[Τρίτη άποψη] Καθήλωση στην παιδικότητα

Την περασμένη εβδομάδα βουλευτής της ΝΔ, πρώην υπουργός και πρώην πρόεδρος της Βουλής, δήλωσε σε ραδιοφωνική συνέντευξη ότι μπροστά στον «κοινό εχθρό» που συνιστά η τρόικα (sic) θα έπρεπε τα κόμματα που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο Κοινοβούλιο να έρθουν σε συνεννόηση. Yστερα από διευκρινιστική ερώτηση του δημοσιογράφου, ο βουλευτής δεν άφησε καμία αμφιβολία: η συνεννόηση θα πρέπει να συμπεριλάβει και τη Χρυσή Αυγή.

Την ίδια στιγμή σε μια επαρχιακή πόλη της ηπειρωτικής Ελλάδας κάποιοι μαθητές έχουν ξεκινήσει ήδη τη θερινή προετοιμασία για τις Πανελλαδικές. Στο κτίριο όπου λειτουργούν τρία φροντιστήρια στεγάζονται εδώ και οκτώ μήνες τα καινούργια γραφεία της Χρυσής Αυγής. Στους γύρω δρόμους λειτουργούν ακόμη αρκετά φροντιστήρια, ΤΕΕ, καθώς και πληθώρα μαγαζιών γρήγορης εστίασης και Ιντερνετ καφέ. Στην είσοδο του κτιρίου στέκονται πια, σχεδόν μόνιμα, μέλη της τοπικής οργάνωσης του κόμματος. Γίνονται αντιληπτοί από τη χαρακτηριστική ξυρισμένη κόμη και τις μαύρες μπλούζες με τον λογότυπο του κόμματος. Οι μαθητές πρέπει να περάσουν ανάμεσά τους για να ανέβουν στα φροντιστήρια. Ορισμένοι περνούν μερική ώρα όρθιοι, συζητώντας με τα μέλη της οργάνωσης σε φιλικό κλίμα. Κάποιοι είναι και οι ίδιοι μέλη.

Ενα καλοκαιρινό βράδυ στα τέλη του Ιουνίου μέλη διαφορετικών ηλικιών της ΤΟ επιχείρησαν να «ενημερώσουν» τους κατοίκους για τις δράσεις της οργάνωσης. Μαυροντυμένοι και χαρωποί διέσχισαν σε ομάδες μεγάλες διαδρομές, πεζή ή με μηχανές, μοιράζοντας έντυπο υλικό. Αντίστοιχες νυχτερινές εξορμήσεις οργανώνονται κατά καιρούς και σε άλλες πόλεις. Κάποιες από αυτές είναι προβεβλημένες και ειρηνικές. Κάποιες άλλες κρυφές και βίαιες, με στόχο να βλάψουν πολίτες, όπως η επίθεση των επτά νέων στη Λάρισα εναντίον ενός Πακιστανού που αποτέλεσε αφορμή για το ρεπορτάζ στον «Independent».

Η ενασχόληση μεγάλης μερίδας νέων με τη Χρυσή Αυγή είναι μια πραγματικότητα, που επιβεβαιώνουν οι δημοσκοπήσεις: η πρόθεση ψήφου στην κατηγορία 18-29 ετών αγγίζει το 15%. Δίπλα σε όλες τις ερμηνείες και τις αιτιάσεις που έχουν προταθεί είναι χρήσιμο να προσθέσουμε και αυτή: η Χρυσή Αυγή ασκεί μεγάλη γοητεία στους νέους και στους εφήβους γιατί προτείνει μια διαφορετική δυνατότητα της εφηβείας που μοιάζει να πηγαίνει πιο γρήγορα στην ενηλικίωση, ενώ στην πραγματικότητα τους καθηλώνει στην παιδικότητα. Ως κόμμα, υιοθετεί και η ίδια συχνά ανήλικες συμπεριφορές.

Στους κόλπους της Χρυσής Αυγής οι εκφράσεις βίας είναι καθημερινές και στο μυαλό των μελών της νομιμοποιημένες. Οι έφηβοι που προσχωρούν σε αυτήν ενθαρρύνονται να επιδιώκουν ξυλοδαρμούς, λιντσαρίσματα και νταηλίκια κάτω από το πέπλο μιας ιδεολογίας και με τη σφραγίδα ενός κόμματος, που ως τέτοιο αναγνωρίζεται σαν κάτι σοβαρό και ενήλικο. Ο αρχηγός του κόμματος και οι βουλευτές του δίνουν ήδη το παράδειγμα, τόσο με τις δηλώσεις τους (Αντετοκούνμπο) όσο και με τις πράξεις τους (χαστούκι στη Λιάνα Κανέλλη). Οι νέοι στο κόμμα έχουν έτσι την ψευδαίσθηση ότι αποχωρίζονται την παιδικότητά τους, θυμίζοντας τη φράση που επαναλάμβαναν τα μέλη της φασιστικής νεολαίας του Χίτλερ «νιώθουμε ότι είμαστε χρήσιμοι σε κάτι πολύ σημαντικό και ανώτερο».

Φυσικά αυτό δεν ισχύει. Η πολιτική είναι μια αυστηρά ενήλικη πρακτική για τον απλό λόγο ότι καμία κοινωνία δεν θέλει να εμπιστευτεί στους ανηλίκους της τη διαχείριση της βίας. Η εφηβεία είναι εξάλλου η απαραίτητη εκείνη μεταβατική ηλικία κατά την οποία κάποιος μαθαίνει μέσα από μια σειρά από δημόσιες δοκιμασίες να αποχωρίζεται την παιδικότητά του και τις συμπεριφορές που τη χαρακτηρίζουν. Η υποτιμητική κοροϊδία, ο εκφοβισμός, η κακοποίηση των αδυνάμων και λοιπές εκφράσεις βίας, που στα μικρά παιδιά δημιουργούν κοινωνικό δεσμό μέσω ενός μηχανισμού εξιλαστήριου θύματος, δεν έχουν χώρο στην κοινωνία των ενηλίκων.

Η μεγάλη δημοσκοπική άνοδος της Χρυσής Αυγής δεν πρέπει να μας ξαφνιάζει. Για πολλές δεκαετίες η ελληνική κοινωνία συμπεριφερόταν σαν ανήλικη. Η Χρυσή Αυγή διατείνεται ότι μπορεί να καλύψει το κενό προστασίας που άφησε το χρεοκοπημένο κράτος. Και το διαφημίζει με την ωμή βία. Στη συγκυρία αυτή τα παραδοσιακά αστικά κόμματα πρέπει να δείξουν αποφασιστικά το ενήλικο πρόσωπό τους. Αυτό σίγουρα δεν θα το πετύχουν αν αναγνωρίσουν τη Χρυσή Αυγή ως ισότιμη πολιτική αντίπαλο και, ακόμη περισσότερο, ως σύμμαχο.