αποτελούσε βρετανική αποικία. Ο πατέρας του ήταν αξιωματούχος του αποικιοκρατικού καθεστώτος και πιστός ευαγγελικός. Πριν συμπληρώσει τα έξι του χρόνια, οπότε η οικογένεια επέστρεψε στη Βρετανία, ο Αλαν ήταν μέλος της χορωδίας της τοπικής Εκκλησίας του Χριστού.
Η δημοσιογραφία άρχισε να τον τραβά σαν μαγνήτης από τότε που ήταν φοιτητής στο Κέμπριτζ. Η πρώτη του δουλειά ήταν στην εφημερίδα «Κέμπριτζ Ιβνινγκ Νιουζ». Στην «Γκάρντιαν» προσελήφθη το 1979 ως ρεπόρτερ. Ηταν 25 χρόνων. Εκανε ελεύθερο ρεπορτάζ, έπειτα μετακόμισε στην εφημερίδα «Ομπζέρβερ» ως τηλεκριτικός, μετά έφυγε για τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου εργάστηκε ως ανταποκριτής της «Λόντον Ντέιλι Νιουζ». Από ρεπόρτερ, τηλεκριτικός και από τηλεκριτικός, ανταποκριτής. Ποια ιδιότητα έλειπε για να πλουτίσει περισσότερο το βιογραφικό του; Αυτή του βασιλικού συντάκτη –έστω και για μόλις μία περιοδεία του Καρόλου στην Αυστραλία. Στην «Γκάρντιαν» επέστρεψε για να αναλάβει τα ένθετα της εφημερίδας. Το 1994 ανέλαβε επικεφαλής του ελεύθερου ρεπορτάζ. Εναν χρόνο αργότερα θα καθόταν στη θέση του διευθυντή.
Ο Αλαν Ράσμπριτζερ είναι πιθανότατα ο τύπος του ανθρώπου που γεννήθηκε για να γίνει δημοσιογράφος και θα πεθάνει δημοσιογράφος. Αλλά στο βιογραφικό του δεν υπάρχει μόνο η δημοσιογραφία. Τα ενδιαφέροντά του εξαπλώνονται σε τομείς που έχουν τόση σχέση μεταξύ τους όσο η δουλειά του τηλεκριτικού με αυτήν του βασιλικού συντάκτη. Παίζει φανατικά πιάνο έχοντας ιδιαίτερη προτίμηση στις σονάτες του Μπαχ. Εχει γράψει δύο παιδικά βιβλία αλλά και το σενάριο της μίνι σειράς του BBC «Fields of Gold», ένα θρίλερ συνωμοσίας με πρωταγωνιστές δύο δημοσιογράφους που ερευνούν τις σχέσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και σε μια πολυεθνική που δραστηριοποιείται στον χώρο της βιοτεχνολογίας.
ΣΕΝΑΡΙΑ. Στο κείμενό του για την εισβολή στην «Γκάρντιαν» δεν υπάρχει ίχνος ηρωισμού, αλλά στον κόσμο της μυθοπλασίας μπορεί να περιγράψει ελεύθερα την ηρωική εκδοχή της δουλειάς τού δημοσιογράφου. Είχε την τύχη, εξάλλου, να δει τον εαυτό του σε ρόλο κινηματογραφικού ήρωα. Ο Αλαν Ράσμπριτζερ είναι ένας από τους βασικούς χαρακτήρες της ταινίας «The Fifth Estate», θέμα της οποίας είναι οι αποκαλύψεις του Wikileaks.
Μπορεί να υποθέσει βάσιμα κανείς ότι ο Αλαν Ράσμπριτζερ θα εμφανιστεί και πάλι στον κινηματογράφο. Ο Εντουαρντ Σνόουντεν και οι αποκαλύψεις του για τα προγράμματα παρακολούθησης της NSA, το κυνηγητό από το Χονγκ Κονγκ στη Ρωσία, η κράτηση του Μιράντα στο αεροδρόμιο του Χίθροου και φυσικά η εισβολή στην «Γκάρντιαν» και η καταστροφή των σκληρών δίσκων της εφημερίδας είναι αδύνατον να αφήσουν ασυγκίνητους τους σεναριογράφους του Χόλιγουντ. Πληροφορηθήκαμε το επεισόδιο στα γραφεία της «Γκάρντιαν» από ένα υποδειγματικό δημοσιογραφικό κείμενο. Θα ‘ρθει η στιγμή όπου θα το απολαύσουμε στη μεγάλη οθόνη.
