[ ΤΡΙΤΗ ΑΠΟΨΗ ] Τι σημαίνει 2.000 ευρώ;

Τι συνέβη με το πάγωμα των μισθών στο Δημόσιο; Το ζήτημα βρίσκεται σε εξέλιξη. Μέχρι στιγμής έχουν δοθεί τρεις ερμηνείες, που όλες εξαρτώνται από την απάντηση στο θεμελιώδες ερώτημα «Τι σημαίνει 2.000

ευρώ». Σύμφωνα με την πρώτη ερμηνεία, η κυβέρνηση προσχώρησε στο προεκλογικό πρόγραμμα της Ν.Δ. και ο Πρωθυπουργός αποφάσισε να πράξει όσα ο προκάτοχός του εξήγγειλε, αλλά το εκλογικό σώμα τον έκρινε παντελώς ακατάλληλο να υλοποιήσει. Τότε όμως ακούστηκε από το στόμα του κ. Παπουτσή η φωνή του ΠΑΣΟΚ που υπενθύμισε στον υπουργό Οικονομικών ότι στο επίκεντρο της πολιτικής βρίσκεται ο άνθρωπος. Και ο πρώτος άνθρωπος που έρχεται στον νου ενός εκπροσώπου του ενδότερου ΠΑΣΟΚ είναι ο δημόσιος υπάλληλος.

Η δεύτερη ερμηνεία είναι ότι επρόκειτο για λάθος στη διατύπωση. Το μέτρο εξ αρχής αφορούσε μια σχεδόν ανύπαρκτη κατηγορία δημοσίων υπαλλήλων και είχε ως στόχο να στείλει ένα ανέξοδο μήνυμα στις Βρυξέλλες, όπου κατοικοεδρεύουν κάποιοι τύποι που συνδυάζουν την εμμονή σε παλιομοδίτικες απόψεις για την οικονομία με την έλλειψη νομιμοποίησης από το ελληνικό εκλογικό σώμα. Ωστόσο, αυτή η εθνικά περήφανη ερμηνεία θεωρήθηκε ότι υποτιμά υπερβολικά τη νοημοσύνη των Ευρωπαίων συνομιλητών.

Η τρίτη ερμηνεία, που εξετάζεται αυτή τη στιγμή, είναι ότι το μέτρο εξαγγέλθηκε για να γίνει μια μεγάλη διαβούλευση με επίκεντρο ακριβώς το ερώτημα «Τι σημαίνει 2.000 ευρώ». Καθαρές αποδοχές, δηλαδή, βασικός μισθός και επιδόματα, συν κρατήσεις, δηλαδή εισφορές και φόροι, μπαίνουν σε μια πολυπαραγοντική εξίσωση, που οι τιμές της μεταβάλλονται από υπουργείο σε υπουργείο, από υπηρεσία σε υπηρεσία και, κάποτε, από γραφείο σε γραφείο. Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία, το μέτρο εξαγγέλθηκε για να αποδειχθεί πόσο δύσκολη είναι υπό τις παρούσες συνθήκες η εξαγγελία οποιουδήποτε μέτρου. Πρόκειται για μια συμβολή στην εθνική αυτογνωσία, που είναι απαραίτητη πριν από κάθε σοβαρή αλλαγή.

Το πρόβλημα με αυτή την ερμηνεία είναι ότι υποτιμά ένα κρίσιμο πλήθος πολιτών που δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ψυχοθεραπεία. Αυτοί κατανοούν την οικτρή οικονομική κατάσταση της χώρας και αισθάνονται έτοιμοι να στηρίξουν μέτρα που μπορεί να είναι επώδυνα ακόμα και για τους ίδιους, εφόσον πειστούν για την ύπαρξη ενός σχεδίου ανάκαμψης από το οποίο η χώρα, και συνεπώς και οι ίδιοι, θα ωφεληθούν μέσα σε έναν λογικό, και πάντως ορατό, χρονικό ορίζοντα. Στους πολίτες αυτούς, που ψήφισαν ΠΑΣΟΚ, η δογματική εμμονή στην απαρέγκλιτη εκπλήρωση των «προεκλογικών δεσμεύσεων» αρχίζει να γίνεται ακατανόητη, σε ένα περιβάλλον που έχει εν τω μεταξύ διαφοροποιηθεί: αφενός, η γνώση μας για την τότε κατάσταση έχει κάπως συμπληρωθεί, δείχνοντάς την πολύ χειρότερη. Αφετέρου, η κατάσταση επιδεινώνεται ραγδαία, από αυτή την πολύ χειρότερη αφετηρία.

