Τα οικονομικά δώρα των μεταναστών

Ο Τόνι Μπλερ, πρωθυπουργός της Βρετανίας, και ο Τζουλιάνο Αμάτο, ο Ιταλός

ομόλογός του, έχουν αποφασίσει την εφαρμογή μιας νέας πολιτικής για τη

μετανάστευση. Η πολιτική αυτή είναι ταυτόχρονα σκληρή αλλά και φιλική: σκληρή

για τους εμπόρους της ανθρώπινης δυστυχίας που πλουτίζουν από τη μεταφορά

απελπισμένων ανθρώπων στις πλούσιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φιλική,

καθώς η πολιτική τής μηδενικής υποδοχής μεταναστών καταργείται ντε φάκτο, αφού

τα σύνορα της Ευρώπης έχουν ανοίξει για έναν ολοένα αυξανόμενο αριθμό

εξειδικευμένων εργαζομένων από τρίτες χώρες.

Το γεγονός ότι οι δύο ηγέτες αναγνωρίζουν την ανάγκη εφαρμογής μιας νέας

πολιτικής για τη μετανάστευση, είναι σημαντικότερη εξέλιξη από το ίδιο το

περιεχόμενο αυτής της νέας πολιτικής. Η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων,

σε αντίθεση με την ελεύθερη κυκλοφορία του κεφαλαίου και των προϊόντων, είναι

το μεγάλο κομμάτι που λείπει από το παζλ της παγκοσμιοποίησης. Το κομμάτι αυτό

λείπει, διότι η παγκοσμιοποίηση είναι κυρίως ένα πολιτικό θέμα. Ωστόσο, όπως

παραδέχονται τόσο ο Μπλερ όσο και ο Αμάτο, υπάρχει πλέον τρομακτική πολιορκία

στα ευρωπαϊκά σύνορα από μετανάστες. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι περίπου 500.000

παράνομοι οικονομικοί μετανάστες συρρέουν κάθε χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι

περισσότεροι εισέρχονται στην Ευρώπη από τα σύνορά της με τις φτωχές χώρες των

Βαλκανίων. Η αλλαγή της μεταναστευτικής πολιτικής είναι ο μεγάλος συμβιβασμός

των Ευρωπαίων πολιτικών, οι οποίοι συμφωνούν πλέον για την ανάγκη αύξησης του

αριθμού εξειδικευμένων μεταναστών προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις που

έχουν δημιουργηθεί στον ευρωπαϊκό πληθυσμό, ο οποίος γερνά και συρρικνώνεται.

Τα οφέλη

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της βρετανικής κυβέρνησης, τα οικονομικά οφέλη από

την εισροή μεταναστών είναι τεράστια για τη χώρα υποδοχής τους. Οι μετανάστες

εργάζονται σκληρά. Είναι δυναμικοί και λαμβάνουν περισσότερες επιχειρηματικές

πρωτοβουλίες. Πληρώνουν περισσότερους φόρους σε σχέση με τις δημόσιες

υπηρεσίες που καταναλώνουν. Εισάγουν νέες ιδέες και ενισχύουν την πολιτιστική

ποικιλομορφία.

Ο Τζαγκντίς Μπαγκατί, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια και

ένας από τους σημαντικότερους ειδικούς σε θέματα μετανάστευσης, είναι

πεπεισμένος ότι τα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης δίνουν ώθηση στην οικονομική

ανάπτυξη. Μιλώντας στο πρόσφατο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ που

πραγματοποιήθηκε στο Νταβός της Ελβετίας, ο Μπαγκατί τόνισε: «Ο επόμενος

αιώνας θα παραμείνει αμερικανικός, επειδή οι άλλες χώρες δεν είναι σε θέση να

αναπαράγουν τη στάση της Αμερικής έναντι της μετανάστευσης». Ο ίδιος είναι

είναι μετανάστης από την Ινδία. Και προσθέτει: «Το μεγάλο πλεονέκτημα της

Αμερικής είναι ότι άντλησε στο μέγιστο τα οφέλη από την ποικιλομορφία». Σε ένα

δοκίμιο από το πρόσφατο βιβλίο του «Ο αέρας των εκατό ημερών», ο Μπαγκατί

αποδεικνύει με στοιχεία το γεγονός ότι οι μετανάστες στις Ηνωμένες Πολιτείες

αποκτούν μεγαλύτερα εκπαιδευτικά εφόδια και περισσότερες επαγγελματικές

δεξιότητες σε σχέση με τον μέσο αμερικανικό όρο. Είναι βέβαιο ότι η

αμερικανική νομοθεσία διευκολύνει τον εξειδικευμένο και εκπαιδευμένο

επαγγελματία να εγκατασταθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμη και έτσι, όμως, οι

Ηνωμένες Πολιτείες ωφελούνται επίσης από την τεράστια και συχνά παράνομη

εισροή της ανειδίκευτης εργασίας.

