λήμματα

Ο Τζον Ντέξετον, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν, συγγραφέας του βιβλίου «Το ελληνικό ναυάγιο» (η ελληνική έκδοση θα κυκλοφορήσει την Πρωτοχρονιά του 2013), μίλησε αποκλειστικά στη στήλη με αφορμή την 38η επέτειο της Μεταπολίτευσης, που συμπίπτει φέτος με την 9η ή 10η έλευση της τρόικας στην Ελλάδα μέσα σε δύο χρόνια. Τα σημερινά «Λήμματα» αποτελούν μια καταγραφή της συνομιλίας αυτής. Εννοείται ότι η ευθύνη για την απόδοση των λόγων του καθηγητή, την κατανομή τους σε επιμέρους θεματικές ενότητες και την τιτλοφόρηση των τελευταίων ανήκει αποκλειστικά στον συντάκτη της στήλης.

γιορτή. «Εμαθα ότι φέτος οι κήποι του προεδρικού μεγάρου δεν θα φιλοξενήσουν την αφρόκρεμα του ελληνικού Ancien Regime. Εναν Ιούλιο τελείωσε το γαλλικό πρωτότυπο, έναν Ιούλιο αναγνωρίζει ότι τελείωσε και το ελληνικό αντίγραφό του. Τελικά, περίεργος μήνας ο Ιούλιος. Από τη μια, στη φάση του ευδαιμονισμού, ταυτίζεται με «τα μπάνια του λαού». Από την άλλη, συνδέεται ιστορικά με πολιτικούς σεισμούς: επαναστάσεις, αποστασίες, ανατροπές καθεστώτων, εισβολές, κατοχές, πραξικοπήματα. Υπάρχει, βλέπετε, ο καιρός του μετεωρολογικού δελτίου και ο καιρός της Ιστορίας. Αυτοί οι δύο δεν ταυτίζονται απαραίτητα».

ειρωνεία. «Εχω αρκετούς έλληνες φίλους. Τους περισσότερους τους θεωρώ σοβαρούς. Τους είδα όλους έντρομους, μεταξύ 6ης Μαΐου και 17ης Ιουνίου, να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους: «Κάντε κάτι! Ερχεται ο Τσίπρας!». Ε, λοιπόν, ο Τσίπρας ήρθε. Είναι ο ουσιαστικός νικητής των δίδυμων εκλογών. Και, ως νικητής, σύμφωνα με τον μεγάλο Ναπολέοντα, καλείται να πληρώσει τον λογαριασμό: να προσγειώσει τη χαρούμενη ασυνειδησία των πασοκογεννημένων (που είναι το μεγαλύτερο ποσοστό της εκλογικής του πελατείας, βλ. λήμμα) σε δυστυχισμένη συνείδηση της πραγματικότητας. Αυτό δεν θα μπορούσε να το κάνει, φέρ’ ειπείν, ο κύριος Βενιζέλος, ο οποίος δίδασκε στο πανεπιστήμιο την εποχή που ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ άρχιζε την πολιτική σταδιοδρομία του καταλαμβάνοντας το λύκειό του».

εκπαίδευση. «Οι δύο αρραγείς πυλώνες του εκπαιδευτικού συστήματος στο διάστημα της Μεταπολίτευσης ήταν οι καταλήψεις και το φροντιστήριο. Παιδιά τους είναι οι ελίτ της εποχής μας. Ολες οι πολιτικές πράξεις τοκίζονται στην τράπεζα της πολιτισμικής διαχρονίας. Η πολιτική του 1990 είναι ο πολιτισμός του 2012».

επιτυχία. «Ο μεταπολιτευτικός μεταμοντερνισμός έβαλε στη θέση του έργου την έννοια της επιτυχίας. Εννοείται, την επιτυχία άνευ έργου. Σε όλα τα επίπεδα της ελληνικής δημόσιας ζωής ξεφύτρωσαν αετοί και καπάτσοι, νομείς ευρωπαϊκών προγραμμάτων, καταχραστές επιδοτήσεων, αναγνωρίσιμοι της συμφοράς, μιζαδόροι, αχυράνθρωποι, λευκαντές μαύρου χρήματος. Ολοι αυτοί δημιούργησαν την «ισχυρή Ελλάδα» του κυρίου Σημίτη ή του «Τι να κάνουμε; Αυτή είναι η Ελλάδα!», πάλι κατά τον κύριο Σημίτη».

πασοκογεννημένοι. «Είναι γνωστή η θέση μου ότι το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν κόμμα. Ηταν η ίδια η χώρα. Οι Ελληνες χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες: αυτούς που ήταν ΠΑΣΟΚ εν γνώσει τους και αυτούς που ήταν ΠΑΣΟΚ εν αγνοία τους. Από αυτήν την άποψη, όταν με ρωτάτε για το μέλλον της χώρας, δεν μπορώ να αγνοήσω ότι το σύνολο του ενεργού πληθυσμού της Ελλάδας αυτήν τη στιγμή δεν έχει εμπειρία ζωής έξω από το ΠΑΣΟΚ. Οσοι θυμούνται ότι υπάρχει μια τέτοια ζωή είναι, χοντρικά, κοντά στα εξήντα και άνω ή κάτω των δέκα. Υπό μία έννοια, οι σημερινοί Ελληνες είναι όλοι πασοκοφτιαγμένοι (δημιουργήματα μιας συγκεκριμένης νοοτροπίας και ενός συστήματος αξιών, είτε με την έννοια της σύμπλευσης είτε με αυτήν της αντίδρασης). Σε αυτούς περιλαμβάνονται υποκατηγορίες, όπως οι πασοκοβολεμένοι και οι πασοκοχορτάτοι. Τούτων δοθέντων, αφήνω εσάς να προβλέψετε τις πιθανές εξελίξεις».

ποδηλάτης. «Διάβασα το περασμένο Σάββατο στη στήλη σας το εγκώμιο για τα ελληνικά βουνά. Συμφωνώ απολύτως ότι αποτελούν μείζονα πόρο του έθνους. Ομως, τι σου είναι, φίλε μου, οι άνθρωποι που προπορεύονται της εποχής τους! Εμαθα ότι, πριν καλά καλά δει το φως της δημοσιότητας το κείμενό σας, εθεάθη σε διάσελο του Σμόλικα να ποδηλατεί με πείσμα και πάθος έλληνας πολιτικός που έμεινε στην ιστορία ως «ο προφήτης του Καστελλόριζου». Ξέρετε, αυτός που, πριν από δύο χρόνια, είχε κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση «Οδύσσειας». Από το Καστελλόριζο στον Σμόλικα – σαν αστραπή! Προφανώς ο βουνίσιος αέρας τού χρειάζεται σαν πηγή έμπνευσης και τόνωσης για τις διαλέξεις που ετοιμάζεται να δώσει, μεταξύ άλλων και στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, με θέμα: «Το παρελθόν της Ελλάδας ως μέλλον της ανθρωπότητας» ή κάτι τέτοιο».