Ωστόσο, η κυβέρνηση εξακολουθεί να αμφιταλαντεύεται. Η άποψη ότι προέχει η «τόνωση της αγοράς», μέσω της εισοδηματικής πολιτικής και με επιδοματικού χαρακτήρα μέτρα, βρίσκει πολλούς υποστηρικτές. Πράγματι, είναι μια βολική άποψη. Αλλά δεν αντέχει στην κριτική που λαμβάνει υπόψη τρία βασικά μεγέθη της οικονομίας. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα χειροτέρεψαν. Όμως το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών βελτιώθηκε, παραμένοντας βέβαια έντονα αρνητικό. Γιατί; Ασφαλώς όχι επειδή η ελληνική οικονομία βελτίωσε τις επιδόσεις της στην ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα. Το αντίθετο, μάλιστα. Απλώς, οι εισαγωγές κατέρρευσαν σε πολλαπλάσιο βαθμό από τις εξαγωγές. Από τούτο συνάγεται ότι οι ενέσεις στην αγορά, χωρίς άλλη πρόνοια, θα κατευθύνουν ξανά την κατανάλωση στα γνωστά μονοπάτια της. Η ψαλίδα των εξωτερικών συναλλαγών θα άνοιγε και πάλι, αν οι ενισχύσεις δεν ήταν απλώς «συμβολικές». Αλλά η οικονομία δεν είναι μόνο ψυχολογία. Οι εισοδηματικές ενισχύσεις, χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά, μας εγκλωβίζουν σε φαύλο κύκλο.

Βεβαίως, διαρθρωτικές αλλαγές χωρίς ευθεία και ειλικρινή αντιμετώπιση του Ασφαλιστικού δεν νοούνται. Παλαιότερη μελέτη του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ τοποθετούσε το όριο αντοχής του συστήματος στο 2017. Πρόσφατα, οι μελετητές αναθεώρησαν τις προβλέψεις τους: η μελέτη έπεσε έξω κατά τέσσερα χρόνια. Κάντε την αφαίρεση! Και πάλι, οι ίδιοι θεωρούν ότι δεν τίθεται θέμα αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Αρκεί τα συμβαλλόμενα μέρη να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους, με πρώτο το κράτος που χρωστάει καμιά δωδεκαριά δισ. Πού θα τα βρει; Ας πάει να τα δανειστεί.

Με αυτό το πνεύμα, ο διάλογος για το Ασφαλιστικό που αρχίζει σήμερα δεν θα είναι εύκολος. Τουλάχιστον, όμως, η αφετηρία των συνομιλητών θα πρέπει να είναι σαφής. Οι συνδικαλιστές έχουν δίκιο ως προς αυτό: Διάλογος χωρίς ατζέντα δεν έχει νόημα. Η πολιτική ηγεσία καλείται να υπερβεί την αμφιθυμία της. Οι προσκλήσεις σε ομαδική ψυχοθεραπεία είναι συμπαθητικές, αλλά ασφαλώς οι φιλοδοξίες της κυβέρνησης υπερβαίνουν τη δεδομένη συμπάθειά μας γι΄ αυτήν.

ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Οι εισοδηματικές ενισχύσεις, χωρίς διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά, μας εγκλωβίζουν σε φαύλο κύκλο