Αναζήτηση
Τα πρόσφατα μέτρα της κυβέρνησης για την προστασία ευπαθών κοινωνικών ομάδων
από τον κίνδυνο της φτώχειας και του αποκλεισμού είναι χωρίς αμφιβολία προς τη
σωστή κατεύθυνση. Κρίμα που η αντιπολίτευση ακολούθησε και πάλι τη γνωστή
«μηδενιστική» τακτική, μιλώντας για πυροτεχνήματα και «ψιχία». Βέβαια ατυχείς
κυβερνητικοί χειρισμοί που προηγήθηκαν έδωσαν αφορμή για παρερμηνείες: οι
κόντρες στην κυβερνητική επιτροπή και τα ψευτοδιλήμματα τύπου «ψωμί ή τανκς»
συνέβαλαν αρνητικά.
Εγγυηθήκαμε από την αρχή στο ΠΑΣΟΚ τον εκσυγχρονισμό, με κοινωνικό
περιεχόμενο. Η οικοδόμηση σύγχρονου και αποτελεσματικού για τις ανάγκες της
εποχής κοινωνικού κράτους αποτελεί σταθερή επιδίωξη και δέσμευσή μας. Καθώς
και πυλώνα της στρατηγικής που αποφασίστηκε στη Σύνοδο Κορυφής της Λισαβώνας,
για ανταγωνιστική ευρωπαϊκή οικονομία με διατήρηση του «ευρωπαϊκού κοινωνικού
προτύπου» της συνοχής. Η κοινωνία της ελευθερίας και ευημερίας, ο σεβασμός
στην αξιοπρέπεια του πολίτη οφείλει να εκφράζεται στη σημερινή Ευρώπη με
δυναμική οικονομία, σε κοινωνικό κράτος δικαίου, ώστε να εναρμονίζονται οι
νέες ευκαιρίες με τις ίδιες δυνατότητες για όλους.
Οι εξελίξεις στην οικονομία και την τεχνολογία, οι αλλαγές στα πρότυπα
παραγωγής, η ρευστότητα στην αγορά εργασίας σε συνδυασμό με άλλα προβλήματα
όπως το δημογραφικό, η μετανάστευση, η χαλάρωση της οικογένειας δημιουργούν
νέους κινδύνους φτώχειας και αποκλεισμού και επιβάλλουν συνεχείς προσαρμογές
και αναδιαρθρώσεις για την ανάπτυξη αποτελεσματικού ιστού κοινωνικής
προστασίας.
Το κοινωνικό κράτος, το γνωστό ως «κράτος πρόνοιας», όπως δομήθηκε στη
μεταπολεμική Ευρώπη, έχει εξαντλήσει τα όριά του και δεν μπορεί να
ανταποκριθεί πλέον στις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας. Οι σύγχρονες
κοινωνίες δεν μπορεί να επιβιώσουν σε συνθήκες συνεχούς διεύρυνσης των
ανισοτήτων, με φαινόμενα μακροχρόνιας ανεργίας, φτώχειας, περιθωριοποίησης,
κοινωνικού αποκλεισμού. Με τις ευπαθείς ομάδες να «πληρώνουν το μάρμαρο» του
εκσυγχρονισμού. Αυτά αποτελούν νάρκη στο κοινωνικό οικοδόμημα, και μόνιμη
απειλή και για τους «εντός» των τειχών.
Η κοινωνική προστασία αναδεικνύεται πλέον, στο πλαίσιο των αρχών της ισότητας,
της κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης, σε βασική υποχρέωση της Πολιτείας
και καθοριστικό παράγοντα για την εξασφάλιση ανοικτής προοπτικής της
κοινωνίας.
Είναι γεγονός ότι η χώρα μας στην εξάχρονη πορεία προς την ΟΝΕ επέτυχε τα
κριτήρια της ένταξης, χωρίς να αποδυναμώσει την κοινωνική πολιτική. Η αύξηση
των κοινωνικών δαπανών το επιβεβαιώνει. Σ’ αυτή την περίοδο προωθήθηκαν
ενεργητικές πολιτικές κατά της ανεργίας και μέτρα αναδιανομής των εισοδημάτων,
αυξήθηκαν τα επιδόματα και οι παροχές σε άτομα με ειδικές ανάγκες, στους
πολύτεκνους και σε άλλες ευπαθείς ομάδες. Εγκαινιάσθηκαν νέα προγράμματα όπως
«Βοήθεια στο σπίτι» για τους ηλικιωμένους. Βελτιώθηκαν οι συντάξεις,
ενισχύθηκαν οι δαπάνες για την παιδεία, την υγεία και την πρόνοια. Μέσα από το
Β’ ΚΠΣ χρηματοδοτήθηκαν νέες κοινωνικές υποδομές για την οικογένεια και το
παιδί, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και ανανεώθηκε το 40% των νοσοκομειακών
υποδομών της χώρας. Μπήκαν έτσι, σε συνδυασμό με θεσμικές αλλαγές, τα θεμέλια
σύγχρονου κοινωνικού κράτους.
