ΛΟΓΩ των δεινών δημοσιονομικών της Ελλάδας και των επιπτώσεών τους στην οικονομική δραστηριότητα εντός χώρας, ο Ελληνας επιχειρηματίας καλείται να πρωτοπορήσει σε νέες αγορές. Συχνά ακούγεται τελευταία η έκφραση “οικονομική εξωστρέφεια”, η οποία, με εξαίρεση τα Βαλκάνια, δεν ακουγόταν από τον ελληνικό επιχειρηματικό κόσμο και το Ελληνικό Δημόσιο τα τελευταία 30 χρόνια. Η εξωστρέφεια και η ιδιωτική επιχειρηματικότητα είναι μονόδρομος για την αποκατάσταση της ελληνικής οικονομικής αξιοπιστίας στο εξωτερικό.

Η εξωστρέφεια αντιπαραβάλλεται με την έως τώρα εσωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή την έλλειψη ενός ευρύτερου επενδυτικού σχήματος με την ενεργοποίηση ξένων εταιρειών στην Ελλάδα, και δη τη δράση ελληνικών επενδυτικών σχημάτων σε αγορές εξωτικές, κοινώς άγνωστες στον έλληνα επιχειρηματία, και κλειστές, με περιορισμένη πρόσβαση όχι μόνο από την πλευρά των ελληνικών εταιρειών.

Τέτοιες πολλά υποσχόμενες αγορές υπάρχουν στη Μέση Ανατολή, την πλέον σημαντική γεωπολιτικά και ενεργειακά περιοχή παγκοσμίως λόγω της αναπτυξιακής πορείας πολλών κρατών της περιοχής τις τελευταίες δύο δεκαετίες.

Ιστορικά η επιτυχημένη ελληνική επιχειρηματικότητα συνδέεται στενά με τη Μέση Ανατολή (ύστερος 19ος αι.). Οπως τότε υπήρχαν οι μεταρρυθμίσεις (τανζιμάτ) του σουλτάνου, σήμερα υπάρχει η ελεύθερη παγκοσμιοποιημένη αγορά. Λόγω της μακραίωνης πολιτιστικής συνύπαρξης Ελλήνων και Μεσανατολιτών, η Ελλάδα χαίρει ιδιαίτερης δημοτικότητας στην περιοχή. Σε αυτή συνέβαλε η μεσανατολική πολιτική του Ανδρέα Παπανδρέου, η οποία έχει αφήσει ισχυρά ερείσματα στην πολιτική και οικονομική ελίτ των μεσανατολικών κρατών.

Θετική κρίνεται η πρόσφατη αναληφθείσα πρωτοβουλία από την ελληνική πολιτεία σε μεσανατολικά κράτη, λ.χ. η επίσκεψη του Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου στον Λίβανο (20/5), συνέχεια σειράς δραστηριοτήτων: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας επισκέφθηκε στο πλαίσιο διεθνούς διάσκεψης για το ενεργειακό μέλλον του κόσμου τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, 18/1. Στις 27/4 επισκέφθηκε τον Κάρολο Παπούλια ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΑΕ σεΐχης Αμπντουλά Μπιν Ζάγιεντ Αλ-Ναχιάν. Στις 20/2 επισκέφθηκαν το Αμπού Ντάμπι η υπουργός Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας Λούκα Κατσέλη, ο υπουργός Επικρατείας Χάρης Παμπούκης και ο Νίκος Παπανδρέου, και συνάντησαν τον πρίγκιπα Μοχάμαντ Μπιν Ζάγιεντ αλ-Ναχιάν και τον σεΐχη Χαμντάν Μπιν Ζάγιεντ Αλ-Ναχιάν. Την προσέλκυση επενδύσεων και την προώθηση του ελληνικού τουρισμού και πολιτισμού ανέλαβε ο υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού Παύλος Γερουλάνος στη Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ (αρχές Μαΐου). Ο πρωθυπουργός του Κατάρ, σεΐχης Χαμάντ μπιν Τζασίμ αλ-Θάνι, επισκέφθηκε την Αθήνα και υπέγραψε διμερή συμφωνία 3,5 δισ. ευρώ για τη δημιουργία μονάδας βιοκαυσίμων, υγροποιημένου αερίου και ηλεκτροπαραγωγής στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας.

