Αγροτικές κομμούνες, τέλος

Οι επαναστάσεις στη σημερινή Κίνα δεν θυμίζουν σε τίποτε τον Μάο, αντίθετα θέλουν τον ξεχάσουν. Η τελευταία από αυτές αφήνει οριστικά στο παρελθόν την κολεκτιβοποίηση και τις κομμούνες της αγροτικής παραγωγής.

Στο εξής, οι αγρότες θα μπορούν να πωλούν ή να νοικιάζουν το δικαίωμα χρήσης της γης τους.

Oι αγροτικές κομμούνες, τη δημιουργία των οποίων εγκαινίασε ο Μάο Τσε Τουνγκ το 1958, άντεξαν περισσότερο από 20 χρόνια. Το 1980 ο Ντενγκ Ξιαοπίνγκ επέτρεψε τη διάλυση των αγροτοβιομηχανικών μονάδων όπου οι αγρότες συμμετείχαν στην παραγωγή ως εργάτες. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η μεταρρύθμιση του τότε γενικού γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος άρχισε από μια παράνομη πρωτοβουλία 18 χωρικών, που απελπισμένοι από την αδυναμία τους να θρέψουν τις οικογένειές τους συμφώνησαν το 1978 να μοιράσουν τη γη που καλλιεργούσαν συλλογικά σε ξεχωριστά αγροτεμάχια για τον καθένα. Η συμφωνία στο φτωχό χωριό Ξιαογιάνγκ της επαρχίας Ανχουέι θα μπορούσε να οδηγήσει τους αγρότες στη φυλακή, την εξορία ή τον θάνατο. Υπέγραψαν όμως με τα δακτυλικά τους αποτυπώματα το συμφωνητικό, ανοίγοντας μια νέα εποχή για την Κίνα. Σύντομα τους ακολούθησαν και άλλοι και για πρώτη φορά από το 1949 μπορούσε κάποιος να επιδιώξει το ατομικό κέρδος.

Σε τέσσερις ημέρες

Για το «πράσινο φως» στην τελευταία αγροτική μεταρρύθμιση στην Κίνα χρειάστηκαν πολύ λιγότερη παρανομία και τέσσερις ημέρες συνεδριάσεων της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος. Με τη λήξη των εργασιών και τη σύμφωνη γνώμη της Ολομέλειας, η Κεντρική Επιτροπή ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα που φιλοδοξεί να αναζωογονήσει την αγροτική παραγωγή, να πετύχει μια ισόρροπη ανάπτυξη από την οποία μέχρι τώρα ωφελούνται κυρίως οι παράκτιες περιοχές και να περιορίσει την αγανάκτηση των αγροτικών πληθυσμών. Το έδαφος για την τελευταία μεταρρύθμιση προετοιμάστηκε με έναν ισχυρό συμβολισμό: την επίσκεψη στις 30 Σεπτεμβρίου του προέδρου Χου Ζιντάο στο Ξιαογιάνγκ, το χωριό των 18 απελπισμένων και θαρραλέων αγροτών. Δύο εβδομάδες μετά την προεδρική επίσκεψη, η Κεντρική Επιτροπή ανακοίνωσε τη νέα μεταρρύθμιση: οι αγρότες θα μπορούν στο εξής να εκμεταλλεύονται τη γη που τους έχει παραχωρηθεί, όχι καλλιεργώντας, αλλά πουλώντας ή νοικιάζοντας το δικαίωμα χρήσης σε τρίτους.

Η αλήθεια είναι ότι το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν έφτασε έως την αναγνώριση της ιδιοκτησίας: οι Κινέζοι αγρότες έχουν το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται γη που τους παραχωρούν οι τοπικές κυβερνήσεις για περίοδο τριάντα χρόνων. Αυτήν την κρατική γη θα μπορούν να νοικιάζουν έναντι ενός μισθώματος, το οποίο «θα μπορούσαν να διαθέσουν για να μεταφερθούν στις πόλεις», όπως δηλώνει στην εφημερίδα «Corriere della Sera» ο καθηγητής Κοινωνιολογίας Ντανγκ Γκουογίνγκ. Αυτός φαίνεται ότι είναι και ο στόχος της κινεζικής κυβέρνησης. Επτακόσια εκατομμύρια αγρότες είναι πολλοί ακόμη και για την Κίνα. Μπορεί σήμερα να ζουν στις πόλεις το 43% των Κινέζων, από 17,9% που ζούσαν το 1978, ο στόχος όμως για το 2050 είναι να έχει μεταφερθεί στα αστικά κέντρα το 70% του πληθυσμού- εκεί όπου κινείται και αναπτύσσεται η σύγχρονη οικονομία.