Αναζήτηση
Η ιδέα της «εσωτερικής υποτίμησης» είναι «μια γελοιότητα», ωστόσο η Ελλάδα πρέπει να βάλει τα δημοσιονομικά της σε τάξη και να παραμείνει στην ευρωζώνη «πάση θυσία», λέει στα «ΝΕΑ» ο Ρόμπερτ Μαντέλ. Πιστεύει μάλιστα ότι προκειμένου να γίνει αυτό δεν πρέπει να φοβηθεί μία ακόμη χρεοκοπία. Κοινώς, ένα δεύτερο κούρεμα…
Τον έχουν αποκαλέσει και «διαβολική ευφυΐα του ευρώ». Ο καναδός καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης θεωρείται αρχιτέκτονας του ευρώ, επειδή η θεωρία του περί «βέλτιστων νομισματικών ζωνών», η οποία έμελλε να του χαρίσει το βραβείο Νομπέλ, αποτέλεσε τη θεωρητική βάση για τη δημιουργία του ευρώ. Επίσης, οι απόψεις του περί «οικονομικών της προσφοράς» έγιναν ευαγγέλιο της δημοσιονομικής πολιτικής που ακολούθησαν οι ΗΠΑ από τις αρχές της δεκαετίας του 1980.
Πρόσφατα, μιλώντας στους γερμανικούς «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ο Μαντέλ εκτίμησε ότι η μετακίνηση του εργατικού δυναμικού μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης είναι θετικό στοιχείο για τη δημιουργία ενιαίου νομισματικού χώρου. Το σκεπτικό του είναι ότι, εφόσον η υποτίμηση του νομίσματος δεν είναι εφικτή, η ύφεση μπορεί να αντιμετωπισθεί μόνο μέσω της μείωσης τιμών και μισθών και της μετανάστευσης. Το ίδιο φαίνεται να πιστεύει και για την Ελλάδα.
Ωστόσο, όπως λέει στα «ΝΕΑ» που τον συνάντησαν στην Αθήνα, όπου μίλησε σε εκδήλωση που διοργάνωσε ο όμιλος προβληματισμού Εμπρός, δεν συμφωνεί με την πολιτική «εσωτερικής υποτίμησης». Οπως λέει, «η ιδέα της εσωτερικής υποτίμησης είναι μια γελοιότητα. Είναι για ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα από οικονομικά. Για υποτίμηση μπορεί να μιλάει κανείς μόνο όταν αναφέρεται σε ισοτιμίες. Και ο όρος είναι προσβλητικός. Περνάτε, βέβαια, μια αργή και αγωνιώδη διαδικασία, βάσει της οποίας θα πρέπει να πέσουν οι τιμές και να γίνουν πιο ευέλικτοι οι μισθοί».
Και η ύφεση που βαθαίνει; «Χρειάζεται ανάπτυξη σε συνδυασμό με τη δημοσιονομική πολιτική. Το σίγουρο είναι ότι το κράτος δεν μπορεί πλέον να λειτουργεί ως μηχανή απασχόλησης και ότι πρέπει να αποκτήσετε περισσότερους αυτοαπασχολούμενους. Αυτό που εννοώ είναι ότι αν δεν υπάρχουν θέσεις εργασίας, να τις δημιουργήσετε μόνοι σας. Καλύτερα να είσαι αυτοαπασχολούμενος παρά άνεργος. Η ανάγκη είναι η μητέρα της εφεύρεσης», απαντά.
Η ΛΙΤΟΤΗΤΑ. Σε κάθε περίπτωση, υπογραμμίζει σε όλους τους τόνους ότι η Ελλάδα πρέπει να μειώσει τις δαπάνες της και το έλλειμμά της. «Η λιτότητα είναι αναγκαία. Δεν μπορείτε να εξακολουθήσετε να συσσωρεύετε χρέος και δημόσιες δαπάνες. Αν το είχατε ελέγξει, δεν θα βρισκόσασταν σε αυτή τη θέση σήμερα», λέει. Παραδέχεται ότι η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που συσσώρευσε χρέος και ότι η «φούσκα» προκλήθηκε λόγω του υπέρμετρου δανεισμού που δημιούργησαν τα χαμηλά επιτόκια: «Τα επιτόκια έπεσαν και όλοι πίστεψαν ότι γλιτώνουν το χρέος. Οταν η Ελλάδα έγινε μέλος της ευρωζώνης και τα ελληνικά επιτόκια μειώθηκαν, κανένας δεν κατάλαβε ότι τα επιτόκια δεν ήταν χαμηλά με πραγματικούς όρους. Ούτε ότι το ευρωπαϊκό κράτος πρόνοιας έφτασε στα όριά του επειδή μπορούσε να συντηρηθεί μόνο με δανεικά», εξηγεί. Θυμίζει μάλιστα την περίπτωση της Βρετανίας, η οποία κατά τον 18ο αιώνα συσσώρευσε μεγάλα χρέη λόγω των πολέμων. Οπως λέει, «ξεπλήρωσαν τα χρέη τους όταν αυτοί τέλειωσαν».
Ο γνωστός οικονομολόγος πιστεύει ότι η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει στην ευρωζώνη πάση θυσία. Προκειμένου να γίνει αυτό, λέει, «δεν πρέπει να φοβηθεί μια χρεοκοπία», δηλαδή ένα δεύτερο κούρεμα. Οταν μάλιστα του αντιτάσσεις ότι το κούρεμα του ελληνικού χρέους για κάποιους ήταν καταστροφικό, υπογραμμίζει: «Δεν ξέρω σε αυτή την περίπτωση ποιος υποφέρει περισσότερο. Η χασούρα είναι γενικευμένη. Και αυτοί που δάνεισαν στην Ελλάδα έχασαν. Ολο αυτό διδάσκει ότι χρειάζεται υπευθυνότητα στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών».
Παρά τα καταστροφολογικά σενάρια για το μέλλον της ευρωζώνης, ο νομπελίστας είναι αισιόδοξος. «Είναι πολύ νωρίς για να πει κανείς ότι η περίοδος του δολαρίου και του ευρώ έχει παρέλθει». Οπως σημειώνει, «η τιμή του ευρώ τώρα είναι χαμηλή, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει με άμεση παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας».
Αλλωστε, όπως εκμυστηρεύθηκε στα «ΝΕΑ», οι προχθεσινές δηλώσεις του Μάριο Ντράγκι ότι η ΕΚΤ θα κάνει ό,τι περνά από το χέρι της για να αποτρέψει την κατάρρευση της ευρωζώνης («και πιστέψτε με, θα είναι αρκετό», είπε χαρακτηριστικά), τον κάνουν ακόμη πιο αισιόδοξο: «Οι δηλώσεις ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση. Το ζήτημα όμως παραμένει η γερμανική κοινή γνώμη, καθώς ο Ντράγκι δεν θα μπορέσει να κάνει τίποτε αν θεωρείται ότι υπερβαίνει την εντολή του».