Διαχρονική πρόκληση

Οι ανωτέρω αξιόλογες δράσεις πρέπει να συστηματοποιηθούν, να πολλαπλασιασθούν και να επεκταθούν σε περισσότερες αγορές της Μέσης Ανατολής. Ο κλειστός χαρακτήρας μιας μεσανατολικής αγοράς εξαιτίας πολιτικών αιτίων ή άγνοιας των οικονομικών- κοινωνικών δεδομένων ενός κράτους δεν αποθαρρύνει τον έλληνα επιχειρηματία. Αποτελεί τη διαχρονική πρόκληση για ανάπτυξη επιχειρηματικής δράσης.

Η ελληνική επιχειρηματική εξωστρέφεια στη Μέση Ανατολή στηρίζεται στην παροχή τεχνογνωσίας σε τομείς στους οποίους πλεονεκτεί: βιοκαλλιέργειες, επεξεργασία, συντήρηση – τυποποίηση τροφίμων, εντατική- σύγχρονη καλλιέργεια, ιχθυοκαλλιέργειες, αλιεία- συσκευασία αλιευμάτων, εναλλακτικές μορφές ενέργειας (ηλιακή), αντιμετώπιση ξηρασίας, διαχείριση υδάτινων πόρωνυπογείων υδάτων, προμήθεια σύγχρονου γεωργικού εξοπλισμού, προμήθεια εξειδικευμένου εξοπλισμού για την επεξεργασία ζωοτροφών, προμήθεια οργανικών λιπασμάτων και εντομοκτόνων, μεταφορά φυσικού αερίου (LΝG) από ελληνικά πλοία και μακροχρόνιες ναυλώσεις ελληνικών υπερδεξαμενόπλοιων, συνεργασία στα ΜΜΕ, κατασκευή νέων ή επισκευή παλαιών πλοίων σε ελληνικά ναυπηγεία, ταχυδρομικές υπηρεσίες.

Παράλληλα, επενδυτικά σχήματα από τη Μέση Ανατολή στην Ελλάδα είναι μείζονος σημασίας για την ελληνική οικονομία, λ.χ. οι επενδύσεις του Κατάρ στον Αστακό και αλλού έχουν τη δική τους δυναμική και δημιουργούν το κατάλληλο πλαίσιο για την ελληνο-μεσανατολική συνεργασία στην Ελλάδα δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας για Ελληνες και αναπτύσσοντας την τοπική οικονομία.

Επενδυτικά η ελληνική πλευρά χρειάζεται έγκαιρη ενημέρωση και προγραμματισμό. Η ελληνική πολιτεία, σε συνεργασία με εξειδικευμένα ελληνικά κέντρα έρευνας, καλείται να συμβάλει στην ενημέρωση και διασύνδεση των ελλήνων επιχειρηματιών με τις μεσανατολικές αγορές. Ο έλληνας επιχειρηματίας είναι έμπειρος ώστε να κατανοεί το μέγεθος των ευκαιριών που παρουσιάζονται κάθε φορά. Ωστόσο, σε εποχή ραγδαίων εξελίξεων σε περιοχές άγνωστες πολιτιστικά και με άγνωστες πολιτικές δομές, χρειάζεται εξειδικευμένη ενημέρωση επί θεμάτων σχετικών με τη νοοτροπία και δράση των μεσανατολιτών επιχειρηματιών, λ.χ. του άγνωστου στην Ελλάδα τομέα της “ισλαμικής οικονομίας” με τα παράγωγά του και θεμελιώδη χαρακτήρα για την ανάπτυξη επενδύσεων στη Μέση Ανατολή και την Ελλάδα.

Ο Ευάγγελος Βενέτης είναι λέκτορας Ισλαμικών και Μεσανατολικών Σπουδών στο ολλανδικό Πανεπιστήμιο του Λέιντεν, ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Η εξωστρέφεια και η ιδιωτική επιχειρηματικότητα είναι μονόδρομος για την αποκατάσταση της ελληνικής οικονομικής αξιοπιστίας στο εξωτερικό