ΛΥΣΗ ΣΕ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Η Ελλάδα βρίσκεται σε εξαιρετικά δυσχερή θέση. Είναι αντιμέτωπη με μια πρωτοφανή οικονομική κρίση, χωρίς να έχει καταλήξει σε ένα σχήμα συνεννόησης και αλληλεγγύης με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η εκτίναξη των επιτοκίων δανεισμού προκλήθηκε, αρχικά, από τον συνδυασμό τεράστιου δημοσιονομικού ελλείμματος, υψηλού χρέους και μεγάλης κάμψης της ανταγωνιστικότητας, που χαρακτηρίζει σήμερα την ελληνική οικονομία. Οι αδυναμίες διακυβέρνησης της ευρωζώνης, και ιδιαίτερα η απουσία μηχανισμού διάσωσης χωρών που απειλούνται με πτώχευση, ενέτειναν τις ανησυχίες των επενδυτών αυξάνοντας την πίεση στα ελληνικά ομόλογα. Το ελληνικό πρόβλημα παγκοσμιοποιήθηκε και η επίλυσή του έγινε πολύ περισσότερο σύνθετη σε σύγκριση με την περίοδο που παρέμενε σε εθνικά πλαίσια.

Όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, δεν υπάρχει άλλος χρόνος διαβούλευσης. Αν δεν μειωθούν ουσιαστικά τα επιτόκια δανεισμού, η Ελλάδα θα οδηγηθεί τον Μάρτιο είτε σε πτώχευση, είτε σε ταπεινωτική υπαγωγή σε καθεστώς διεθνούς κηδεμονίας. Και στις δύο περιπτώσεις θα αναγκαστεί να εφαρμόσει οδυνηρά μέτρα λιτότητας, τα οποία θα επιδεινώσουν την ύφεση και θα προκαλέσουν μεγάλη αύξηση της ανεργίας και πτώση του βιοτικού επιπέδου.

Εξειδικευμένο πρόγραμμα δράσης

Μετά την εξασφάλιση πολιτικής στήριξης στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής, η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει το ταχύτερο δυνατό στην εξειδίκευση ενός προγράμματος δράσης για την υλοποίηση των δημοσιονομικών στόχων που έχουν τεθεί.

Το πρόγραμμα πρέπει να περιλαμβάνει δράσεις για την περικοπή των δαπανών και την αύξηση των εσόδων, καθώς και για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Στη μείωση του ελλείμματος πρέπει να συμβάλουν κυρίως οι μειώσεις δαπανών. Πρέπει να αναληφθεί συστηματική προσπάθεια για αξιολόγηση, έλεγχο και περικοπές σε όλους τους κωδικούς του προϋπολογισμού και να επιχειρηθούν νομοθετικές και διοικητικές παρεμβάσεις σε θύλακες σπατάλης, όπως το ΕΣΥ και ορισμένες ΔΕΚΟ. Παράλληλα, πρέπει να προσδιοριστεί το περίγραμμα μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος, το οποίο να εξασφαλίζει τη μακροχρόνια βιωσιμότητά του.

Στον τομέα της αναπτυξιακής πολιτικής, πρέπει να κινητοποιηθούν ο δημόσιος τομέας, για ταχύτερη απορρόφηση των κονδυλίων του ΕΣΠΑ, καθώς και ιδιωτικοί επενδυτικοί πόροι.

Ιδιωτικοποιήσεις, άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων, περιορισμός αδειοδοτήσεων και γραφειοκρατίας, κατάργηση περιορισμών στον ανταγωνισμό, θα ενισχύσουν την επιχειρηματικότητα και θα στηρίξουν την οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση.

Δέσμευση για οικονομική βοήθεια

Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με αντάλλαγμα τη δέσμευση για συγκεκριμένες μορφές οικονομικής βοήθειας, αν παραστεί ανάγκη. Η σύναψη αυτής της συμφωνίας έχει κρίσιμη σημασία για την αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού και την πρόσβαση της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές.

Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία σε σύντομο χρονικό διάστημα, η οικονομία θα διατρέξει σοβαρούς κινδύνους. Θα εξακολουθήσει η πίεση στα ελληνικά ομόλογα, θα συνεχίσει να επιδεινώνεται το κλίμα εμπιστοσύνης, με κατάληξη είτε την εκδήλωση της κρίσης είτε την αναγκαστική λήψη μέτρων από το Εurogroup- ερήμην της Ελλάδας.

