ΑΙΧΜΕΣ Γερμανική αυτονομία

Το γερμανικό μοντέλο είχε παρεισφρήσει, αθέατο και ανήκουστο, στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ. Ανασύρθηκε μετεκλογικά, τώρα που το ΠΑΣΟΚ βρήκε τον νέο του προορισμό στη μάχη για την «αυτονομία της πολιτικής». Κατά ειρωνικό τρόπο, προτείνεται πλέον στον πολιτικό αντίπαλο και όχι στο εκλογικό σώμα. Όμως, πέρα από τις συγκυρίες, το ζήτημα έχει ουσία. Διαδικαστικά, θα μπορούσε να ρυθμιστεί «αυτόνομα», δηλαδή ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο.

Το εκλογικό σύστημα για το οποίο ομονοεί η ελάσσων Ν.Δ. με το μείζον ΠΑΣΟΚ δεν απαιτεί αναθεώρηση του Συντάγματος. Επίσης, δεν εξαρτάται από τη διοικητική αναδιάρθρωση της χώρας. Ωστόσο, με δεδομένη τη μερική ταύτιση εκλογικών περιφερειών και διοικητικών μονάδων στην οποία βασίζονταν όλα τα εκλογικά συστήματα της μεταπολίτευσης, ο συνδυασμός των δύο μεταρρυθμίσεων συνιστά μια πραγματική ευκαιρία: οι μείζονες εκλογικές περιφέρειες (όπου θα ισχύει η λίστα) να ταυτίζονται με τις ισχυρές διοικητικές περιφέρειες με αιρετή διοίκηση. Για τις μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες να λαμβάνεται ως βάση η διάρθρωση της πρωτοβάθμιας αυτοδιοίκησης (χωρίς, φυσικά, σχέση ένα προς ένα: μεγάλοι δήμοι θα χωρίζονται σε περισσότερες μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες.

Μικροί καποδιστριακοί δήμοι θα συναποτελούν μία μονοεδρική).

Το σύστημα έχει προφανή οφέλη για την εξυγίανση του πολιτικού συστήματος. Έχει και το δυνητικό μειονέκτημα που επισημαίνει ο Βαγγέλης Βενιζέλος, ο αρχηγός του κόμματος να μπορεί να επιλέγει το σύνολο των βουλευτών του. Πράγματι, η εσωκομματική δημοκρατία είναι ζητούμενη όσο ποτέ στα ελληνικά κόμματα εξουσίας. Όμως, το επιχείρημα ότι η κατοχύρωσή της πρέπει να προηγηθεί της μεταβολής του πολιτικού συστήματος δεν είναι πολύ πειστικό.

Το αίτημα αυτής της μεταβολής αναπτύσσει τη δυναμική του στην κοινωνία. Ο Γιώργος Παπανδρέου έχει στα χέρια του ένα καλό χαρτί. Και γίνεται εμφανής η πρόθεσή του να προσπαθήσει να νικήσει τον Καραμανλή μετασκευάζοντας τα όπλα με τα οποία κέρδισε τον Βενιζέλο. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτό που ξεκίνησε σαν μια απίθανη θεωρία συνωμοσίας θα μπορούσε, στρεφόμενο ενάντια στο σύστημα εξουσίας, να μεταλλαγεί σε πρόταγμα στο οποίο θα συγκλίνουν τα ετερόκλητα ακροατήρια του ΠΑΣΟΚ που καταγράφηκαν την 11η Νοεμβρίου. Από την άποψη αυτή, συνιστά μια καλή αφετηρία για τον Γιώργο Παπανδρέου, αν και προφανώς δεν αρκεί για να κερδηθούν οι επόμενες εκλογές.