Όμως, παρά την αναμφισβήτητη πρόοδο παραμένουν οξυμμένα προβλήματα όπως της
ανεργίας, της φτώχειας, του αποκλεισμού και της περιθωριοποίησης. Επίσης είναι
χαμηλό το επίπεδο ικανοποίησης των πολιτών από βασικές υπηρεσίες όπως
παιδείας, υγείας κ.λπ. Η δημιουργία συνεπώς ολοκληρωμένου και αποτελεσματικού
συστήματος κοινωνικής φροντίδας παραμένει ζητούμενο. Χρειάζεται να υφάνουμε
ένα δίχτυ κοινωνικής προστασίας, ικανό να προστατεύσει τις ευαίσθητες
κοινωνικές ομάδες από τις δυσμενείς επιπτώσεις των εξελίξεων. Κάτω από αυτό το
πρίσμα πρέπει να δούμε την κυβερνητική παρέμβαση, που υλοποιείται σε πολλαπλά
επίπεδα. Από τον θεμελιώδη νόμο του κράτους, το Σύνταγμα, μέχρι τις σχετικές
νομοθετικές πρωτοβουλίες και τις τελευταίες πολιτικές επιλογές. Και έπεται το
μεγάλο θέμα της κοινωνικής ασφάλισης.
Με τη Συνταγματική αναθεώρηση καθιερώθηκε ρητά στο άρθρο 25 η αρχή του
κοινωνικού κράτους δικαίου και συνεπώς η υποχρέωση όλων των κρατικών οργάνων
για διασφάλιση των όρων πραγματικής άσκησης των σχετικών δικαιωμάτων.
Ενισχύθηκαν έτσι οι συνταγματικές εγγυήσεις για «κοινωνικό ισοζύγιο υπέρ των
ασθενέστερων πολιτών» της χώρας μας.
Οι κυβερνητικές αποφάσεις για ανάπτυξη δικτύου για την κοινωνική αλληλεγγύη,
την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και την κοινωνική ενσωμάτωση
αποτελούν σημαντική πρωτοβουλία. Αναφέρονται κυρίως:
* στην καταπολέμηση της ανεργίας και στην ενίσχυση των μακροχρόνια ανέργων,
* στη στήριξη φτωχών νοικοκυριών με ανήλικα τέκνα, ορεινών και μειονεκτικών
περιοχών με παρεμβάσεις στην αγροτική ανάπτυξη και ενίσχυση των νέων αγροτών,
* στην ενίσχυση και φτωχών μονογονεϊκών οικογενειών,
* στην ενίσχυση ευπαθών ομάδων όπως ατόμων με ειδικές ανάγκες,
παλιννοστούντων, Τσιγγάνων, μεταναστών, χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών, ψυχικώς
ασθενών,
* στη δημιουργία κέντρων ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων,
* στην επέκταση του προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» για τους ηλικιωμένους,
* στην ανάπτυξη και πύκνωση του δικτύου παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών,
* στη δημιουργία κέντρων δημιουργικής απασχόλησης παιδιών με ειδικές ανάγκες.
Σε μια τέτοια κατεύθυνση ουδείς μπορεί να διαφωνήσει. Το δικαίωμα άσκησης
κριτικής για το ύψος των διατεθειμένων πόρων, το βάθος και το εύρος των
προγραμμάτων, δεν απαλλάσσει κανέναν από την υποχρέωση να συμβάλει δημιουργικά
στην προσπάθεια. Προ πάντων τους πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς.
Μικροπολιτικές σκοπιμότητες δεν έχουν θέση σε αυτό το ευαίσθητο πεδίο της
πολιτικής. Όπως επίσης, δεν ταιριάζουν και ψευτοδιλήμματα τύπου «άμυνα ή
κοινωνική προστασία». Όλες οι δαπάνες, και όχι μόνο οι αμυντικές, χρειάζεται
να περάσουν από «ψιλό κόσκινο». Με προσεκτική επανεξέταση των προγραμμάτων
μπορούν να αναδιαταχθούν και αναδιανεμηθούν τα κονδύλια ώστε στην τριετία
2002-2004 να στηριχθεί επαρκώς η εθνική στρατηγική που συνδυάζει δυναμική,
ανταγωνιστική οικονομία, κοινωνία συνοχής και ισχυρή δύναμη αποτροπής.
Ο Κώστας Γείτονας είναι Α’ αντιπρόεδρος της Βουλής, βουλευτής ΠΑΣΟΚ Β’ Αθήνας
