Με την κυβέρνηση Παπαδήμου να διεκπεραιώνει τις απαραίτητες πράξεις απέναντι στην επείγουσα ανάγκη, οι εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ θα προσδιορίσουν τα δημόσια πράγματα σε όλο το επόμενο διάστημα. Διατυπώνω ευθέως τη θέση μου: το ΠΑΣΟΚ πρέπει να αυτοκαταλυθεί. Οχι να αυτοαναδιοργανωθεί, να αυτοκαταλυθεί.

Αυτό σημαίνει ότι ο συναρπαστικός κύκλος της πολιτικής του διαδρομής έχει ερμητικά κλείσει. Καμιά ρωγμή δεν μπορεί να νοηθεί, όσο και αν οι επιθυμίες των πρωταγωνιστών είναι ισχυρές, καμιά ρωγμή που να επιτρέπει την αναζωογόνηση αυτού του πολιτικού χώρου. Η νοσταλγία του ισχυρού ΠΑΣΟΚ με όλες του τις μεταμορφώσεις θα παραμείνει νοσταλγία.

Το ΠΑΣΟΚ, από εκφραστής ευρύτατων κοινωνικών στρωμάτων με όλες τους τις εσωτερικές αντιφάσεις και αντιθέσεις, εξελίχθηκε σε μηχανισμό εξουσίας. Εξουσίας και μόνο. Κάθε όμως κέντρο εξουσίας που προκύπτει και σταθεροποιείται μέσα από παρόμοιες διαδικασίες καταλήγει τελικά να είναι προσανατολισμένο στον εαυτό του. Οδηγός γι’ αυτό είναι η αυτοσυντήρησή του και σ’ αυτό το άγονο και στείρο πεδίο εξαντλείται όλη του η πολιτική ικμάδα.

Ως συνέχεια αυτού – αναπόδραστη – έρχεται να επικαθίσει η κυριαρχία του ενός. Αυτή η κυριαρχία, ως πνεύμα και ως πρακτική εξουσίας, αποστεώνει κάθε πολιτική λειτουργία και αποστερεί το περιεχόμενο από κάθε πολιτική πρωτοβουλία, ακόμη και ως δυνατότητα. «Η παιδαγωγική της διαδοχής» που είδαμε το 2004 σφράγισε και σφραγίζει τελικά ακόμη και σήμερα αυτή τη στιγμή του ορατού τέλους του συγκεκριμένου τύπου εξουσίας.

Ετσι, νομίζω, ο διάλογος που αναπόφευκτα θα αναπτυχθεί και που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη νόημα έχει μόνο αν δημιουργικά προσπεράσει και αφήσει πίσω του αυτό που θα μπορούσαμε σήμερα, τον Δεκέμβρη του 2011, να ονομάσουμε παλαιό πια ΠΑΣΟΚ.

Οι πρωταγωνιστές, οι πρωταγωνιστές του αύριο, δεν μπορούν να απεγκλωβιστούν από το παλαιό πρότυπο. Από αυτό που γνώρισαν, από αυτό που υπηρέτησαν, από αυτό που τους ανέδειξε. Το δέος του παλαιού ΠΑΣΟΚ παραμένει ισχυρό γι’ αυτούς. Οπως σε κάθε περίπτωση πολιτικής δράσης, έτσι κι εδώ, η μόνη πιθανότητα των υποψήφιων πρωταγωνιστών να διαμορφώσουν μια νέα πορεία είναι να κινηθούν απέναντι και εναντίον. Δεν νοείται η πολιτική διαφορετικά.

Στην προσπάθειά του να αυτοτοποθετηθεί ο πρωταγωνιστής, τόσο συμβολικά όσο και πολιτικά, αναπόφευκτα οδηγείται να βρεθεί απέναντι, να θεμελιώσει το άλλο και με αυτό ως αφετηρία και κινητήρια δύναμη να προχωρήσει, συμπορευόμενος με άλλους, σε μια νέα πολιτική δημιουργία.

Ο Λούθηρος αναρτώντας τις 95 Θέσεις του δεν διεκδίκησε τη θέση του Πάπα. Κινήθηκε απέναντι και εναντίον και τις ανήρτησε εκεί που ο ίδιος ιερουργούσε.

Ηταν πράξη αυτονομίας και αυτοπροσδιορισμού. Και πάντως πολιτικής αυτοτέλειας, όπως οφείλει να επιδιώκει κάθε πρωταγωνιστής.

Από το 1974, σήμερα όσο ποτέ, χρειάζεται μια τομή στον πολιτικό χρόνο. Και αυτή η τομή θα χαραχθεί στην ευρύτερη πολιτική οικογένεια που εξέφρασε το ΠΑΣΟΚ. Η τομή αυτή μόνο μέσα από έναν νέο πολιτικό σχηματισμό μπορεί να νοηθεί. Κάθε προσπάθεια εκμετάλλευσης και υποστύλωσης του παλαιού φαντασιακού εξουσίας, που ενσάρκωσε το σύμβολο ΠΑΣΟΚ, αποτελεί έκφραση του φόβου μπροστά στο νέο, της υποταγής στο δέος που φέρει όχι τόσο η σύγκρουση με το παλαιό όσο η ανάληψη της ευθύνης μιας νέας πορείας.

Ας μου επιτραπεί να σημειώσω: Υπάρχουν στιγμές συνέχειας και στιγμές θεμελίωσης. Είμαστε σε φάση θεμελίωσης.

Ο Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας

Τελευταία Νέα