Αναζήτηση
ΠΡΩΗΝ ΚΑΤΑΔΙΚΟΙ ΚΑΙ ΑΒΟΡΙΓΙΝΕΣ ΠΑΛΕΥΟΥΝ ΜΕΧΡΙΣ
ΕΣΧΑΤΩΝ ΣΤΟ ΜΕΤΑ-ΑΠΟΙΚΙΑΚΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΗΣ
ΚΕΪΤ ΓΚΡΕΝΒΙΛ ΜΕ ΦΟΝΤΟ ΤΗΝ ΑΓΡΙΑ ΦΥΣΗ ΤΟΥ
1800. Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΜΟΣ
ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΑΠΟΔΙΔΟΝΤΑΙ ΕΥΣΤΟΧΑ ΑΝ ΚΑΙ Ο ΟΡΙΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΜΟΝΕΥΕΙ ΣΤΗ ΓΩΝΙΑ.
«Μεταμόρφωσε τον τόπο. Έκοψε δένδρα, ξεφορτώθηκε τους θάμνους, ξερίζωσε τούφες γρασίδι που ήταν αρκετά μεγάλες ώστε φίδια να φωλιάζουν μέσα τους. Κάθε μέρα που περνούσε, λίγη ακόμα πρόοδος γινόταν, άλλο ένα δένδρο κοβόταν, άλλη μια γυάρδα γης καθαριζόταν, φτιαχνόταν λίγος φράχτης ακόμα».
Ποιος διαπράττει τα πιο πάνω; Ένας Άγγλος βαρκάρης στον Τάμεση των αρχών του 19ου αιώνα, ο Γουίλιαμ Θόρνχιλ, με άθλια παιδικά χρόνια, μικροαπατεώνας για να ζήσει την οικογένειά του, καταδικασμένος σε απαγχονισμό για μια απόπειρα κλοπής ξυλείας εις βάρος του αφεντικού του. Του απονέμεται χάρη και μεταφέρεται ως κατάδικος στη νεαρή αποικία της Μεγάλης Βρετανίας, την Αυστραλία. Εκεί χτίζεται μια νέα κοινωνία με πρώτη ύλη εξόριστους και κατάδικους που εποικίζουν σταδιακά την άγνωστη ήπειρο, επιβαλλόμενοι με την τεχνολογική τους ανωτερότητα στους ιθαγενείς, τους επονομασθέντες από τους εποίκους Αβορίγινες – λέξη δανεισμένη από τους παλαιότατους κατοίκους του Λατίου στην Ιταλία- οι οποίοι ζουν στη νεολιθική εποχή, σε μια μορφή κοινωνικής οργάνωσης ημινομαδική και τροφοσυλλεκτική. Οι νέες γεωγραφικές συντεταγμένες, η άγνωστη πανίδα και χλωρίδα, το ανέπαφο της άγριας φύσης και οι τριβές με τον παντελώς μη κατανοητό πολιτισμό των Αβορίγινων θα αποτελούσαν αρχικά σοβαρά εμπόδια για την εγκατάσταση των εποίκων.
Όμως όχι για πολύ. Τα πυροβόλα όπλα, οι εξελιγμένες γεωργικές τεχνικές και η οργάνωση του στρατού της Αυτού Μεγαλειότητας θα νικήσουν εντέλει το αίσθημα εντοπιότητας και τη γνώση του γεωγραφικού χώρου- τα κύρια πλεονεκτήματα των ιθαγενών. Ο ίδιος ο Θόρνχιλ ανακαλύπτει ένα ανεκμετάλλευτο κομμάτι γης κάπου στα ανάντη του «Μυστικού Ποταμιού» και καταφέρνει να εμπορευθεί τους καρπούς της γης, αν και όχι χωρίς σκληρό αγώνα. Η μοναξιά του αγνώστου, οι αντιδράσεις της συζύγου του που ονειρεύεται πάντα την επιστροφή στο Λονδίνο, η πολιτισμική αποξένωση των παιδιών του, κυρίως όμως η ύπαρξη των ιθαγενών που θεωρούν τη γη του ως φυσικό τους υποδοχέαόχι ως ιδιοκτησία οποιουδήποτε- θα πρέπει να υπερνικηθούν. Ο Θόρνχιλ, μαζί με μια ομάδα εποίκων θα εγκληματήσουν προκειμένου να εκριζωθούν οι Αβορίγινες απ΄ τις πατροπαράδοτες γαίες τους.
Το τίμημα
Η σύγκρουση των δύο πολιτισμών αποδίδεται εύστοχα από την Γκρένβιλ, με κατανόηση ωστόσο και για τις δυο μεριές που η Ιστορία έφερε αντιμέτωπες. Οι πρώην κατάδικοι αντιμετωπίζονται με συμπάθεια, μιας και είναι οι κοινωνικές συνθήκες του Λονδίνου της εποχής που τους έκαναν εγκληματίες. Αμόρφωτοι και άξεστοι, θα μετατραπούν σταδιακά σε τζέντλεμεν, όταν ο κρυμμένος πλούτος της άγνωστης ηπείρου θα δώσει τους καρπούς του. Αντιστοίχως, οι Αβορίγινες θα ειδωθούν από τη συγγραφέα με συμπόνια, χωρίς πάντως εύκολους εξωραϊσμούς. Πρόκειται για έναν πολιτισμό πολυδιασπασμένο- περί τις 200 γλώσσες και φυλές ενδημούν στην Αυστραλία-, αθώο και απροετοίμαστο να αντιμετωπίσει τους εισβολείς. Θα αντισταθούν αλλά θα ηττηθούν. Το ίδιο και η φύση. Η συγγραφέας παρακολουθεί βήμα προς βήμα τη μετατροπή του άγριου τοπίου από φυσικό σε ανθρωπογενές- την εκκοσμίκευση της ιερότητάς του. Φύση και πολιτισμός συγκρούονται σε κάθε ενότητα του βιβλίου, με την έκβαση να είναι γνωστή στις μέρες μας. Η αυστραλιανή φύση θα αποδειχθεί ευπαθής, ενίοτε εκδικητική, αν και με περιορισμένες ικανότητες ανάκαμψης. Το ίδιο και οι νεολιθικές κοινωνίες των Αβορίγινων: περιγράφονται αυτάρκεις και απρόθυμοι να κατανοήσουν το εργασιακό ήθος και την έννοια της συσσώρευσης που τους επιβάλλονται σταδιακά, παραμερίζοντας βίαια τον πολιτισμό τους. Πρόοδος και ανάπτυξη δεν έχουν νόημα σ΄ αυτά τα μήκη και πλάτη, μοιάζει να μας ψιθυρίζει η Γκρένβιλ, όχι τουλάχιστον για τους αυτόχθονες. Εντέλει η νέα κοινωνία θα χτισθεί σταδιακά σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα, η αυστραλιανή οικονομία θα γίνει μια απ΄ τις πλέον ευημερούσες του πλανήτη, αλλά με υψηλότατο οικολογικό και κοινωνικό κόστος.
Κate Grenville
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΠΟΤΑΜΙ
ΜΤΦ. ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ, ΕΚΔ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2008, ΣΕΛ. 372,
ΤΙΜΗ: 21 ΕΥΡΩ
