Το στοίχημα της πρόβλεψης

Παρά τα σαράντα χρόνια ερευνών, η ακριβής πρόβλεψη των σεισμών παραμένει το μεγάλο στοίχημα των ειδικών σε ολόκληρο τον κόσμο. Γνωστός πλέον και ως Κασσάνδρα της Ιταλίας, ο Τζαμπάολο Τζουλιάνι είναι ο τελευταίος που ισχυρίζεται ότι ανακάλυψε το μυστικό των προβλέψεων. Είχαν προηγηθεί Ιάπωνες, Κινέζοι, Αμερικανοί και Έλληνες- για να διαψευστούν στη συνέχεια, πολλές φορές με τραγικό τρόπο.

Τα μεσάνυχτα της Κυριακής, ο Ιταλός ερευνητής στο Εθνικό Ινστιτούτο Πυρηνικής Ενέργειας του Γκραν Σάσο πήρε την οικογένειά του και έφυγαν από το σπίτι τους, καθώς στον υπολογιστή του τα δεδομένα από τη συγκέντρωση του ραδονίου στην επιφάνεια ήταν ανησυχητικά. Το πρωί εκείνης της ημέρας η μικρή του κόρη συμβούλευε τις φίλες της να μην κοιμηθούν το βράδυ στο σπίτι τους γιατί «ο μπαμπάς λέει πως θα συμβεί κάτι κακό». Τρεις ώρες αργότερα, μια σεισμική δόνηση 6,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ θα ισοπέδωνε τη Λ΄ Άκουιλα και θα τον δικαίωνε. Γιατί δεν το πίστεψε κανένας; Η αιτία είναι οι δύο αποτυχημένες προβλέψεις του, στις 3 και στις 29 Μαρτίου. Στη δεύτερη περίπτωση, τα τοπικά μέσα ενημέρωσης και ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο είχαν πάρει φωτιά, ενώ φορτηγά με μεγάφωνα καλούσαν τον κόσμο να εγκαταλείψει τα σπίτια του για την επικείμενη καταστροφή- που τελικά εμφανίστηκε υπό μορφήν μιας δόνησης 4 Ρίχτερ στην πόλη Σουλμόνα. Τελικά, ο συναγερμός τού στοίχισε μια δίωξη για πρόκληση πανικού.

Κότες και φίδια

Με το ραδόνιο, τα ζώα, τη στάθμη του νερού ή άλλα «πρόδρομα φαινόμενα», πολλοί επιχείρησαν να προβλέψουν με ακρίβεια έναν σεισμό αλλά χωρίς επιτυχία. Στη μακρά αλυσίδα των αποτυχιών καταγράφεται μόνο μία εξαίρεση. Βασισμένοι σε έναν συνδυασμό ενδείξεων από κότες και φίδια, οι Κινέζοι διέταξαν στις 3 Φεβρουάριου 1975 την εκκένωση της επαρχίας Χάιτσενγκ. Την επομένη, η περιοχή χτυπήθηκε από σεισμό 7,3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Οι ζωές που σώθηκαν υπολογίστηκαν σε 150.000. Η επιτυχία ωστόσο αποδείχθηκε πρόσκαιρη. Δεκαέξι μήνες αργότερα, κανένας Κινέζος επιστήμονας δεν μπόρεσε με βάση την ίδια μέθοδο να προβλέψει τον σεισμό που στοίχισε τη ζωή σε 250.000 ανθρώπους. Τη σκυτάλη των προβλέψεων πήραν Αμερικανοί επιστήμονες, ανακοινώνοντας σε επιστημονικές επιθεωρήσεις αρχές της δεκαετίας του ΄80 ότι βρίσκονται ένα βήμα πριν από τη λύση. Ωστόσο, οι σεισμοί που έπληξαν την Καλιφόρνια διέψευσαν τις ελπίδες. Ακολούθησε η κινητοποίηση των Ιαπώνων, οι οποίοι με ένα σύστημα μετρητών ανέλυαν διάφορες ενδείξεις στην ιαπωνική επικράτεια. Τα 7,3 Ρίχτερ που συντάραξαν το Κόμπε το 1995 αφήνοντας 5.000

νεκρούς, έθαψαν στα συντρίμμια και το ιαπωνικό σύστημα πρόβλεψης.

OXI Χρειάζεται βεβαιότητα

Η ΠΡΟΒΛΕΨΗενός σεισμού δεν είναι δυνατή τώρα και δεν πιστεύω ότι θα μπορούμε να κάνουμε ακριβείς προβλέψεις στο άμεσο μέλλον. Για να είναι ακριβής η πρόβλεψη πρέπει να ορίσεις τρία πράγματα: πότε και πού θα σημειωθεί ένας σεισμός και τι μέγεθος θα έχει. Κι όλα αυτά με κάθε λεπτομέρεια. Ένα παράδειγμα: εάν πρέπει να εκκενωθεί μια πόλη 10.000 κατοίκων, χρειάζεται τουλάχιστον να έχουν ειδοποιηθεί οι κάτοικοι και οι Αρχές μία ημέρα πριν. Έπειτα πρέπει να γνωρίζουμε τι είδους ζημιές μπορούμε να περιμένουμε αλλά και σε ποιο χρονικό «τόξο» θα σημειωθεί ο σεισμός. Μια πρόβλεψη χωρίς αυτά τα στοιχεία δεν χρησιμεύει σε τίποτε. Σε τι χρησιμεύει η εκκένωση μιας πόλης, εάν ο σεισμός χτυπήσει σε μιαν άλλη; Επιπλέον, πρέπει να είμαστε βέβαιοι για το πότε θα γίνει ο σεισμός.

Ο Ρίτσαρντ Άλεν είναι αναπληρωτής καθηγητής στο σεισμολογικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ.Η άποψή του δημοσιεύτηκε στην ιταλική εφημερίδα «La Repubblica».

ΝΑΙ Η Γη προειδοποιεί

Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗκαι η αξιοποίηση των πληροφοριών που κρύβουν μέσα τους ορισμένα βασικά πρόδρομα φαινόμενα μπορεί να μας οδηγήσει στη δημιουργία μιας αξιόπιστης μεθόδου πρόβλεψης σεισμών. Υπάρχουν περίπου 100 διαφορετικά πρόδρομα φαινόμενα που εκδηλώνονται με διαφορετική συχνότητα πριν από μεγάλους σεισμούς σε διάφορες περιοχές και η γνώση από τη μελέτη τους θα μας καθιστούσε ικανούς να προβλέπουμε μεγάλα γεγονότα που συμβαίνουν σε απόσταση μερικών δεκάδων χιλιομέτρων.

Τα πρόδρομα φαινόμενα προκαλούνται εξαιτίας των σημαντικών γεωλογικών διαταραχών που συμβαίνουν στον φλοιό της Γης πριν από την εκδήλωση ενός μεγάλου σεισμού. Στη χώρα μας έχουν καταγραφεί τέτοια φαινόμενα όπως η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, η αύξηση του μονοξειδίου, η έκλυση ραδονίου από τους πόρους των πετρωμάτων που διαστέλλονται. Με ειδικούς ανιχνευτές και αισθητήρες μπορούμε να καταγράψουμε αυτά τα δεδομένα και με τη βοήθεια υπολογιστικών μεθόδων να δημιουργήσουμε ένα αξιόπιστο προγνωστικό εργαλείο.

Ο Άκης Τσελέντης είναι καθηγητής Σεισμολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών.