Αναζήτηση
Ανέκαθεν ο όρος «όπλα μαζικής καταστροφής» αναφερόταν μόνο στα πυρηνικά όπλα,
τα οποία όταν εκρήγνυνται εκλύουν ένα εκατομμύριο φορές περισσότερη ενέργεια
από συμβατικές εκρηκτικές ύλες του ίδιου βάρους. Εμπρηστικά όπλα,
παραδείγματος χάριν, που κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο επέφεραν μαζικές
καταστροφές σε πόλεις όπως το Τόκιο, τη Δρέσδη ή το Αμβούργο δεν θεωρούνται
όπλα μαζικής καταστροφής, διότι η ερήμωση που προξένησαν απαίτησε πολύ μεγάλο
αριθμό εμπρηστικών βομβών, αντίθετα με την περίπτωση της Χιροσίμας και του
Ναγκασάκι όπου ένα και μοναδικό πυρηνικό όπλο σε κάθε μία κατέστρεψε την πόλη
τελείως.
Πιο πρόσφατα όμως και ιδίως στην περίπτωση του Ιράκ ο όρος «όπλα μαζικής
καταστροφής» έχει διευρυνθεί για να περιλάβει χημικά και βιολογικά όπλα
επιπλέον των πυρηνικών. Αυτή είναι αναμφισβήτητα παραπλανητική χρήση του όρου,
γιατί τα τρία αυτά οπλικά συστήματα έχουν βασικές διαφορές ως προς τη διάρκεια
και έκταση της φονικότητάς τους στον χρόνο και τον χώρο, ως προς τη δυνατότητα
ή όχι προστασίας από τα θανατηφόρα αποτελέσματά τους, ακόμα και ως προς τις
τακτικές, στρατηγικές ή τρομοκρατικές χρήσεις τους.
Στο πεδίο της μάχης βιολογικά όπλα είναι όχι μόνον άχρηστα γιατί το χρονικό
διάστημα για να επιφέρουν αποτέλεσμα είναι μεγάλο (ημέρες ή εβδομάδες), αλλά
και επικίνδυνα γιατί μπορεί να μολύνουν φίλια στρατεύματα ή και να τα
εμποδίσουν να καταλάβουν έδαφος που ο αντίπαλος μπορεί να έχει εγκαταλείψει
ύστερα από μια επίθεση εναντίον του με βιολογικά όπλα.
Αρχίζοντας με τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο χημικά όπλα έχουν χρησιμοποιηθεί σε
πεδία μάχης, αλλά είναι αναποτελεσματικά εναντίον προφυλαγμένων μαχητών και
έχουν φονικά αποτελέσματα περιορισμένα σε χώρο και χρόνο, δεδομένου ότι
διασκορπίζονται γρήγορα ιδίως όταν φυσάει άνεμος.
Τα πυρηνικά όπλα έχουν ακαριαία φονικά αποτελέσματα εναντίον στρατευμάτων και
οπλικών συστημάτων που δεν μπορούν να προστατευτούν από την υψηλή θερμοκρασία,
πίεση, ηλεκτρομαγνητικό παλμό και άμεση ραδιενέργεια που μια πυρηνική έκρηξη
προκαλεί. Ένα πυρηνικό εκρηκτικό εκλύει την καταστροφική του ενέργεια σε
χιλιοστά του δευτερολέπτου, τα αποτελέσματά του δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν
και η έκταση των καταστρεπτικών αποτελεσμάτων του είναι πολλές τάξεις μεγέθους
μεγαλύτερη απ’ αυτήν ενός συμβατικού όπλου.
Χρησιμοποιούμενα εναντίον αστικών πληθυσμών βιολογικά όπλα μπορούν να
προκαλέσουν εκατοντάδες ή χιλιάδες θανάτους σε κοινωνίες με ατελές σύστημα
δημόσιας υγείας. Αλλά σε μια ανεπτυγμένη χώρα, άμεσος εμβολιασμός του
πληθυσμού και απομόνωση προσβεβλημένων ατόμων ή ομάδων μειώνουν τα
αποτελέσματα βιολογικών όπλων και σε απόλυτο αριθμό θυμάτων και σε σχέση με
τον χρόνο και τον χώρο εξάπλωσης των αποτελεσμάτων. Βεβαίως μία επιδημία που
προκλήθηκε από βιολογική επίθεση θα δημιουργήσει πανικό μεταξύ του
προσβεβλημένου πληθυσμού, άρα σωστά τα βιολογικά όπλα θεωρούνται τρομοκρατικά
όπλα, μέσα δημιουργίας πανικού, αλλά όμως δεν είναι όπλα μαζικής καταστροφής.
Χημικά όπλα, μόνον αν χρησιμοποιηθούν σε μεγάλους αριθμούς εναντίον
απροστάτευτου αστικού πληθυσμού μπορεί ίσως να προκαλέσουν πολυάριθμους
νεκρούς αλλά όχι φυσικές καταστροφές. Τα αποτελέσματά τους είναι περιορισμένα
σε έκταση και διάρκεια. Κάτοικοι πόλεων είναι δυνατόν να είναι και αυτοί εκ
των προτέρων προετοιμασμένοι εναντίον μιας χημικής επίθεσης, όπως στο Ισραήλ.
Άρα χημικά όπλα δεν είναι όπλα μαζικής καταστροφής, αλλά εκφοβισμού ή και
τρομοκρατίας.
Τα πυρηνικά όπλα έχουν τελείως διαφορετικές καταστροφικές ιδιότητες. Ένα και
μόνο μπορεί να πυρπολήσει μία ολόκληρη πόλη με την ταχύτητα του φωτός, να
σκοτώσει αδυσώπητα εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων και να δημιουργήσει
παρατεταμένη ραδιενέργεια που εμποδίζει την πρόσβαση σε μία περιοχή δεκάδων ή
εκατοντάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων για περίοδο μηνών ή ετών. Είναι
πραγματικό όπλο μαζικής καταστροφής ανθρώπων και κτισμάτων, όπως τα
νοσοκομεία, που είναι απαραίτητα για την περίθαλψη θυμάτων με τραύματα και
εγκαύματα.
H επιμονή των Αμερικανών να εντάξουν τους τρεις τόσο διαφορετικούς τύπους
όπλων στην ίδια κατηγορία στην περίπτωση του Ιράκ αγγίζει την εσκεμμένη,
προμελετημένη, εξαπάτηση.
O Κώστας Τσίπης είναι καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής στο M.I.T.
