Αναζήτηση
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος μιλάει για την πρώτη του σκηνοθεσία στην Επίδαυρο, την «Άλκηστη», το πιο παράξενο έργο του Ευριπίδη
Με υψηλά στάνταρ, ο θίασος της «Άλκηστης», παραγωγή Εθνικού Θεάτρου, προετοιμάζει μια παράσταση διαυγή, σ΄ ένα δισυπόστατο έργο. Όπου ο θεός Απόλλων προσφέρει τη δυνατότητα στον βασιλιά Άδμητο, που σύμφωνα με το πεπρωμένο του πρόκειται να πεθάνει, να ανταλλάξει τη ζωή του με κάποιον δικό του, ο οποίος θα πεθάνει στη θέση του. Οι γονείς του αρνούνται. Όχι όμως η σύζυγός του Άλκηστη. Το χάπι έντ, με τον Ηρακλή να την ξαναφέρνει στη ζωή, είναι άραγε μια ανώδυνη λύση;
«Ο Ευριπίδης θέτει φιλοσοφικά μια βασική σύγκρουση. Τι θα γινόταν αν είχες τη δυνατότητα να πεθάνει κάποιος άλλος στη θέση σου; Από την άλλη όμως, αν αφεθείς στον θάνατο δεν υπάρχει λόγος να ζεις. Η Άλκηστη ζητάει δημόσια από τον Άδμητο ένα πράγμα. Να μην υπάρξει στη ζωή του άλλη γυναίκα μετά από εκείνη. Η θυσία της έχει κάτι ναρκισσιστικό. Από σύζυγος του Άδμητου γίνεται ηρωίδα κι ο Άδμητος, σύζυγος της Άλκηστης. Είναι ένα άριστα δομημένο έργο, απίστευτης πρωτοπορίας, με διαρκείς εναλλαγές κωμικού- δραματικού, ενώ παρεμβάλλονται συνεχώς ανατροπές. Δεν φτάνει ποτέ στον σπαραγμό, ούτε στον σαρκασμό. Έχει ένα υπομειδίαμα και μια αρμονία, μέσα στη δυσαρμονία του. Παίχτηκε το 438 π.χ., τη χρονιά που εγκαινιάστηκε ο Παρθενώνας, πριν ξεσπάσει ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Ιστορικά, παρουσιάζεται στην απόλυτη κορύφωση, γιατί μετά αρχίζει η κατρακύλα. Μιλάμε για μια δημοκρατία που ανοίγει τις πόρτες της στους ξένους, τους εντάσσει. Λίγο μετά δεν είναι το ίδιο πια, ούτε για την Αθήνα».
Νεωτεριστής σκηνοθέτης και άνθρωπος χαμηλών τόνων, λειτουργεί στις πρόβες σαν φίλος, δάσκαλος, προπονητής. «Το θέμα είναι να μοιράζεσαι και να νοιάζεσαι», λέει και δουλεύει με την ομάδα των ηθοποιών με την οποία συνεργάζεται από καιρό. «Ευτυχώς που κάναμε πέρυσι τις «Βάκχες». Έτσι τώρα δεν κάνουμε εργασία αναζήτησης αλλά εφαρμογής. Δουλεύουμε πιο αρμονικά, πιο δυναμικά και ισορροπημένα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη μέθοδος. Κάθε φορά την ανακαλύπτουμε από την αρχή. Ασκήσεις που μας πήραν 10 μέρες, στην επόμενη δουλειά τις κάναμε σε λιγότερο χρόνο. Όπως δεν υπάρχουν ασκήσεις κατάλληλες για όλα τα έργα, αλλά δρόμοι που τους δοκιμάζεις ή τους βρίσκεις. Το βέβαιο είναι πως επιστρέφουμε συνέχεια στο κείμενο. Επίσης αυτό που κάνουμε συνέχεια και συνειδητά είναι η αυτοπαρατήρηση. Το αποτέλεσμα είναι ίσως πιο βραδυφλεγές, αλλά υποστηρίζεται πιο σταθερά από τους ίδιους τους ηθοποιούς, χωρίς τον σκηνοθέτη».
