Μάθημα Ιστορίας και τηλεόρασης

Ένωση, αυτοδιάθεση, εισβολή, ξεριζωμός, διχοτόμηση, παιχνίδια εξουσίας με την

παραπλανητική επένδυση του πατριωτισμού που κόστισαν αίμα και πόνο, μια

ιστορία σκοτεινή, η Ιστορία της Κύπρου, κρυφή και φανερή, παρουσιάστηκε από

την εκπομπή του Παύλου Τσίμα με την ψυχραιμία μιας επιστημονικής έρευνας, με

την ακρίβεια και την προσεκτική αντικειμενικότητα ιστορικού συγγράμματος.

Πλήθος μαρτυριών από πρωταγωνιστές, από επιστήμονες που έχουν

μελετήσει, πολιτικούς και στρατιωτικούς που έζησαν τα γεγονότα, συνδυάστηκαν

με τον σχολιασμό του έμπειρου αρθρογράφου Αντώνη Καρκαγιάννη, για να

ξεδιπλωθεί το ματωμένο, τραχύ νήμα αυτής της πικρής υπόθεσης από τη δεκαετία

του ’50 μέχρι σήμερα.

«Δεν γνωρίζουμε πού πάμε», έγραφε ο Χόμπσμπομ στην «Εποχή των άκρων».

«Το μόνο που γνωρίζουμε, είναι ότι η Ιστορία μάς έφερε εδώ που είμαστε σήμερα,

καθώς και το γιατί μας έφερε. Ένα πράγμα είναι σαφές: ότι, αν θέλουμε να

έχουμε αναγνωρίσιμο μέλλον, δεν μπορούμε να παρατείνουμε το παρελθόν ή το

παρόν». Και ακριβώς σ’ αυτό το πνεύμα οργάνωσε ο Παύλος Τσίμας μια εκπομπή,

που ζήτησε από την ελληνική πλευρά να «δει τον εαυτό της στον καθρέφτη», καθώς

είχε σημαντικό μερίδιο ευθύνης στα όσα έγιναν.

Οι Βρετανοί και η αποικιοκρατική τους νοοτροπία, ο Μακάριος και το πάθος του

για την αυτοδιάθεση, το λάθος του να την συνδέσει με την Ένωση, η προσπάθειά

του να ανατρέψει το Σύνταγμα του ’60, για την υπογραφή ωστόσο του οποίου

υπέστη πολλές πιέσεις μετά τις Συμφωνίες Λονδίνου και Ζυρίχης, προτείνοντας 13

σημεία αλλαγών, που όμως σήμαιναν την άρση όλων των προνομίων των

Τουρκοκυπρίων. Η μονομερής παρέμβαση, παρά τις αντίθετες συμβουλές, προκαλεί

την τουρκική αντίδραση και ένα οργιώδες διπλωματικό παρασκήνιο.

Η συγκρότηση παρακρατικών οργανώσεων, που ετοιμάζονται για συγκρούσεις

τόσο από την πλευρά των Ελληνοκυπρίων με τον «Ακρίτα», όσο και από την πλευρά

των Τουρκοκυπρίων με την κηδεμονία πάντα των Τούρκων, μετατρέπουν την Κύπρο σε

πυριτιδαποθήκη. Όσο για την ελληνική πλευρά, παιχνίδια εξουσίας και

κυριαρχίας, ενός εγκληματικού εθνικισμού, την μετατρέπουν σε σκοτεινό

παράγοντα. Στέλνει τον κατοπινό δικτάτορα Παπαδόπουλο να ιδρύσει γραφείο ΚΥΠ

Κύπρου, όλοι οι μετέπειτα χουντικοί υπηρετούν στην Κύπρο, γεγονός που

αποδεικνύει πως την έχουν μετατρέψει σε πεδίο των επιχειρήσεών τους. Ο

Μακάριος φτάνει κοντά στη λύση, όταν αποδέχεται το σχέδιο Χάρτινγκ, μια λύση

που μοιάζει πολύ καλύτερη από την πρόταση Ανάν. Ματαιώνεται μετά τις βόμβες

που βάζει ο Γρίβας στη Λευκωσία. Σχέδιο Άτσενσον, νέες προσπάθειες για λύση,

αρχίζουν οι συγκρούσεις, οι ειρηνικές συνθήκες συμβίωσης ανατρέπονται αλλά,

όπως λέει ο συγγραφέας Μακάριος Δρουσιώτης στην εκπομπή, δεν υπήρξε εμφύλιος,

απλώς δολοφονίες βάσει σχεδίου.

Σχέδιο αποκαλύπτεται ότι ήταν και η διχοτόμηση, που έγινε δώρο, με τη

συμμετοχή και της ελληνικής πλευράς, στον Ντενκτάς, ο οποίος είχε τον χάρτη

έτοιμο από το ’63. Όσο για τις αμερικανικές και βρετανικές δυνάμεις, φυσικά

προστάτευαν τα συμφέροντά τους και η διχοτόμηση δεν ήταν έξω απ’ αυτά.

Από το ’63 έως το ’74 γράφτηκαν οι πιο μελανές, οι πιο σκοτεινές σελίδες της

υπόθεσης της Κύπρου και μπορεί η εκπομπή του Παύλου Τσίμα να μην αποσαφήνισε –

δεν αποπειράθηκε καν – τα περί σχεδίου Ανάν, ήταν όμως πολύτιμη η συνεισφορά

της στη μνήμη, που οφείλει να οδηγεί τις αποφάσεις οι οποίες έχουν το βλέμμα

στο μέλλον.

Θα ‘πρεπε να την ξαναπροβάλει η ΝΕΤ, σαν μάθημα Ιστορίας – και

τηλεόρασης -, μιας Ιστορίας χωρίς πάθος και καταναλωτικό πατριωτισμό, μιας

Ιστορίας που συντίθεται συναρπαστικά μέσα από τις ψύχραιμες ανθρώπινες

μαρτυρίες, απαλλαγμένες από παραπλανητικούς συναισθηματισμούς.

Συντηρήστε τις διαφορές

Μια συγκλονιστική μαρτυρία του Βρετανού Μάρτιν Πάκαρντ, που ήταν

αξιωματικός της ειρηνευτικής δύναμης των Άγγλων, δίνει μια σκληρή πτυχή της

πολιτικής των ξένων δυνάμεων για την Κύπρο, πολύ περισσότερο με τον τυχαίο

χαρακτήρα με τον οποίο γίνεται η αποκάλυψη: ο Πάκαρντ, ενώ νομίζει ότι σκοπός

του ήταν να δρα ειρηνευτικά και να παρεμβαίνει όπου γίνονται συγκρούσεις,

συμβιβάζοντας τις δύο πλευρές, έρχεται η επίσκεψη του υφυπουργού Εξωτερικών

των Αμερικανών, Τζορτζ Μπολ. Ενώ ο Πάκαρντ τον ξεναγεί και του εξηγεί τη

δουλειά του, εκείνος γυρνάει και του λέει πως την έχει αντιληφθεί λάθος και

πως στόχος του θα ‘πρεπε να είναι η συντήρηση των διαφορών και όχι η ειρήνευση.