Μέσα στον πολιτικό πυρετό των ημερών, η ενέργεια του Πρωθυπουργού να αρκεστεί

στην οκταετή διακυβέρνηση της χώρας και οικειοθελώς να αποχωρήσει είναι, χωρίς

υπερβολή, μια έμπρακτη αναγωγή σε αρχαιοελληνικά πρότυπα, άγνωστα στον νεώτερο

εθνικό μας βίο, είναι στάση ζωής που έμμεσα αναγνωρίζεται (ή απορρίπτεται λόγω

μικροψυχίας) και από πολιτικούς του αντιπάλους.

Ο Ευάγγελος Παπανούτσος είχε πει ότι «όσο προχωρεί ο άνθρωπος στην ηλικία και

αποκτά μεγαλύτερη πείρα της ζωής τόσο τείνει να παραδεχθεί (άλλο θέμα, αν

τελικά το καταφέρνει) ότι πρέπει να περιορίζει τις αξιώσεις του και να μην

περιμένει από τούτο τον κόσμο περισσότερα από όσα είναι δυνατόν να του

παραχωρηθούν».

Τα παραπάνω, βέβαια, δεν σημαίνουν ότι ο άνθρωπος δεν πρέπει να καταβάλλει

φιλότιμες προσπάθειες για να βελτιώσει τη ζωή του και της κοινωνίας.

Αντιθέτως, υποδηλώνει ότι ο λεγόμενος «πυρετός προς τα επάνω», προς τη

μεγαλύτερη ή διαρκή ανάδειξη, η άκρατη φιλοδοξία, η αλαζονεία του πλούτου και

της εξουσίας, η δόξα και η διαρκής επικαιρότητα στην πολιτική, η ιαχή τής

δύναμης δημιουργούν αφάνταστη ψυχική φθορά. Και αυτό συμβαίνει, γιατί οι

παθιασμένοι για αέναη «επιτυχία» θα βρεθούν στην ανάγκη, όπως οι

«δεινόσαυροι», «βαρόνοι», αποτυχόντες δήμαρχοι, να φθάσουν στον σκοπό τους με

όλα τα μέσα, θεμιτά ή αθέμιτα, χωρίς ηθικούς φραγμούς, οδηγούμενοι στην

αρχαιοελληνική «ύβριν», που τόσα δεινά φέρνει στους παραβάτες της.

O υπερβαίνων «το μέτρο» δεν γνωρίζει την πραγματική ευτυχία, έστω και αν

φαινομενικά δείχνει το αντίθετο, γιατί όσοι το ξεπέρασαν οδηγήθηκαν τελικά στη

συμφορά και την περιφρόνηση της Ιστορίας.

Ο πολύπειρος Αλεξανδρινός ποιητής Καβάφης γράφει στο ποίημά του «Μάρτιαι

Ειδοί», όχι μόνο για τους άρχοντες αλλά και τον καθημερινό άνθρωπο:

«Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή!

Και τες φιλοδοξίες σου να υπερνικήσεις

αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις

να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις,

τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι».

Απευθυνόμενος, μάλιστα, στον όποιο εξουσιαστή:

«Κι όταν θα φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια·

έτσι περιωνύμου ανθρώπου σχήμα όταν λάβεις»

συστήνει να αποφεύγει τη θριαμβολογία, τη διαρκή παρουσία στην κορυφή, την

έμμονη αγωνία για το ανέβασμα:

«μη λείψεις τους διαφόρους που χαιρετούν και

προσκυνούν να τους παραμερίσεις».

Γιατί, αποφεύγεται έτσι από τον κάθε «Καίσαρα» της πολιτικής, του πλούτου, της

υπαλληλικής εξουσίας να δουν τους εαυτούς των να γκρεμίζονται από την υψηλή

θέση που τους οδήγησαν οι ικανότητές τους ή η τύχη, να εκτοπίζονται στο

περιθώριο από τα γερατειά, την πολιτική νεωτερικότητα, την οικονομική

συντριβή, χάνοντας, με τον τρόπο αυτό, την αυτοεκτίμηση, την ευτυχία και ιδίως

την ψυχική ευδαιμονία τους. Γιατί «πάντα πληγώνεται βαρύτερα εκείνος που

πέφτει από ψηλά», όχι γιατί έχασε αγωνιζόμενος, αλλά γιατί δεν εφάρμοσε το

μέτρο τού αυτοσεβασμού, την καβαφική προτροπή: «τες φιλοδοξίες σου να

υπερνικήσεις… όταν φθάσεις στην ακμή σου, Καίσαρ πια».

Ο Αντώνης Σανουδάκης είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης – συγγραφέας.