Aγάπη μου, Nεάντερταλ!

Οι επιστήμονες δεν έφθασαν στο ουσιώδες ερώτημα, παρά μόνο αφού είχαν ήδη

περάσει τέσσερις ώρες στο διήμερο συνέδριο που έγινε πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο

της Νέας Υόρκης για τον άνθρωπο του Νεάντερταλ.

Όλοι σχεδόν είχαν καταλήξει ότι ο Νεάντερταλ, που σήμερα πια έχει εκλείψει,

ήταν κάτι διαφορετικό από την εξέλιξη του σύγχρονου ανθρώπου, ένα διαφορετικό

είδος. Οι Νεάντερταλ ήταν αρχαϊκά μέλη της ανθρώπινης κοινωνίας, ρωμαλέοι, με

παχιά φρύδια και προτεταμένο πρόσωπο, που έζησαν στην Ευρώπη και τη Δυτική

Ασία πριν από τουλάχιστον 250.000 χρόνια, ώσπου να εξαφανιστούν στο «αρχείο»

των απολιθωμάτων, πριν από περίπου 28.000 χρόνια.

Οι Νεάντερταλ ίσως να συνάντησαν τον πρώτο σύγχρονο Homo sapiens πριν από

περίπου 100.000 χρόνια στη σημερινό Ισραήλ. Αυτά τα δύο είδη ανθρώπων είναι

σχεδόν βέβαιο ότι ήρθαν σε επαφή στην Ευρώπη τους τελευταίους αιώνες πριν ο

ελαττούμενος πληθυσμός των Νεάντερταλ αντικατασταθεί για πάντα από τους

σύγχρονους ανθρώπους.

«Το έκαναν;»

Ανεβαίνοντας με τη σειρά του στο βήμα, ο δόκτωρ Τζέιμς Άχερν, παλαιοντολόγος

στο Πανεπιστήμιο του Ουαϊόμινγκ, είπε: «Οι Νεάντερταλ ήταν διαφορετικοί. Ο

βαθμός της διαφοράς είναι σχετικά μεγάλος, όμως αυτό δεν είναι το

σημαντικότερο ζήτημα». Τότε ποιο είναι; «Το αν οι Νεάντερταλ και οι σύγχρονοι

άνθρωποι το έκαναν μεταξύ τους», συνέχισε ο δόκτωρ Άχερν.

Νάτο λοιπόν, διατυπωμένο απερίφραστα, το μεγάλο ερώτημα που μας απασχολεί από

τότε που τα πρώτα απολιθώματα από αυτούς τους ανθρώπους ανακαλύφθηκαν στην

κοιλάδα Νιάντερ, στη Γερμανία, το 1856. Θα μπορούσαν δύο είδη ανθρώπων με τόσο

διαφορετική καταγωγή και τόσο διαφορετικό οικογενειακό δένδρο να έχουν έλθει

σε επιμιξία; Υπάρχουν άραγε κάποια στοιχεία που να δείχνουν ότι οι σημερινοί

Ευρωπαίοι κουβαλούν μέσα τους μερικά γονίδια των Νεάντερταλ;

Στο συμπόσιο των επιστημόνων, το ζήτημα ανέδειξε την αβεβαιότητα που υπάρχει

σχετικά με τον ορισμό των ειδών. Στον παραδοσιακό της ορισμό, η έννοια του

είδους σημαίνει ότι, σε μία ομάδα, τα μέλη της που διασταυρώνονται είναι

αναπαραγωγικώς απομονωμένα από τα μέλη άλλων ομάδων. Ο υβριδισμός των ειδών

είναι σπάνιος στα θηλαστικά.

Ίσως κουβαλάμε μερικά γονίδιά τους

ΑΣ ΕΠΙΣΤΡΕΨΟΥΜΕ όμως στο συμπόσιο. Θα μπορούσε άραγε ο Νεάντερταλ να

ήταν, από εξελικτική και ανατομική άποψη, ένα διακριτό είδος από τον Homo

sapiens, αλλά όχι αυστηρά απομονωμένο από βιολογική άποψη; Θα μπορούσαν τα δύο

είδη να έμοιαζαν αρκετά ώστε να ζευγαρώνουν και να παράγουν γόνιμους

απογόνους; Οι επιστήμονες δεν τα κατάφεραν να λύσουν μέσα σε δύο ημέρες το

θέμα. Όμως το πιο καίριο ερώτημα το έθεσε ο δόκτωρ Άχερν: Πόσο μεγάλη μπορεί

να είναι η διαφορά μεταξύ δύο ειδών που διασταυρώνονται και παράγουν γόνιμους

απογόνους;

Ο δόκτωρ Κρις Στρίνγκερ, παλαιοντολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του

Λονδίνου, παρατήρησε ότι υπάρχουν μερικά είδη που, μολονότι φαίνονται λιγότερο

συγγενή μεταξύ τους από ό,τι ο σύγχρονος άνθρωπος και ο Νεάντερταλ, μπορούν

και διασταυρώνονται παράγοντας υβρίδια. Στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, ο

δόκτωρ Έρικ Τρίνκαους, ειδικός στον άνθρωπο του Νεάντερταλ, υποστηρίζει ότι ο

ηλικίας 24.500 ετών σκελετός αγοριού που βρέθηκε στην Πορτογαλία πιθανότατα

είναι υβρίδιο Νεάντερταλ με Homo sapiens. Στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ της

Λειψίας, μολονότι οι έρευνες DNA σε απολιθώματα Νεάντερταλ και σύγχρονων

ανθρώπων δεν απέφεραν ενδείξεις ότι υπήρξε διασταύρωση μεταξύ των δύο ειδών, ο

δόκτωρ Μαρκ Στόνεκινγκ λέει ότι «αυτό δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να υπήρξε

κάποια γενετική συμβολή» των Νεάντερταλ στους προγόνους των Ευρωπαίων.

Επιμέλεια: Ρούσσος Βρανάς