Ενας ερευνητής για το CSI των ιών

Την περασμένη Δευτέρα, ο γάλλος βιολόγος Πιερ Ζολιό στεκόταν πίσω από ένα γυάλινο πόντιουμ στη Λευκωσία της Κύπρου. Ο εγγονός της γαλλοπολωνής νομπελίστριας φυσικού και χημικού Μαρίας Κιουρί μιλούσε αργά και σταθερά εισάγοντας το κοινό στο ερευνητικό έργο ενός νεαρού έλληνα γιατρού. Λίγα λεπτά αργότερα τού ζήτησε να σηκωθεί για να παραλάβει το ομώνυμο βραβείο, την πρώτη τιμητική διάκριση Marie Curie για εξαιρετικά επιτεύγματα στην έρευνα. Ο υπότιτλός του: «Ελπιδοφόρο ερευνητικό ταλέντο».

Ο Γκίκας Μαγιορκίνης είναι ένας από τους τρεις πρώτους νικητές του νέου βραβείου που εγκαινίασε φέτος η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι υποψήφιοι προτάθηκαν από μέλη της ερευνητικής κοινότητας, ενώ στόχος της διάκρισης είναι η ενθάρρυνση των επιστημόνων, αλλά και η προβολή των ιδρυμάτων στα οποία πραγματοποιούν την έρευνά τους. Εκτός από τον έλληνα ερευνητή –που τιμήθηκε για την έρευνά του πάνω στον ιό της ηπατίτιδας C –βραβεύτηκαν η παλαιοντολόγος Κλερ Μπέλτσερ από τη Μεγάλη Βρετανία και η ερευνήτρια βιοϊατρικής τεχνολογίας Σάριτ Σίβαν από το Ισραήλ. Η πρώτη αναγνωρίστηκε για τη μελέτη της σχετικά με το γεωλογικό παρελθόν της Γης, ενώ η δεύτερη για μια καινοτόμο θεραπεία ενός είδους οσφυαλγίας. Την απονομή πραγματοποίησε η Aνδρούλλα Βασιλείου, η ευρωπαία επίτροπος για την Εκπαίδευση, τον Πολιτισμό, την Πολυγλωσσία και τη Νεολαία.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ. Ο 34χρονος ερευνητής –λένε οι δικοί του –ήταν πάντοτε άριστος μαθητής. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Καλλίπολη του Πειραιά. Από παιδί αγαπούσε ιδιαίτερα τα μαθηματικά. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 ο πατέρας του Νίκος, πλοίαρχος σε φορτηγά και δεξαμενόπλοια, έφερε στο σπίτι έναν υπολογιστή Atari 800 XL. Σε αυτόν ο Γκίκας εξασκήθηκε για πρώτη φορά στον προγραμματισμό. Ξεκίνησε πειρατικά δημιουργώντας παιχνίδια σε γλώσσα Basic και έκτοτε συνεχίζει από χόμπι να γράφει κώδικα.

Στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών μπήκε το 1997. Με τη δεύτερη προσπάθεια, όπως λέει ο ίδιος. Κάποιοι λάθος υπολογισμοί στις Πανελλαδικές Εξετάσεις της φυσικής και της χημείας τον ανάγκασαν να τις επαναλάβει την επόμενη χρονιά. Στο Γουδή – ήδη από το δεύτερο έτος – τον κέρδισε η έρευνα. Ο Αγγελος Χατζάκης, καθηγητής Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, θυμάται όταν ο Μαγιορκίνης χτύπησε την πόρτα του γραφείου του το 1999. «Συνήθως, προσπαθούσαμε να προσελκύσουμε στο εργαστήριο τους καλύτερους φοιτητές. Ο Γκίκας, αντιθέτως, ήρθε σε εμάς από μόνος του. Ζήτησε να εργαστεί εθελοντικά», αναφέρει. Στους ίδιους πάγκους, τότε, ολοκλήρωνε την πτυχιακή του εργασία και ο αδελφός του Μανώλης, ο οποίος σπούδαζε βιολογία. «Από την αρχή πήρε πρωτοβουλίες. Μετά τους πρώτους μήνες εκπαίδευσής του ήταν ικανός να διεξάγει μελέτες μόνος του», αναφέρει ο Δημήτρης Παρασκευής, λέκτορας Επιδημιολογίας στη σχολή.

