Αναζήτηση
Και όμως η Γηραιά Ευρώπη υπάρχει! Είναι γεγονός ότι υστερεί και καθυστερεί.
Είναι γεγονός ότι είναι διασπασμένη. Αλλά, εν τέλει, η πορεία προς τον
προαναγγελθέντα πόλεμο του Ιράκ θα ήταν διαφορετική αν δεν υπήρχε αυτή η
γερασμένη Ευρώπη. Αυτή την οποία τόσο ανοιχτά περιφρόνησε την Κυριακή στο
Βερολίνο ο Ντόναλντ Ράμσφελντ.
Τους τελευταίους μήνες η Ευρωπαϊκή Ένωση στάθηκε πράγματι ανίσχυρη απέναντι
στο νέο δόγμα «του προληπτικού πολέμου» του προέδρου Μπους. Στους κόλπους της
εκδηλώθηκαν οξύτατες διαφωνίες, που δεν επέτρεψαν τη διατύπωση μιας
εναλλακτικής στρατηγικής πρότασης, με στόχο να απαλλαγεί η διεθνής κοινότητα
από τον Σαντάμ, που εξακολουθεί να τυραννά τον ιρακινό λαό και να απειλεί την
ανθρωπότητα.
Για όσους παρακολουθούν την ευρωπαϊκή πορεία, δεν υπήρξε έκπληξη. Οι
αντιθέσεις ανάμεσα στους «Ατλαντιστές» και στους «Ευρωπαϊστές» υπήρχαν και
έρχονταν στην επιφάνεια με ποικίλες αφορμές: ευρωπαϊκή άμυνα, ευρωπαϊκή δύναμη
ταχείας επέμβασης, πολιτική συγκρότηση της Ευρώπης, ορισμός Ευρωπαίου
υπεύθυνου για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολλά άλλα. Οι αντιθέσεις αυτές
έχουν πάντα άμεσες πολιτικές ή ιδεολογικές αφετηρίες. Οι θέσεις που κατά
καιρούς υποστηρίζουν η Μεγάλη Βρετανία (συνήθως λέει όχι σε ό,τι ευρωπαϊκό), η
Ολλανδία, οι Σκανδιναβικές Χώρες, όλες εν τέλει οι ευρωπαϊκές χώρες,
συνδέονται με δεδομένα ιστορικά, οικονομικά, εθνικά ή εθνικιστικά.
Φυσικά στην Ελλάδα υπάρχουν πάντα οι αφελείς (;), που σπεύδουν να κάνουν την
ισοπεδωτική κατάταξη σε αριστερούς και δεξιούς, προοδευτικούς και μη,
ιμπεριαλιστές και αντιιμπεριαλιστές με τις γνωστές αναφορές σε «ευρωπαϊκά
αμερικανάκια» σε «Ευρωπαίους νάνους» κ.λπ. κ.λπ. Είναι βεβαίως οι ίδιοι που
έσπευσαν να μας πείσουν ότι η διοίκηση Μπους δεν έχει καμία διαφορά από τη
διοίκηση Κλίντον. Οι ίδιοι που με χαρά διαπίστωναν ότι η Ευρώπη δεν υπάρχει
στο διεθνές πεδίο, που με ευκολία μιλούσαν για «αμερικανική Αριστερά» και
εξομοίωναν δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις με τον Μπιν Λάντεν.
Βεβαίως, η Ευρώπη δεν έχει συγκροτημένη παρέμβαση στη διεθνή σκηνή. Αλλά μετά
το κοινό νόμισμα κάνει βήματα πολιτικής ενοποίησης. Αυτή είναι η ιστορική τάση
των τελευταίων χρόνων και όχι το αντίστροφο. Και η σοβαρότερη αντίδραση στο
πολιτικό πεδίο απέναντι στην προσπάθεια επιβολής αμερικανικής κυριαρχίας
υπήρξε το «Δεν κατανοώ την ανάγκη αυτού του πολέμου» του Γιόσκα Φίσερ. Ναι,
του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών, που κάποιοι από τους καθ’ ημάς «οικολόγους»
χαρακτήρισαν «προδότη» όταν ανέλαβε το αξίωμά του. Η πραγματικότητα, ευτυχώς ή
δυστυχώς, γυρνά την πλάτη στην εύκολη ισοπέδωση.
Και τώρα τι γίνεται;
Η ελληνική προεδρία αναλαμβάνει ορισμένες πρωτοβουλίες. Υποστήριζα και
υποστηρίζω ότι είναι ανάγκη να δούμε τα πράγματα με ρεαλισμό. Όταν υπάρχουν
τέτοια χάσματα στο ΝΑΤΟ και την Ευρώπη, η φιλοδοξία να παίξει η Ελλάδα ρόλο
γεφυροποιού ΗΠΑ – Ενωμένης Ευρώπης δεν έχει επαρκή βάση. Ας ξεφύγουμε λοιπόν
από το άγχος της ενιαίας ευρωπαϊκής θέσης. Φυσικά η ελληνική προεδρία οφείλει
να κάνει το καλύτερο, αλλά στη δεδομένη συγκυρία μάς αρκεί και η απλή
ευρωπαϊκή συνεννόηση. Η Ευρώπη δεν είναι δυστυχώς ενιαία. Αλλά έχει
αντιστάσεις. Και αυτό είναι το μείζον που δίνει ρόλο στην Ελλάδα μέσα στη
συγκυρία και δημιουργεί ελπίδες για την ευρωπαϊκή σύνοδο της επόμενης
εβδομάδας.
Ηκοινή γνώμη σε όλο τον κόσμο μέρα με τη μέρα διαμορφώνεται αρνητικά απέναντι
στον πόλεμο. Οι φιλειρηνικές κινητοποιήσεις συγκινούν εκατομμύρια ανθρώπους
και παίζουν τον δικό τους ρόλο. Θα είμαστε εκεί, γιατί αυτό μπορούμε να
κάνουμε. Γιατί οφείλουμε ασφαλώς να πούμε όχι στα πολεμικά αμερικανικά σχέδια
και αυτό μας ενώνει όλους και όλες. Αλλά κάποιοι από μας θα είμαστε εκεί όχι
για να λοιδορήσουμε την Ευρώπη, αλλά για να υπερασπιστούμε την ευρωπαϊκή
προοπτική. Αυτή μπορεί να είναι, εν τέλει, η ελπίδα για την πολιτική στην
εποχή μας.
