ΤΟ ΑΡΙΣΤΟΤΕΧΝΙΚΟ «ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΧΑΝΝΑ» ΤΟΥ
ΜΠΕΡΝΑΡΝΤ ΣΛΙΝΚ ΔΕΝ ΠΕΡΙΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΟ
ΕΡΩΤΑ ΕΝΟΣ 15ΧΡΟΝΟΥ ΜΕ ΜΙΑ 35ΧΡΟΝΗ, ΑΛΛΑ
ΣΥΝΑΙΡΩΝΤΑΣ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΡΑΜΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ,
ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΤΑ ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΤΗΣ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ
ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΝΟΧΗΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ.
ΙΣΟΠΟΣΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΕΤΑΙ ΚΑΙ Η ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ
ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ, «ΤΑ ΣΦΡΑΓΙΣΜΕΝΑ ΧΕΙΛΗ», ΤΟΥ ΣΤΙΒΕΝ ΝΤΑΛΝΤΡΙ
Μερικές φορές η ανάμνηση κάνει απιστίες στην ευτυχία,κι αυτό συμβαίνει όταν το τέλος υπήρξε οδυνηρό. Γιατί κάτι που υπήρξε ωραίο θρυμματίζεται στην ανασκόπηση, επειδή έκρυβε άσχημες αλήθειες; Για να δώσει χώρο στην αφήγηση, να ανασυστήσει την ιστορία, όχι για να την ξεφορτωθεί, αλλά για να καταδειχθεί πώς οι κύκλοι της ζωής μας είναι τόσο κοντά ο ένας στον άλλον,που στα κατοπινά συναντούμε πάντα τα περασμένα,όχι σαν πεπραγμένα και τελειωμένα αλλά παρόντα και ζωντανά. Στο πεδίο της ζωής, στο πεδίο της Ιστορίας και στις ανεξίτηλες συναρτήσεις τους.

Τούτη θα μπορούσε να είναι μια κατ΄ αρχάς ανάγνωση του μυθιστορήματος του Μπέρναρντ Σλινκ, Διαβάζοντας στη Χάννα, (Εκδ. Κριτική). Με θεματικό πιλότο την ανάγνωση, στην κυριολεξία αλλά και τις πολλαπλές μεταφορές της, ο Γερμανός συγγραφέας στήνει την ημιαυτοβιογραφική ιστορία του- μια ιστορία για τη λεγόμενη «δεύτερη γενιά» όπως θα πει και ο ίδιος, τη γενιά που ακολούθησε τα χρόνια του πολέμου- ποντίζοντας το ένα πόδι στο αφηγηματικό παρόν (διάστικτο από υστερόχρονα σημάδια του δυσοίωνου μέλλοντος) και το άλλο στο ιστορικό (ναζιστικό) παρελθόν. Επιμένοντας ταυτόχρονα στις ακατάλυτες συνάφειες, που γεφυρώνονται με ερωτήματα, τα οποία αν δεν αποδείχθηκαν αναπάντητα στη ροή της Ιστορίας, σίγουρα δεν επιδέχονται μονοσήμαντες απαντήσεις.

Μια κρίση ίκτερου θα φέρει τον δεκαπεντάχρονο Μίχαελ Μπεργκ στο κατώφλι της 36χρονης Χάννας Σμιτς. Όταν μέρες μετά θα την επισκεφτεί για την ευχαριστήσει για τη βοήθειά της, δεν θα μπορεί ν α πάρει τα μάτια από πάνω της- από το σβέρκο και τους ώμους της,από τα στήθη της που τύλιγε παρά έκρυβε η κομπινεζόν, από τον πισινό που έσφιγγε η κομπινεζόν, όσο εκείνη είχε το πέλμα στο γόνατο ή την καρέκλα, από τη γάμπα της- γυμνή και χλομή στην αρχή… O 15χρονος Μίχαελ θα ενδώσει στην ερωτική αποπλάνηση, μια αποπλάνηση που από το ώριμο συγγραφικό εγώ θα περιγραφεί ως πρόσκληση στο εσωτερικό του σώματος,για να λησμονήσεις τον κόσμο. Σε παράλληλη τροχιά με τη γυμνασιακή μάθηση στην κλασική και ευρωπαϊκή φιλολογία, αλλά με συνδετικό κρίκο τα λογοτεχνικά κείμενα, η ερωτική μύηση θα δομήσει τη δική της ιεροτελεστία των συναντήσεων, ανάγνωση,ντους,έρωτας κι έπειτα αγκαλιά στο κρεβάτι, λησμονώντας τον κόσμο των βασικών ερωτήσεων: πώς σε λένε, από πού έρχεσαι, πού πας. Η εξαφάνιση της μυστηριώδους Χάννας θα εξοβελίσει για τον αφηγητή και ήρωα την ανόθευτη ευτυχία αμετάκλητα στο παρελθόν, εμποτίζοντας το αποστερημένο ερωτικά σώμα του με το αίσθημα της ενοχής και την αγωνία της προδοσίας. Ζωή και δράση φυσικά δεν σταματούν, συμπεριλαμβάνοντας επιτυχείς πανεπιστημιακές σπουδές δικαίου, ένα άνετο και υπεροπτικό στυλ ( έναν αποτυχημένη γάμο, μελέτη της ιστορίας του δικαίου και μια ζωή παρατηρητή χωρίς εσωτερική συμμετοχή αργότερα) μέχρι που στο συγχρονικό αφηγηματικό πλαίσιο ο μεταπτυχιακός τότε φοιτητής της Νομικής Μίχαελ θα αντικρύσει στη διεξαγωγή δίκης για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης τη Χάννα, που κατηγορείται ως εγκληματίας πολέμου. Κανονικά έπρεπε να δείχνω με το δάχτυλο τη Χάννα. Αλλά τότε το δάχτυλο θα στρεφόταν σε μένα.Την είχα αγαπήσει… Το να δείχνεις με το δάχτυλο ενόχους- ποιους; Όσους τον καιρό της συλλογικής θηριωδίας και της γενικευμένης εσωτερικής ανοχής, φέρουν ατομικά την ευθύνη των εγκλημάτων;- σε απαλλάσσει από την ντροπή; Αγαπώντας εκείνους που κρίθηκαν, όχι μόνον νομικά αλλά και πολιτικά, ένοχοι, εμπλέκεσαι αναντίρρητα στην ενοχή τους; Και οι γονείς; Πώς ξεκαθαρίζεις μαζί τους το ένοχο φορτίο, δίχως να βουβαθείς από φρίκη και ντροπή; Εκτός κι αν σφραγίσεις τα χείλη, καταπίνοντας καίρια μυστικά, που θα περιόριζαν τις νομικές ευθύνες, όχι όμως και τις ηθικές, κάνοντας αυθαίρετες αντιμεταθέσεις και συμψηφισμούς στο πεδίο της προδοσίας και της ενοχής, ξέροντας πως αν αποσπάσεις το προσωπικό από τη συλλογική ευθύνη, το εποικοδόμημα θα καταρρεύσει.

Βernard Schlink

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΧΑΝΝΑ

ΜΤΦ. ΙΑΚΩΒΟΣ ΚΟΠΕΡΤΙ ΕΚΔ. ΚΡΙΤΙΚΗ, 1998, ΣΕΛ: 205, ΤΙΜΗ: 13,50 ΕΥΡΩ

Τελευταία Νέα