Η συμφωνία, αντίθετα, εξασφαλίζει σημαντικά οφέλη. Θα αποτρέψει οδυνηρά μέτρα, που δεν ανέχεται η κοινωνία, όπως η κατάργηση του 14ου μισθού. Θα διαφυλάξει την αξιοπρέπεια της χώρας και μέσα από την εμπέδωση κλίματος εμπιστοσύνης, θα ανοίξει τον δρόμο επανόδου σε συνθήκες σταθερότητας και ανάπτυξης.

Αναφέρεται ως εναλλακτική λύση η προσφυγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ). Όμως, μια τέτοια κίνηση θα αντιμετωπιστεί αρνητικά από τους Ευρωπαίους εταίρους μας και θα επιδεινώσει τις ήδη βεβαρημένες σχέσεις μαζί τους, προκαλώντας νέα προβλήματα στην οικονομία αλλά και στη διεθνή θέση της χώρας. Επιπλέον, με το ΔΝΤ δεν υπάρχει περιθώριο διαπραγμάτευσης. Οι όροι του δανείου διάσωσης θα επιβληθούν, και θα είναι αυστηρότεροι και πολύ λιγότερο προσαρμοσμένοι στις συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας. Μονομερής προσφυγή στο ΔΝΤ αποτελεί προβληματική επιλογή.

Πρέπει να επιδιωχθεί ευρωπαϊκή λύση. Χρειάζεται θάρρος, σύνεση και ταχύς βηματισμός. Οι ώρες είναι κρίσιμες.

Ο Γιάννος Παπαντωνίου είναι πρώην υπουργός και πρόεδρος του Κέντρου Ερευνών Προοδευτικής Πολιτικής (www. kepp.gr)

ΡΩΓΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ Η ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΟ ΔΝΤ

Η άποψη που κυριαρχεί πλέον στις Βρυξέλλες είναι ότι για να σωθεί η ευρωζώνη, η Ελλάδα πρέπει εφεξής, μόνη της εδώ και τώρα, να λύσει τα δημοσιονομικά της προβλήματα. Τυχούσα διάσωσή της θα άνοιγε τον ασκό του Αιόλου, με τον ηθικό κίνδυνο της έλλειψης μελλοντικής πειθαρχίας και από άλλες χώρες. Απεναντίας, η «χρεοκοπία» μιας χώρας ή η μείωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της, ενώ δεν αποτελεί πρόβλημα για την ευρωζώνη, βοηθάει και στην τήρηση της πειθαρχίας από τους υπόλοιπους. Όσο πιο βαρύς ο πέλεκυς στη χώρα που αψήφησε στο παρελθόν τη δημοσιονομική πειθαρχία τόσο πιο ξεκάθαρο το μάθημα για τους υπόλοιπους.

Οι Βρυξέλλες θα προσφέρουν χείρα βοηθείας μόνον αν, υπό τον παροξυσμό των αγορών, το κόστος δανεισμού αυξηθεί και σε άλλες, μεγαλύτερες χώρες από την Ελλάδα, αν δηλαδή η κρίση επεκταθεί και αλλού, όπως φάνηκε αμυδρά να γίνεται πριν από λίγες βδομάδες. Στο μεταξύ, η Ελλάδα θα αφεθεί ολομόναχη στην πίεση της αγοράς ώστε να αναγκαστεί να πάρει κυρίως τα μέτρα περιστολής των δαπανών που απαιτούνται.

Η αναβολή της περιγραφής ενός πλαισίου διάσωσης για την Ελλάδα αποτελεί στρατηγική επιλογή της Ε.Ε. Έτσι, δεν αναλαμβάνονται δεσμεύσεις. Συμφωνούν όλοι, υπάρχει ομοφωνία για την αναβολή:

* Συμφωνεί η ΕΚΤ, διότι έτσι διασφαλίζει καλύτερα την ανεξαρτησία της.

* Συμφωνούν οι «σκληροί», διότι έτσι επιβάλλουν την πολυπόθητη πειθαρχία και σταθεροποιούν την ευρωζώνη, όπως περιγράφηκε νωρίτερα.

* Συμφωνεί η Ελλάδα, η οποία αν ζητούσε επισήμως πακέτο διάσωσης, τότε θα εξέπεμπε το σήμα ότι δεν ασχολείται σοβαρά με το δημοσιονομικό της πρόβλημα και έτσι δεν θα μπορούσε να ανακτήσει την απαιτούμενη αξιοπιστία.

* Συμφέρει και τις αγορές, διότι όσο η αβεβαιότητα επίλυσης του ελληνικού προβλήματος διαρκεί τόσο μεγαλύτερη η διακύμανση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων, και τα κέρδη από την κερδοσκοπία.

Περιορίζονται οι επιλογές

Με δεδομένη την ισορροπία συμφερόντων που οδηγεί στην αναβολή του πακέτου διάσωσης, οι επιλογές της Ελλάδας περιορίζονται. Μία επιλογή που συζητείται είναι η χρήση ενός πακέτου από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Ένα τέτοιο πακέτο, πράγματι, θα εκτόνωνε την κρίση. Η εμπειρία των τελευταίων 20 ετών δείχνει ότι όταν οι αγορές επιτεθούν σε χώρα, οι αγορές πάντα κερδίζουν, με μόνη εξαίρεση την περίπτωση που η χώρα διαθέτει τεράστια ποσά συναλλαγματικών διαθεσίμων (βλέπε Χονγκ Κονγκ 1998). Συνεπώς, στήριξη σε χώρα σημαίνει παροχή πακέτου χρημάτων. Οι φραστικές δηλώσεις δεν κάνουν τις αγορές να υποχωρήσουν. Το ΔΝΤ μπορεί να παράσχει ένα τέτοιο πακέτο διαθεσίμων. Όμως, για την Ελλάδα, η προσφυγή στο ΔΝΤ δεν αποτελεί την ενδεδειγμένη πρώτη λύση. Αποτελεί την τελευταία. Πρώτον, η προσφυγή στο ΔΝΤ θα δυσαρεστήσει τους υπόλοιπους Ευρωπαίους κυρίως επειδή θα σηματοδοτήσει ότι η ευρωζώνη δεν έχει διάρκεια χωρίς εξωτερική βοήθεια, ότι το οικοδόμημα της ΟΝΕ καταρρέει. Η προσφυγή της Ελλάδας θα είναι η πρώτη ρωγμή στην ευρωζώνη, που άλλωστε είναι και αυτό ακριβώς που «σκληροί» επιθυμούν αυτήν τη στιγμή να αποφύγουν, αφήνοντας την Ελλάδα μόνη στην πίεση των αγορών. Δεύτερον, η προσφυγή στο ΔΝΤ αποτελεί λύση απελπισίας. Η Ελλάδα θα είναι πλέον έρμαιο του ΔΝΤ, αφού δεν θα έχει τη στήριξη της Ευρώπης. Θα σύρεται εκλιπαρώντας.

Ποσοτικοποίηση των μέτρων

Η λύση είναι η Ελλάδα να επισπεύσει τα μέτρα που έχει ανακοινώσει. Να τα ποσοτικοποιήσει και να πείσει τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ότι επαρκούν για να φέρουν τη μείωση των ελλειμμάτων που τους υποσχέθηκε. Πρέπει και να πειστούν όλοι οι Έλληνες να τα αποδεχτούν. Να καταλάβουν ότι δεν έχουν μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος.

Η πολιτική συγκυρία ευνοεί την απαιτούμενη επικέντρωση στα μεγάλα και βαθιά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας. Έχουμε μια νέα κυβέρνηση με σημαντική πλειοψηφία. Και δύο στους τρεις πολίτες επικροτούν τα περιοριστικά μέτρα που ανακοινώθηκαν. Η ύφεση διαρκείας μπορεί να αποφευχθεί.

Ο Γκίκας Α. Χαρδούβελης είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, οικονομικός σύμβουλος της Εurobank.

● Απόσπασμα από παρουσίαση σε ημερίδα του ΟΠΕΚ, 18/2/2010.

Διαθέτει 750 δισ. δολάρια για δανεισμό χωρών

Νομίζω ότι το ΔΝΤ είναι καλύτερο για την Ελλάδα, για διάφορους λόγους:

1. Διαθέτει 750 δισ. δολάρια σε δανειοδοτικούς πόρους. 2. Οι όροι του, σε ό,τι αφορά τις δαπάνες, θα έδιναν έμφαση περισσότερο σε περικοπές διαρθρωτικού χαρακτήρα (π.χ. αναδιάρθρωση δημοσίων επιχειρήσεων με λειτουργικές ζημιές πάνω από 2 δισ. τον χρόνο) και λιγότερο σε άμεσα μέτρα μείωσης δαπανών όπως η κατάργηση του 14ου μισθού.

3. Σε ό,τι αφορά τα έσοδα, το ΔΝΤ θα ζητούσε περισσότερο μέτρα για συλλογή φόρων και λιγότερο επιβολή νέων φόρων.

Κατά την άποψή μου, η αύξηση των εισοδηματικών κλιμακίων σε 7-8 είναι μια κίνηση σε λάθος κατεύθυνση, καθώς κάνει το φορολογικό σύστημα πιο περίπλοκο και λιγότερο διαφανές. Η Μιράντα Ξαφά είναι πρώην εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ. ● Οι απόψεις της είναι προσωπικές, δεν εκφράζουν το ΔΝΤ.