Φιλίες και άλλα ηχηρά παρόμοια


Δεν μπορεί να γνωρίζει κανείς τι ακριβώς εννοούσαν οι άνθρωποι παλαιότερα όταν ανέφεραν τη λέξη «φιλία» (η λογοτεχνία μάς βοηθά να καταλάβουμε πως λογαριαζόταν ως κάτι πολύτιμο), την τελευταία ωστόσο εικοσαετία έχει δημιουργηθεί ένα ιδιότυπο, αν όχι τίποτε άλλο, «καθεστώς»: να θεωρείται ως φιλία δύο ανθρώπων το γεγονός ότι αλληλοενημερώνονται για τα προβλήματα και τις περιπέτειές τους. Να λογαριάζεται φίλος και «συντρέχτης» όποιος λέει πέντε παρηγορητικά λόγια σε κάποιον, ενώ την επόμενη στιγμή, σαν να μην ξεστόμισε τίποτα σχετικό, να οργανώνει για τον χρόνο που υποσχόταν να τον προσφέρει στον φίλο που παρηγορούσε την πιο απίθανη διασκέδαση. Να συνειδητοποιούν τους εαυτούς τους ως φίλους άνθρωποι που επειδή αποκαλύπτονται μεταξύ τους με πολύ βαθιά τους μυστικά, σε ώρες αιθρίας, την κρίσιμη του ενός ώρα ο άλλος να μην ακυρώνει μια ανώδυνη συνάντηση προκειμένου να του συμπαρασταθεί. Να συμβαίνει να ξενυχτάει κάποιος δίπλα σ΄ έναν ασθενή και ο φίλος που ολοφυρόταν, ενώ ενημερωνόταν για τα καθέκαστα της περιπέτειάς του, να διασκεδάζει τις ίδιες ακριβώς ώρες στην ταβέρνα. Να αρνείται κανείς να κάνει, ή να ψεύδεται ότι το έκανε, ένα απλό τηλεφώνημα, και την ίδια στιγμή να υπόσχεται στον φίλο που το χρειάζεται ότι για χάρη του μπορεί να μετακινήσει ακόμα και βουνά. Έχει συμβεί να υπόσχεται κάποιος σε φίλο του ότι θα είναι πάντα κοντά του και να μην πηγαίνει στην κηδεία του για να μη διακόψει τη μεσημεριανή του «σιέστα». Χωρίς να λογαριάσουμε εκείνους που για να μη θίξουν νεοδημιουργημένες φιλίες, ή για να μην εκτεθούν , θα αποσιωπήσουν σχέσεις τους συγκλονιστικές με ανθρώπους που όταν τους χρειάζονταν έκαναν τα «στραβά μάτια» για το ότι δεν ήταν «αμέμπτου» ηθικής. Κανείς πια δεν αισθάνεται ότι βοηθάει τον άλλον, τον φίλο του, έστω και αν δεν γίνεται να είναι παρών στη δοκιμασία του, με την περίσκεψη, με το να στερηθεί κάτι. Όλοι αντιλαμβάνονται τη βοήθεια ως κάτι χειροπιαστό που, αν δεν μπορούν να το προσφέρουν, τους επιτρέπεται αντί να υποφέρουν να διασκεδάζουν. Δεν αντιλαμβάνονται όμως ότι το χειροπιαστό, όσο πολύτιμο κι αν είναι, καθώς ελέγχεται ως ανταλλάξιμο και εξαργυρώσιμο δεν είναι η αψευδέστερη απόδειξη της φιλίας. Όταν δεν μπορείς να προσφέρεις οτιδήποτε σε κάποιον που υποφέρει, ενώ ισχυρίζεσαι πως είναι φίλος σου, θα ήταν μια ταύτιση μαζί του να μεταβάλλεις τον χρόνο σου- όσο τούτο είναι δυνατόν- σ΄ έναν χρόνο όμοιο με τον δικό του. Γιατί την πραγματική φιλία τη δημιουργεί μια κοινότητα χρόνου διαρκής και ανεξαγόραστη. Η έλλειψη αυτού του χρόνου έχει δημιουργήσει τις άναυδες μάζες των τηλεθεατών που αντιλαμβάνονται ως σχέση τους με την ανθρωπότητα αυτές μεν να οργανώνονται, να διασκεδάζουν, να ταξιδεύουν , ενώ δισεκατομμύρια άλλοι δυστυχούν ή πεθαίνουν. Αυτή η παραδοχή του κάθετα διαφορετικού μας χρόνου με τους άλλους αντανακλάται σε μια προσωπική μας σχέση, όταν ο ένας φίλος υποφέρει, ενώ ο άλλος δεν έχει να του πει παρά μόνο λέξεις.

Η ζωή τελικά είναι πάνσοφη. Όποιος συνειδητοποιεί τον εαυτό του ως ατομικότητα και όχι ως «μέρος» μιας ολότητας είναι διαρκώς εκτεθειμένος στην αρρώστια. Είδατε ποτέ κανέναν που να ενδιαφέρεται πραγματικά για τους άλλους, επαναστάτη ή καθημερινό άνθρωπο, που να έχει προσβληθεί ή να κινδυνεύει να προσβληθεί από κατάθλιψη;

O Θανάσης Θ. Νιάρχος είναι ποιητής, συνεκδότης του περιοδικού «Η Λέξη».