Στο πρόσωπό του νεαρού γιατρού ο Χατζάκης είδε έναν ευφυή επιστήμονα με εξαιρετικές προοπτικές. Γι’ αυτό του πρότεινε να συνεχίσει για μεταπτυχιακό δίπλωμα στην βιοστατιστική κι επέβλεψε προσωπικά το διδακτορικό του στη μοριακή επιδημιολογία ιών με εξειδίκευση στη μικροβιολογία. Σήμερα, ο Μαγιορκίνης είναι εκλεγμένος –αλλά ακόμα αδιόριστος –λέκτορας στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας. Ειδικεύεται στην μελέτη ανθρώπινων ιογενών νόσων, κυρίως της ιογενούς ηπατίτιδας C (HCV), του ιού HIV και των ενδογενών ρετροϊών. Από τον Νοέμβριο του 2010 ζει και εργάζεται μεταξύ Αθήνας και Οξφόρδης. Ξεκίνησε ως μεταδιδακτορικός ερευνητής χρηματοδοτούμενος από έναν μη κυβερνητικό οργανισμό και συνέχισε ως ανεξάρτητος ερευνητής στο Τμήμα Ζωολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Ωστόσο, δεν έπαψε να συνεργάζεται με το Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, που διευθύνει ο μέντοράς του.

Η πρόσφατη διάκρισή του αφορά έρευνα που πραγματοποίησε στη διάρκεια εκπόνησης του διδακτορικού του στην Ελλάδα. Μαζί με τους συνεργάτες του ανέλυσε μέσω μιας καινοτόμου μεθόδου τις μοριακές αλληλουχίες του ιού τηςηπατίτιδας C με σκοπό να χρονολογήσουν πότε πρωτοεμφανίστηκε και να υπολογίσουν τον αριθμό των ατόμων που προσέβαλε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν το 2009 και ήταν εντυπωσιακά. Απέδειξαν πως οι επικρατέστεροι τύποι ηπατίτιδας C εξαπλώθηκαν παγκοσμίως αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επιπλέον, πέρασαν από τις ανεπτυγμένες προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, αντίθετα με τον HIV που έφτασε στην Αμερική από την Αφρική. «Το πιο πιθανό είναι ότι ξεκίνησε στις ΗΠΑ», λέει ο ίδιος. «Οι γιατροί, τότε, μετάγγιζαν ενδοφλέβια αποξηραμένο πλάσμα του αίματος σε στρατιώτες με μεγάλη αιμορραγία. Ουσιαστικά, τους έδιναν λίγο χρόνο μέχρι να φτάσουν στο νοσοκομείο». Η εξάπλωση του ιού, ωστόσο, εκτινάχθηκε τη δεκαετία του 1960 και οφείλεται στην ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών, προσθέτει.

ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ. Κοιτώντας τα αποτελέσματα της δουλειάς του την παρομοιάζει με αυτές του ιατροδικαστή, του αρχαιολόγου και του ιστορικού. «Η έρευνά μας μάς δίνει τη δυνατότητα να δούμε την ιστορία μιας επιδημίας: ποιοι είναι οι δρόμοι και τρόποι εξάπλωσης ενός ιού. Ετσι, μπορούμε να σχεδιάσουμε καλύτερα στο μέλλον την δημόσια υγεία», αναφέρει.

Χαρακτηρίζει την ηπατίτιδα C ως έναν ιό – ωρολογιακή βόμβα. «Και αυτό γιατί οι περισσότεροι φορείς δεν εμφανίζουν συμπτώματα. Κάποιοι από αυτούς, όμως, παθαίνουν κίρρωση ή καρκίνο του ήπατος και χρειάζονται μεταμόσχευση, που στοιχίζει 300.000 ευρώ», λέει, εξηγώντας πως η περαιτέρω μελέτη του ιού συμβάλλει στην πρόληψη. «Καταφέρνοντας να σταματήσουμε πέντε μεταδόσεις μπορεί να γλιτώσουμε μία μεταμόσχευση». Εκτιμά πως σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχουν 150 εκατομμύρια φορείς. Στην Ελλάδα υπολογίζονται μεταξύ 0,5% – 3% του πληθυσμού.