Και αυτό είναι ένα σημαντικό όφελος. Τα οφέλη στην περίπτωση της Ευρώπης δεν

θα έλθουν αποκλειστικά από την εισροή εξειδικευμένων επαγγελματιών, όπως οι

προγραμματιστές ηλεκτρονικών υπολογιστών και τα στελέχη της επενδυτικής

τραπεζικής. Μεγαλύτερες ελλείψεις στην αγορά εργασίας αναμένεται να

εμφανιστούν στους κλάδους των νοσηλευτών, των δασκάλων αλλά και των

ανειδίκευτων που απασχολούνται στην καθαριότητα, τις υπηρεσίες ασφάλειας και

στα φαστ φουντ. Ο χαμηλός ρυθμός γεννητικότητας στην Ευρώπη θα της

δημιουργήσει έλλειψη εργαζομένων σε όλους τους κλάδους, αλλά κυρίως σε αυτούς

που αφορούν τις λιγότερο ελκυστικές θέσεις εργασίας.

Επιπλέον, είναι παράλογο για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να προσποιούνται ότι

γνωρίζουν πόσοι άνθρωποι και με ποια επαγγελματικά εφόδια θα χρειαστούν στο

μέλλον για να καλύψουν τις ελλείψεις της αγοράς εργασίας.

Η ανησυχία

Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι οι φτωχότερες χώρες του πλανήτη χάνουν τους

καλύτερους και ικανότερους εργαζομένους τους, οι οποίοι φεύγουν και

εγκαθίστανται στις πλούσιες χώρες. Αυτός ο φόβος διατυπώθηκε από τον Γιασάντ

Σινχά, τον υπουργό Οικονομικών της Ινδίας. Μιλώντας κατά στο Παγκόσμιο

Οικονομικό Φόρουμ, κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη ότι

«κλέβουν» προγραμματιστές ηλεκτρονικών υπολογιστών, γιατρούς και άλλους

επαγγελματίες που οι φτωχές χώρες έχουν ανάγκη. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται να

έχει δίκιο. Αν η εισροή επαγγελματιών είναι καλή, τότε η εκροή είναι κακή. Ο

καθηγητής Μπαγκατί διαφωνεί. Υποστηρίζει ότι μετανάστευση ευνοεί και τις χώρες

παροχής μεταναστών.

Για παράδειγμα, οι Ταϊβανέζοι και Ινδοί προγραμματιστές ηλεκτρονικών

υπολογιστών που εργάζονται στη Σίλικον Βάλεϊ βοήθησαν σημαντικά στην ανάπτυξη

των βιομηχανιών πληροφορικής στις πατρίδες τους. Οι ίδιοι έχουν στήσει

επιχειρήσεις, επενδυτικά funds και εκπαιδευτικά προγράμματα. «Ο μεγάλος

πλούτος τους επιστρέφει στις πατρίδες τους με έναν πολύ παραγωγικό τρόπο»,

λέει ο ίδιος.

Επιπλέον, τα οφέλη για τις χώρες παροχής μεταναστών δεν εξαντλούνται μόνο στην

περίπτωση των εργαζομένων στον κλάδο υψηλής τεχνολογίας. Ένα άλλο παράδειγμα

που δίνει ο Μπαγκατί είναι ότι οι Φιλιππίνες εκπαιδεύουν περισσότερες

νοσοκόμες από αυτές που χρειάζονται. Και αυτό γίνεται διότι ένας μεγάλος

αριθμός νοσοκόμων μεταναστεύει. Οι αποδοχές τους, των οποίων ένα μεγάλο μέρος

επιστρέφει στις Φιλιππίνες, δημιουργεί σημαντικά οφέλη για την ασιατική χώρα.

Το σχέδιο αυτό έχει δοκιμαστεί από την Ευρώπη. Στις δεκαετίες του ’60 και του

’70 πολλοί Ιταλοί και Ισπανοί μετανάστευσαν στις πλούσιες χώρες της Ευρώπης

για να κάνουν δουλειές που δεν απαιτούσαν εξειδίκευση. Το μεγαλύτερο μέρος των

αποδοχών τους επέστρεφε στην Ιταλία και την Ισπανία.

Πρόκειται για ένα από τα βασικά επιχειρήματα που αφορούν στα οφέλη από την

απελευθέρωση των αγορών. Και η περίπτωση της αγοράς εργασίας δεν διαφέρει από

την περίπτωση των αγορών κεφαλαίου και προϊόντων. Αν η απελευθέρωση του

παγκόσμιου εμπορίου είναι επωφελής για την παγκόσμια οικονομία, το ίδιο

συμβαίνει και με την κυκλοφορία των εργαζομένων.

Ωστόσο, η ουσία αυτού του θέματος δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι και ηθική.

Η ελευθερία είναι ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και οι άνθρωποι θα πρέπει να

είναι ελεύθεροι να κινούνται σε όλον τον πλανήτη ελεύθερα, όπως ακριβώς κάνουν

οι ευκατάστατοι και εξειδικευμένοι εργαζόμενοι. Χωρίς αυτήν την ελευθερία, οι

αρχές της οικονομικής παγκοσμιοποίησης δεν θα γίνουν ποτέ ευρέως δεκτές.

Επιμέλεια διεθνών οικονομικών θεμάτων: Σπύρος Δημητρέλης