AΦIEPΩMA Mικρασιατική καταστροφή H ευκαιρία που χάθηκε

H κατάληψη της Κωνσταντινούπολης κατά τους στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες,

σύγχρονους και μεταγενέστερους, ήταν και εφικτή και εύκολη. Οι ελληνικές

δυνάμεις στην Ανατολική Θράκη, μετά μάλιστα την ενίσχυσή τους με στρατεύματα

μετακινηθέντα από τη Μικρά Ασία, δεν θα αντιμετώπιζαν ουδεμία ισχυρή αντίσταση

στην Κωνσταντινούπολη, όπου οι δυνάμεις των Συμμάχων ήσαν ολιγάριθμες.

Το σχέδιο μελετήθηκε σε ευρεία κυβερνητική σύσκεψη, που πραγματοποιήθηκε στην

Αθήνα (Κερατσίνι) επί του θωρηκτού «Αβέρωφ» με τη συμμετοχή του Χατζηανέστη

και του Επιτελείου της Στρατιάς της Μικράς Ασίας.

Το περίεργο είναι ότι ενώ η κυβέρνηση στην Αθήνα θεωρούσε το σχέδιο για την

κατάληψη της Κωνσταντινούπολης ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής της και

γνώριζε την εχθρική θέση των Γάλλων, έθετε ως προϋπόθεση εφαρμογής του την

έγκριση των Συμμάχων.

Έχει υποστηριχθεί ότι όποιος επιθυμεί να εκβιάσει καταστάσεις με την εφαρμογή

τολμηρού σχεδίου, μία και μόνη πιθανότητα επιτυχίας έχει: τη

δημιουργία τετελεσμένων.

Αυτό αναγνωρίζεται, έστω και μεταγενέστερα, και από τον Ουίνστον

Τσώρτσιλ, ο οποίος παραδέχεται ότι «με την προσωρινή ελληνική κατοχή

της Κωνσταντινούπολης θα ήταν κατ’ εξοχήν δυνατή η απαγκίστρωση των ελληνικών

δυνάμεων από τη Μικρά Ασία και στη συνέχεια η έντιμη, ανώδυνη εξέλιξη

των πραγμάτων».

H αναποφασιστικότητα, ο δισταγμός και η ατολμία των αντιβενιζελικών

κυβερνήσεων (Νοέμβριος 1920 – Αύγουστος 1922), έφερε την Τραγωδία. Ενώ

οι μετανοεμβριανοί κυβερνήτες προσπάθησαν να εφαρμόσουν την πολιτική του

Βενιζέλου χωρίς τον Βενιζέλο, δεν τόλμησαν να επιδείξουν την πυγμή του

Μεγάλου Κρητικού, όταν πριν από τις μοιραίες εκλογές του Νοεμβρίου του 1920

είχε θέσει το ζήτημα της συμμαχικής βοήθειας προς την Ελλάδα: Ή μας

υποστηρίζετε ή αποχωρούμε από τη Μικρά Ασία. Διατηρούμε τη Θράκη

(Δυτική και Ανατολική) και οργανώνουμε δυνάμεις για την αυτονομία της

Σμύρνης.

Πηγές

Ι. Πηγές ως προς τις μαρτυρίες:

1. H Έξοδος, Τόμ. A’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών

παραλίων της Μικρασίας. Πρόλογος: Γ. Τενεκίδης. Εισαγωγή, επιλογή

κειμένων, επιμέλεια: Φ.Δ. Αποστολόπουλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών,

1980.

2. H Έξοδος, Τόμ. B’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες της

Κεντρικής και Νότιας Μικρασίας. Εισαγωγή – εποπτεία: Πασχάλης M.

Κιτρομηλίδης. Επιμέλεια: Γιάννης Μουρέλος, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1982.

3. H Έξοδος, Τόμ. Γ’ και Δ’: Μαρτυρίες από τις επαρχίες του

Παράλιου και Μεσογειακού Πόντου, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών.

(Υπό έκδοση)

II. Πηγές ως προς τις φωτογραφίες:

1. Φωτογραφικό Αρχείο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών.

2. [OCTAVE MERLIER]

Ο τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας. Το έργο του Κέντρου

Μικρασιατικών Σπουδών, 1930 – 1973, Αθήνα, Κέντρο Μικρασιατικών

Σπουδών, 1974.

3. Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Εξήντα πέντε χρόνια

επιστημονικής προσφοράς. Αποτίμηση και Προοπτική. Πρόλογος –

επιμέλεια: Πασχάλης M. Κιτρομηλίδης, Αθήνα, Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών, 1996.

4. Υπουργείο Πολιτισμού / Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού – Κέντρο

Μικρασιατικών Σπουδών – Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος, Ο

τελευταίος Ελληνισμός της Μικράς Ασίας [Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, 2

Δεκεμβρίου 2002 – 18 Απριλίου 2003], Αθήνα, 2002.