Πώς συναντάει ο σύγχρονος μοντερνισμός την αρχαιότητα;
Δεν υπάρχει αναφορά στο αρχαιοπρεπές, οι δομές όμως αντλούν από την αρχαιότητα. Κανόνες και φόρμες που ισχύουν στο αρχαίο δράμα. Οι υποκριτές είναι ένας κόσμος χωριστά. Πάνω στο λογείο. Μυθικά και στυλιζαρισμένα πρόσωπα σε μια εξεζητημένη σχεδόν αναζήτηση του ωραίου και του αθάνατου. Ρούχα με πτυχώσεις, με σύγχρονη εκζήτηση, στο πάνω επίπεδο. Στο κάτω, ο χορός, σύγχρονος στην ορχήστρα, με μια απλότητα. Κάποια στιγμή αυτοί οι δύο χώροι αρχίζουν να επικοινωνούν. Τα σύμβολα αρχίζουν να ζωντανεύουν. Η πρώτη σκηνή της Άλκηστης είναι τραγουδισμένη. Γίνεται ένα μείγμα μεταξύ του ρητορικού λόγου, του έπους και του μέλους, που δεν είναι μόνο του χορού αλλά και του ρόλου.
Εδώ συνυπάρχουν. Δεν αντέχουν τον κατακερματισμό.
Πώς χαρακτηρίζετε την παράσταση;
Φιλική στον θεατή. Δεν θα είναι μεγάλης διάρκειας, δεν θα έχει εντάσεις τέτοιες που δεν του ταιριάζουν. Ο λόγος και το μέλος θα είναι σε αρμονία, χωρίς να υπερκαλύπτει το ένα το άλλο. Δεν θα ήταν η ίδια παράσταση αν προοριζόταν για την Πειραιώς. Όχι με την έννοια της ιερότητας του χώρου, αλλά της εναρμόνισής του στο αρχαίο θέατρο. Έχεις να πάρεις από τη δομή του, τη γλυπτική, την αρχιτεκτονική του, τέτοιας δύναμης που σου προτείνει κάτι.
Είναι ωραίος περιορισμός.
Ένα όριο που μου δίνει ελευθε- ρία.
ΙΝFΟ
«Άλκηστις» του Ευριπίδη στην Επίδαυρο από το Εθνικό Θέατρο στις 17 και 18 Ιουλίου.
Προπώληση από 26 Ιουνίου στο http://www.n-t. gr και στα ταμεία του Ελληνικού Φεστιβάλ 210-3272.000.
«Οι περιορισμοί οργανώνουν την ελευθερία»
«Δεν φρικάρω που σκηνοθετώ στην Επίδαυρο» λέει ο σκηνοθέτης της «Άλκηστης». «Την αντιμετωπίζω ως μοναδικό, εξαιρετικό θέατρο, ένα άψογο αρχιτεκτόνημα, με τη φόρτιση της αρχαίας ιστορίας του, χωρίς τη μυθολογία των παραστάσεων. Επειδή στο θέατρο, καλώς ή κακώς, δεν μένει τίποτα, το αποτέλεσμα είναι να μην ξέρω το ύψος ή το βάθος των παραστάσεων που παίχτηκαν στο παρελθόν, όπως δεν ξέρω κατά πόσο θα άντεχαν αισθητικά σήμερα. Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου είναι ένας ζωντανός χώρος, σε διαρκή εξέλιξη.
Από την άλλη δεν θα διαφωνούσα να κλείσει ως θέατρο και να λειτουργεί ως αρχαίο μουσείο. Το ενδιάμεσο, ημιζώντανο, δεν παίζει».
«Το θέατρο έγινε ρινγκ και για το κοινό»
